Brief regering : Nederlandse consumentenagenda

Nr. 90
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 juni 2023

Moderne consumentenregels dragen bij aan een sterke positie van consumenten, gezonde
concurrentie, keuzevrijheid en kwalitatief goede producten en diensten. Het biedt
consumenten vertrouwen om (online) aankopen te doen.

De positie van de Nederlandse consument is al op veel vlakken verbeterd. Zo heb ik
onlangs strengere regels opgesteld voor doorschakeldiensten1 en hebben consumenten recht op updates bij aankopen met digitale inhoud (zoals een
smart TV, een mobiele telefoon of een slimme koelkast) en bij levering van digitale
inhoud en diensten (zoals apps, sociale media en streamingdiensten)2. Daarnaast gelden consumentenrechten nu ook als consumenten betalen met hun persoonsgegevens
voor digitale inhoud en diensten.3

Tegelijkertijd zie ik ruimte voor verdere verbetering, op nationaal en Europees niveau.
Deze actiegerichte consumentenagenda speelt hierop in en stuur ik u in overeenstemming
met de Minister voor Rechtsbescherming. Tijdens de voorbereiding van deze agenda heb
ik gesprekken gevoerd met verschillende partijen, zoals de Autoriteit Consument en
Markt (ACM), de Consumentenbond en diverse brancheorganisaties.

De meeste regels op het gebied van consumentenbescherming zijn in de hele EU gelijk.
Hierdoor kunnen Nederlandse consumenten binnen de EU met vertrouwen aankopen doen
en profiteren aanbieders op de interne markt van een gelijk speelveld. Op een aantal
gebieden wil ik maatregelen nemen om de positie van de Nederlandse consument te verbeteren,
namelijk bij telefonische verkoop (telemarketing) en bij verkoop aan de deur (colportage).
Ook wil ik dat consumenten goed worden geïnformeerd over hoe zij een abonnement kunnen
opzeggen. Het opzeggen van een abonnement zou net zo eenvoudig moeten zijn als het
afsluiten ervan. Op Europees niveau zet ik mij in voor een online markt waarin consumenten
veilig aankopen kunnen doen en worden ondersteund bij het maken van duurzame keuzes.

Nationale acties

Colportage en telemarketing

Bij colportage en telemarketing worden consumenten meestal overvallen met een aanbod.4 Dit levert veel klachten op bij de ACM en de Consumentenbond. Ik wil dat consumenten
de tijd krijgen om bewust een keuze te kunnen maken, net zoals in de winkel of online,
door bijvoorbeeld verschillende producten of diensten te vergelijken. Bij telemarketing
geldt al dat consumenten pas aan een contract zijn gebonden wanneer de consument ná
het gesprek expliciet schriftelijk instemt met (de inhoud van) het contract (het zogeheten
schriftelijkheidsvereiste).5 Pas daarna gaat de wettelijke bedenktijd van 14 dagen in. Ik wil vergelijkbare regels
invoeren voor de totstandkoming van contracten die worden aangeboden buiten de verkoopruimte,
zoals aan de deur of op straat (kortweg: colportage). Dat betekent dat consumenten
ook bij colportage pas gebonden zijn aan een contract als zij hiermee na het gesprek
expliciet hebben ingestemd.6

Daarnaast wil ik dat het schriftelijkheidsvereiste bij telemarketing beter wordt toegepast.
De handelaar mag consumenten niet laten instemmen met een contract tijdens het gesprek,
de consument moet het contract achteraf schriftelijk bevestigen. Ik ga hier verder
over in gesprek met marktpartijen en zal indien nodig de regels verduidelijken.

Online opzeggen net zo eenvoudig als aanmelden

Het opzeggen van duurovereenkomsten (abonnementen) wordt soms door een aanbieder onnodig
ingewikkeld gemaakt. De Consumentenbond heeft onderzoek gedaan naar het online opzeggen
van duurovereenkomsten.7 Volgens dit onderzoek maakte in 2022 bijna een kwart van de bedrijven online opzeggen
zeer lastig.

