Brief regering : Onderzoek Doelen en effectiviteit alleenstaande ouderkop (ALO-kop)

Nr. 28 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 juli 2023

Het kindgebonden budget biedt inkomensondersteuning voor ouders met lage en middeninkomens.
Samen met de kinderbijslag krijgen ouders hiermee extra financiële armslag, zodat
kinderen niet hoeven op te groeien in armoede. Alleenstaande ouders zijn extra kwetsbaar
voor armoede en krijgen aanvullend een extra bedrag, de zogenaamde alleenstaande ouderkop
(ALO-kop). Dit extra bedrag ondersteunt alleenstaande ouders op minimumniveau bij
de noodzakelijke kosten voor levensonderhoud. Ook alleenstaande ouders met een inkomen
boven minimumniveau hebben, afhankelijk van het inkomen, recht op de ALO-kop. Hierdoor
blijft (meer) werken lonend.

In mijn brief van 17 oktober jl1 heb ik uw Kamer geïnformeerd over mijn voornemen een onderzoek uit te laten voeren
naar de effectiviteit van de ALO-kop zoals vormgegeven binnen het kindgebonden budget
in verschillende (inkomens)situaties. SEO Economisch Onderzoek (SEO) heeft dit onderzoek
inmiddels uitgevoerd. Hierbij bied ik uw Kamer het rapport aan met de onderzoeksresultaten
van het onderzoek naar de «Doelen en effectiviteit van de alleenstaande ouderkop»
(bijlage 1). Als onderdeel van de ambitie van het kabinet om het toeslagenstelsel
af te schaffen, betrek ik de uitkomsten van het onderzoek bij het uitwerken van een
mogelijke alternatieve vormgeving van het kindgebonden budget en breder de toekomst
van de kindregelingen. Ik zal uw Kamer over de stand van zaken en het verdere proces
voor het einde van het jaar informeren.

Samenvatting rapport

SEO concludeert in het rapport, dat de ALO-kop in grote lijnen doet wat het beoogt
te doen: financiële belemmeringen wegnemen om werken vanuit de bijstand lonend te
maken en op minimumniveau voorzien in de noodzakelijke kosten van bestaan voor alleenstaande
ouders. Het aandeel alleenstaande ouders dat moet rondkomen van een minimuminkomen
is, mede als gevolg van de invoering van de ALO-kop, sinds 2015 sterk gedaald.

Daarbij merkt SEO op dat door de vormgeving van de ALO-kop, binnen het kindgebonden
budget, een beperkt aantal alleenstaande ouders die aanvulling niet krijgt. Dit komt
doordat deze ouders, door de definitie van partnerschap, niet als alleenstaand worden
aangemerkt. Van degenen die geen recht hebben op de ALO-kop hebben gehuwden met een
partner in het buitenland en gehuwden met een partner in detentie de grootste kans
om onder het bestaansminimum terecht te komen.

SEO constateert verder dat de arbeidsparticipatie van alleenstaande ouders relatief
meer is toegenomen dan van andere groepen werkenden. Ook zijn alleenstaande ouders
met een laag inkomen er substantieel op vooruit gegaan. Over de vraag of dit doelmatig
is concludeert het rapport dat dit niet is vast te stellen, en dat er een afruil heeft
plaatsgevonden «tussen het doel om zo doelmatig mogelijk alleenstaande ouders te ondersteunen
en het doel om alleenstaande ouders te stimuleren meer te gaan werken.»

Tot slot. Het onderzoek bevestigt met name dat de ALO-kop voor grote groepen alleenstaande
ouders een substantiële en welkome aanvulling op het inkomen is. Door de vormgeving
van de ALO-kop blijft werken lonend. Dit geldt niet voor alle alleenstaande ouders,
maar de bestaande knelpunten waren al eerder in beeld. De bevindingen worden meegewogen
bij het uitwerken van alternatieven voor het kindgebonden budget, waarover uw Kamer
onder andere is geïnformeerd in de tussenrapportage Toekomst toeslagstelsel2.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, C.E.G. van Gennip