Dat vind ik een onwenselijke situatie. Ik wil er daarom voor zorgen dat de aanbieder
het duidelijk(er) maakt voor de consument hoe hij zijn abonnement (zoals voor de krant,
een sportschool of energie) kan beëindigen, bijvoorbeeld via een makkelijk vindbare
link op zijn website. Dit verandert verder niets aan de geldende opzegtermijn, de
einddatum van het abonnement en de betalingsverplichtingen. In Frankrijk en Duitsland
bestaat in dit kader al een wettelijke informatieverplichting. Ik wil een vergelijkbare
regeling ook in Nederland introduceren.

Europese inzet

Fitness check

De Europese Commissie (hierna: Commissie) onderzoekt momenteel of de huidige regels
consumenten ook online voldoende beschermen («fitness check»).8 Ik vraag bij de Commissie onder andere aandacht voor de «informatie-overload» bij consumenten en voor regels die toekomstbestendig zijn.

Aanpak informatie-overload

Consumenten hebben de juiste informatie nodig om een goede aankoopbeslissing te nemen.
Maar verkopers moeten online zoveel informatie verstrekken, dat consumenten soms door
de bomen het bos niet meer zien. Daarom ga ik onderzoeken hoe de informatie op een
effectieve manier aan de consument gepresenteerd kan worden. Daarbij kijk ik welke
informatie pas na doorklikken beschikbaar hoeft te zijn (gelaagde informatie). Het
is daarnaast van belang dat de Commissie bij nieuwe wetgevende voorstellen kritisch
kijkt of het opleggen van (nieuwe) informatieverplichtingen de juiste oplossing is,
ook omdat al deze verplichtingen voor handelaren extra lasten met zich meebrengen.

Toekomstbestendige consumentenregelgeving

De ontwikkelingen in de digitale economie gaan snel. Een hoog niveau van consumentenbescherming
kan hierdoor onder druk komen te staan, bijvoorbeeld als gevolg van het ontwerp van
websites en apps. Uit onderzoek van de Commissie blijkt dat bijna alle van de 75 door
Europese consumenten meest gebruikte websites en apps ten minste één dark pattern9 bevatten.10 Het is daarom van belang dat de consumentenwetgeving voldoende flexibel is om hier
snel op te kunnen reageren.

In lijn hiermee vraag ik de Commissie om met name kwetsbare consumenten, zoals kinderen,
beter te beschermen tegen bepaalde schadelijke online handelspraktijken rondom in-app
en in-game aankopen. In dat kader ga ik de Commissie voorstellen de Europese regelgeving
zodanig aan te passen dat loot boxes
11 onder alle omstandigheden kwalificeren als een oneerlijke handelspraktijk. Daarnaast
wil ik de Commissie vragen om praktijken zoals pay-to-win mechanismen12 en het gebruik van virtuele munten op Europees niveau strakker te reguleren.13

Meer mogelijkheden tot reparatie en tegengaan van greenwashing

Het is van belang dat duurzaamheid van producten gestimuleerd wordt in de Europese
Unie.14 Dit vraagt om ambitieuze Europese wetgeving op dit terrein. Hierbij wordt door het
kabinet onder meer ingezet op hogere eisen aan duurzaamheidsclaims en keurmerken.15 Dit gaat greenwashing tegen, helpt consumenten bij het maken van duurzame(re) keuzes en zorgt ervoor dat
de ACM makkelijker kan optreden tegen misleidende of vage claims. Daarnaast heeft
de Commissie recent haar voorstel voor het stimuleren van reparatie gepubliceerd.16 Het is belangrijk dat stappen worden gezet op het gebied van repareerbaarheid, zodat
consumenten producten langer kunnen gebruiken.

Vervolg

De aangekondigde nationale acties ga ik omzetten in regelgeving. Daarnaast zal ik
mijn inzet voor de fitness check actief uitdragen richting de Europese Commissie en
andere stakeholders om op die manier maximale impact te bereiken. Vanzelfsprekend
houd ik uw Kamer op de hoogte van de voortgang.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens