Brief regering : Verzamelbrief opvang Oekraïne

36 045 Situatie in de Oekraïne

Nr. 3093 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 april 2023

Inleiding

Door de voortdurende oorlog in Oekraïne worden volgens gegevens van UNHCR 8,16 miljoen
ontheemden uit Oekraïne opgevangen. De buurlanden vangen de meesten van hen op, sommigen
van hen reizen verder door binnen de Europese Unie, onder meer naar Nederland.

Er zijn op dit moment 91.930 Oekraïners ingeschreven in de Basisregistratie Personen
(BRP). Er zijn 20.940 uitschrijvingen van Oekraïners uit de BRP geregistreerd. Daarnaast
zijn er 6.320 ontheemden uit Oekraïne met een andere nationaliteit ingeschreven in
de BRP en 1.260 die zich weer hebben uitgeschreven. De instroom bedraagt ongeveer
450 Oekraïners per week. Op dit moment verblijven 72.200 ontheemden uit Oekraïne in
de noodopvang en 220 in de crisisnoodopvang.1 Dit leidt tot een bezettingsgraad van 97,3 procent in de noodopvang.

In deze Verzamelbrief opvang Oekraïne blik ik kort terug op de opvang van ontheemden
uit Oekraïne in de EU en Nederland en stuur ik u de kabinetsappreciatie op de mededeling
«Temporary Protection for those fleeing Russia’s war of aggression against Ukraine:
one year» van de Europese Commissie. Tevens informeer ik de Kamer over de prognose voor de
instroom van ontheemden uit Oekraïne in Nederland in 2023 en de stand van zaken bij
de uitbetaling van voorschotaanvragen door gemeenten. Met inzage in de prognose voor
instroom in 2023 en de doorvertaling hiervan in het aantal gevraagde opvangplekken
bij gemeenten geef ik tevens invulling aan de toezegging van de Minister van Justitie
en Veiligheid aan het lid Karimi (GroenLinks) over het uitstellen van de honderd procent
bezetting in het plenair debat in de Eerste Kamer over de Voortduringswet artikelen
2c en 4 Wet verplaatsing bevolking (Kamerstuk 36.081) op dinsdag 28 maart jl. (Handelingen I 2022/23, nr. 24, item 7)

Met deze brief stuur ik u twee bijlages mee. Het betreft 1. De beslisnota en 2. De
mededeling van de Europese Commissie.

Ik stuur als coördinerend bewindspersoon voor de aanpak van de opvang van ontheemden
uit Oekraïne deze Verzamelbrief mede namens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs en de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport.

Terugblik opvang ontheemden uit Oekraïne

24 februari 2023 was het een jaar geleden dat de grootschalige militaire Russische
inval in Oekraïne begon. In korte tijd bracht dit een grote stroom ontheemden op gang.
Bij het Uitvoeringsbesluit van 4 maart 2022 (EU) 2022/382 heeft de Raad van de Europese
Unie de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voor het eerst sinds zijn bestaan geactiveerd.
Diegenen die het conflict in Oekraïne ontvluchten verdienen bescherming en hebben
op grond van de RTB recht op onder meer fatsoenlijk onderdak, levensonderhoud en medische
zorg.

Gemeenten, veiligheidsregio’s, NGO’s en vele vrijwilligers hebben het afgelopen jaar
een enorme prestatie geleverd door meer dan 70.000 Oekraïners op te vangen in gemeentelijke
opvanglocaties. Het Rijk ondersteunt alle betrokken partijen bij het organiseren en
in standhouden van de opvanglocaties. Hiervoor is onder meer de Nationale Opvangorganisatie
(NOO) opgericht.2 Deze organisatie ondersteunt sinds het voorjaar van 2022 de gemeenten en veiligheidsregio’s
bij de opvang van ontheemden uit Oekraïne, zowel met het uitvoeren van de bekostiging
van in totaal meer dan 70.000 gemeentelijke (nood-)opvangplekken als het verstrekken
van ca. 200 miljoen euro aan transitiekosten om bijvoorbeeld bestaande gebouwen geschikt
te maken als opvanglocatie. Daarnaast werkt de NOO met regionale accounthouders om
gemeenten te ondersteunen bij hun opvangtaak, onder andere door het geven van informatie
en het delen van voorbeelden. Bovendien kunnen zij knelpunten in de uitvoering snel
signaleren.

In het najaar van 2022 werd duidelijk dat de oorlog in Oekraïne niet op korte termijn
zou eindigen. Daarmee bleef het bieden van bescherming aan ontheemden uit Oekraïne
in de EU ook na 4 maart 2023 noodzakelijk. Daarom kondigde de Europese Commissie op
14 oktober 2022 aan geen voorstel in te dienen om de RTB per maart 2023 in te trekken,
waardoor deze automatisch werd verlengd tot 4 maart 2024. Het voortduren van de oorlog
en het verlengen van de RTB betekent dat ook in het aankomende jaar grote inzet van
alle betrokken partijen zal worden gevraagd. Het kabinet is de gemeenten, veiligheidsregio’s,
NGO’s en vele vrijwilligers die zich inspannen om voldoende opvangplekken te realiseren
voor ontheemden uit Oekraïne zeer erkentelijk. Dit geldt tevens voor de goede samenwerking
met de Oekraïense ambassade in Nederland.

Op 24 februari jl. was ik samen met de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
aanwezig bij de herdenkingsbijeenkomst in de Jaarbeurs Utrecht, georganiseerd vanuit
de Oekraïense gemeenschap in samenwerking met de gemeente Utrecht, de veiligheidsregio
Utrecht en het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Dit was een indrukwekkende bijeenkomst.
Het is bijzonder om te zien hoe de ontheemden in Nederland troost vinden bij elkaar
en terugkijken op één jaar oorlog.

Mededeling Europese Commissie

Op 8 maart 2023 publiceerde de Europese Commissie de mededeling «Temporary Protection for those fleeing Russia’s war of aggression against Ukraine:
one year on»3, waarin de Europese Commissie terugblikt op één jaar activering van de RTB en op
de uitvoering van het Tienpuntenplan. Het kabinet geeft hieronder een appreciatie
van de mededeling van de Europese Commissie.

Terugkijkend op het eerste jaar dat de RTB actief was, concludeert de Europese Commissie
dat het activeren van de RTB tot op de dag van vandaag succesvol is gebleken om snel
en adequaat bescherming te bieden aan personen die Oekraïne vanwege de oorlog moesten
ontvluchten.

Gecoördineerde en geharmoniseerde aanpak

Over het geheel genomen deelt het kabinet de positieve beoordeling van het functioneren
van de RTB in de mededeling van de Europese Commissie. Het kabinet is het eens dat
het activeren van RTB voor een sterke, EU-gecoördineerde en geharmoniseerde aanpak
heeft gezorgd en dat hiermee een overbelasting van de asielsystemen in de EU-lidstaten
is voorkomen. Het kabinet ziet dat de EU-lidstaten in korte tijd een enorme opgave
in goede banen hebben weten te leiden en dat is een prestatie om in gezamenlijkheid
trots op te zijn. Het kabinet vindt het van groot belang om ook in het aankomende
jaar deze mate van eensgezindheid en solidariteit op EU-niveau te blijven voortzetten.

De Europese Commissie beschrijft in de mededeling op verschillende terreinen welke
stappen er zijn ondernomen en welke vervolgstappen er in het verschiet liggen. Hieronder
staat het kabinet stil bij een aantal van deze aandachtsgebieden.

Informatievoorziening over en registratie van ontheemden uit Oekraïne

Inzicht in migratiebewegingen van ontheemden, zowel vanuit Oekraïne richting de EU
als binnen de EU, is en blijft heel belangrijk voor Nederland om tijdig en adequaat
voorbereidingen te treffen, bijvoorbeeld op het gebied van voldoende opvangplekken.
Het kabinet blijft in dit kader een bijdrage leveren aan het Blueprint-netwerk en
aan het Temporary Protection Platform. Dit platform is erop gericht om eventuele meervoudige registraties van ontheemden
uit Oekraïne in verschillende EU-lidstaten in kaart te brengen en eventueel misbruik
van voorzieningen tegen te gaan.

De Europese Commissie stelt in de mededeling dat sommige lidstaten, waaronder Nederland,
gedurende het eerste jaar van de RTB de reikwijdte van de Richtlijn hebben aangepast.
De Europese Commissie doelt hierbij op het kabinetsbesluit van 18 juli 20224 ten aanzien van personen met de niet-Oekraïense nationaliteit, zogenaamde derdelanders,
met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne. Zoals aan uw Kamer is gemeld op
10 februari jl.5, gaat het om een groep van 4.660 personen die onder tijdelijke bescherming vallen
tot en met 4 september 2023.

Het kabinet onderschrijft het belang van een degelijke identificatie en registratie
van ontheemden uit Oekraïne en ondersteunt de aanmoediging van de Commissie om de
verlenging van verblijfsbewijzen te versnellen. In Nederland zijn de verblijfsbewijzen
(stickers of o-documenten) voor personen met de Oekraïense nationaliteit reeds per
brief verlengd tot het einde van de actieve werking van de RTB. U bent daarover per
brief geïnformeerd op 17 februari jl.6 Personen met de niet-Oekraïense nationaliteit hebben een nieuw verblijfsbewijs (o-document)
ontvangen. Afhankelijk van de tijdelijke dan wel permanente verblijfsvergunning is
deze geldig tot 4 september 2023 of 4 maart 2024.

Een Whole-of-society approach: toegang tot zorg, onderwijs, werk en opvang

De zienswijze van de Europese Commissie dat er bijzondere aandacht moet worden besteed
aan kwetsbaren, waaronder alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) en kinderen
met een beperking, wordt gedeeld door het kabinet. De adequate opvang en bescherming
van kinderen krijgt nog steeds de grootst mogelijke zorg van Nederland. Hiervoor wordt
nauw samengewerkt met alle relevante partners. De registratie van deze groep verloopt
goed sinds de nieuwe procesafspraken van juni 2022 zijn ingegaan.7 Wij herkennen het beeld dat veel amv’s arriveren met een begeleider. Nidos is vanaf
de aankomst in Nederland betrokken bij dit proces en onderschrijft dat zij ingeschakeld
kunnen worden mocht er iets in de situatie van de amv veranderen.

Ook wordt door de Europese Commissie geconstateerd dat ontheemden uit Oekraïne, en
dan met name de meest kwetsbare groepen zoals alleenreizende vrouwen en (minderjarige)
kinderen, gedurende hun reis vanuit Oekraïne richting EU-landen en ook bij aankomst
in een EU-land ten prooi kunnen vallen aan mensenhandelaren/netwerken. Het kabinet
zet zich daarom zowel op nationaal als internationaal niveau in op het zoveel mogelijk
voorkomen en signaleren van mensenhandel, onder meer door bewustwording te creëren
bij gemeenten, particulieren en ontheemden en ondersteunt daarmee de oproep en de
vervolgstappen van de Commissie.

Op het gebied van onderwijs ondersteunt het kabinet de stappen die de Europese Unie
heeft gezet om de toegang tot onderwijs te bevorderen en te stimuleren dat onderwijspersoneel
uit Oekraïne kan worden ingezet. Zo heeft het kabinet de mogelijkheid gecreëerd om
in het primair en voortgezet onderwijs tijdelijke onderwijsvoorzieningen in te richten
ten behoeve van Oekraïense leerlingen. In deze onderwijsvoorzieningen is ruimte gemaakt
voor een aangepast curriculum en mogen bevoegde leraren uit Oekraïne (tijdelijk) lesgeven.
Ook in mbo- en ho-instellingen stromen Oekraïense studenten in. De overheid en gemeenten
stimuleren dat kinderen en jongeren zo snel mogelijk een goed onderwijsaanbod ontvangen
en dat leraren uit Oekraïne aan de slag gaan in het onderwijs. Inmiddels zijn ruim
20.000 leerplichtige Oekraïense kinderen ingeschreven in het primair en voortgezet
onderwijs.

Het kabinet erkent ook het belang van noodzakelijke medische zorg voor ontheemden
uit Oekraïne, zoals de Europese Commissie benadrukt. In Nederland wordt daarin voorzien
via de Regeling Medische zorg Ontheemden (RMO). Daarnaast wordt door gemeenten voorzien
in begeleiding, ondersteuning en zorg voortkomend uit de Wet maatschappelijke ondersteuning
(Wmo), de Jeugdwet en het vanuit de Wet Publieke Gezondheid laten uitvoeren van het
basistakenpakket jeugdgezondheidszorg, het prenataal huisbezoek en het Rijksvaccinatieprogramma.
Ook hebben ontheemden toegang tot de Nederlandse bevolkingsonderzoeken en hebben zij
via de Regeling Medische Zorg Asielzoekers (RMA) toegang tot langdurige zorg met verblijf
(Wlz). Vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid is een opdracht verleend aan
twee tolkendiensten waardoor zorgverleners kunnen communiceren met Oekraïense patiënten.

De inzet van de Europese Commissie om beleid dat leidt tot zelfredzaamheid te bevorderen,
past goed binnen het kabinetsbeleid voor de langere termijn, waarover uw Kamer reeds
is geïnformeerd.8 Het kabinet heeft daartoe onder andere verstrekkingen aan ontheemden uit Oekraïne
meer in lijn gebracht met nationale wet- en regelgeving op het gebied van bijstand
en verstrekkingen aan asielzoekers en statushouders.

Het kabinet benadrukt hier ook het belang van werk voor ontheemden uit Oekraïne. In
Nederland is de arbeidsparticipatie onder ontheemden uit Oekraïne snel op gang gekomen.
De ontheemden uit Oekraïne worden, in nauwe samenwerking met werkgevers, maatschappelijke
organisaties, (mede)overheden en vrijwilligers, ondersteund bij het vinden van (passend)
werk. Op 1 november 2022 had bijna de helft van de ontheemden tussen de 15 en 65 jaar
in Nederland werk gevonden. Zoals beschreven door de Europese Commissie is het van
belang hierbij aan te sluiten op de behoeften van de doelgroep, zoals het openstellen
van kinderopvang en kinderopvangtoeslag en de mogelijkheid te werken als zelfstandige.
In de lessons learned brief van 22 februari jl. heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
stilgestaan bij de lessen die getrokken kunnen worden uit afgelopen jaar en is toegezegd
in de eerste helft van 2023 terug te komen met een besluit op de mogelijkheid om het
werken als zelfstandige voor deze groep open te stellen.9 Op basis van signalen van werkgevers en van de Oekraïense gemeenschap is het kabinet
daarnaast op de hoogte van de obstakels die de taalbarrière op kan leveren op de werkvloer.
Om deze obstakels weg te nemen en ontheemden uit Oekraïne te ondersteunen naar (passend)
werk stelt de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 15 miljoen euro beschikbaar
voor taallessen voor volwassen ontheemden uit Oekraïne.10

Op het gebied van opvang, spreekt de Europese Commissie waardering uit voor de vele
initiatieven in de EU om ontheemden in particuliere kring op te nemen en benoemt daarbij
het «Safe Homes initiative» om lidstaten en private partijen hierbij te ondersteunen. In Nederland verblijven
ca. 2270 ontheemden uit Oekraïne in de particuliere opvang via RefugeeHomeNL, het
consortium van het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk, Leger des Heils en Takecarebnb.
Het Nederlandse Rode Kruis is op dit moment in de opstartfase van het «Safe Homes»
project. De opgedane kennis over de opvang van ontheemden in de particuliere opvang
en de positie van kwetsbare groepen worden daarbij meegenomen. Voor de langere termijn
wordt momenteel verkend op welke wijze de opvang voor ontheemden uit Oekraïne gerealiseerd
kan worden. Hierbij wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de bredere woningbouwopgave.

De Europese Commissie staat tot slot stil bij de financiële initiatieven om lidstaten
te ondersteunen. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoekt de ruimte voor
financiële ondersteuning binnen de reeds aan Nederland toegewezen en ingezette Europese
middelen in het kader van de Europese migratie en veiligheidsfondsen.

Een blik vooruit

In het laatste onderdeel van de mededeling kijkt de Europese Commissie vooruit. Het
kabinet onderschrijft het standpunt van de Europese Commissie dat de Europese Unie
Oekraïne zal blijven steunen in de strijd tegen de Russische agressie, zo lang als
nodig. Gezien het huidige verloop van de oorlog en de eerder aan uw Kamer gestuurde
rapportages van onder andere Clingendael, is de verwachting dat voorlopig niet veel
ontheemden naar Oekraïne terug zullen keren en de instroom gestaag voortzet. Dat betekent
dat Nederland zo lang als nodig bescherming biedt aan hen die de oorlog in Oekraïne
ontvluchten.

De RTB is op dit moment actief tot 4 maart 2024 en deze activering kan door middel
van Europese besluitvorming op politiek niveau nogmaals worden verlengd met een jaar,
tot 4 maart 2025. De Europese Commissie geeft in de mededeling aan «klaar te staan»
om de toepassing van de RTB te verlengen.

Het is mogelijk dat bescherming van ontheemden uit Oekraïne ook na 4 maart 2025 nog
nodig is. Het kabinet vindt het daarbij van belang dat de keuze voor een voortzetting
van het verblijf van de ontheemden uit Oekraïne na maart 2025 op Europees niveau wordt
gecoördineerd, om op deze manier grote verschillen in aanpak tussen lidstaten – en
als gevolg daarvan mogelijk secundaire stromen van ontheemden – te voorkomen. Het
kabinet verkent momenteel zowel op nationaal als op Europees niveau de mogelijkheden.

De Europese Commissie stelt zich in de mededeling ook op het standpunt dat de RTB
haar waarde heeft bewezen en dat deze onderdeel moet blijven van het instrumentarium
van de EU in de toekomst. Het kabinet is het hiermee eens. Hierbij is het is dan evenwel
wenselijk om in de Richtlijn op sommige punten meer duidelijkheid te verschaffen,
bijvoorbeeld ten aanzien van de rechten en voorzieningen die aan tijdelijke bescherming
verbonden zijn. De Commissie vindt ook dat de EU moet worden uitgerust met de benodigde
instrumenten om alle vormen van crises tegen te gaan. Hiervoor moeten de RTB en de
door de Commissie voorgestelde Crisisverordening op elkaar worden afgestemd. Het kabinet
ziet mogelijke voorstellen vanuit de Europese Commissie hiertoe graag tegemoet alvorens
een beoordeling te kunnen geven.

Tot slot staat de Europese Commissie stil bij de terugkeer van Oekraïners naar hun
thuisland. Het kabinet ziet dat de oorlog nog vol in gang is en dat terugkeer van
grotere groepen ontheemden op dit moment een zaak voor de langere termijn is. Het
kabinet steunt de stelling van de Europese Commissie dat terugkeer ook een belangrijke
overweging is in het kader van wederopbouw van Oekraïne. Ten aanzien van herstel en
wederopbouw, geeft de Commissie op het gebied van herstel en wederopbouw van Oekraïne
aan meer inzet te willen plegen op het Multi-agency Donor Coordination Platform. Het kabinet ondersteunt dit en wil daarnaast graag door vaste vertegenwoordiging
dichter betrokken worden bij het genoemde platform.

Prognose voor de instroom van ontheemden uit Oekraïne in Nederland in 2023

In de brief van 16 december jl.11 heb ik u geïnformeerd over de systematiek die samen met de VNG en veiligheidsregio’s
is vastgesteld om te komen tot een heldere en voorspelbare opgave voor de gemeentelijke
Opvang Oekraïners (GOO). Daarbij heb ik aangegeven dat deze systematiek uitgaat van
een prognose. Inmiddels is een eerste prognose voor de instroom van ontheemden uit
Oekraïne voor 2023 opgesteld. Bij de totstandkoming van deze prognose zijn de piek-scenario’s
uit de Clingendaelrapportage Beschermingsopdracht Oekraïense ontheemden: Piekscenario’s door nieuwe offensieven, genoemd in de brief van 17 februari jl.12, meegenomen.

Uit deze prognose volgt een netto-instroom (instroom min uitstroom) van 47.500 ontheemden
uit Oekraïne in Nederland in 2023. Uitgaande van het aantal ontheemden uit Oekraïne
in Nederland per 8 januari 2023, te weten 87.88013, volgt hieruit dat er medio juli 2023 rekening moet worden gehouden met 111.630 en
eind 2023 met 135.380 ontheemden uit Oekraïne in Nederland. Het kabinet zal uw Kamer
cf. de vastgestelde werkwijze en in lijn met de aankondiging in de Miljoenennota in
de Voorjaarsnota informeren over de wijze waarop in de begroting rekening wordt gehouden
met deze prognose en de Oekraïne-regelingen na Q2 2023.

Op basis van deze prognose, het verloop van de oorlog en de aanhoudende instroom van
ontheemden uit Oekraïne, is er op dit moment geen aanleiding de opgave voor het realiseren
van 90.000 opvangplekken GOO per juli 2023 te herzien. Het Rijk zal bij deze opgave
uiteraard maximale ondersteuning blijven bieden aan de gemeenten en Veiligheidsregio’s.
Het kabinet heeft op 10 februari jl. besloten om personen met de niet-Oekraïense nationaliteit
met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne nog zes maanden langer (tot 4 september
2023) onder de RTB te laten vallen, waardoor zij langer in de GOO kunnen verblijven.
De implicaties hiervan zullen bij de hierna genoemde herijking van de prognose en
eventuele bijstelling van de opvangopgave worden bezien.

Inherent aan een prognose is dat deze aan vele externe factoren onderhevig is en daardoor
erg complex blijft. Als er een afwijking optreedt in deze factoren zal ook de realisatie
afwijken van de prognose. Daarom is een proces voor monitoring en herijking van de
prognose ingericht. Belangrijk onderdeel van de monitoring is de toetsing van de realisatie
van de instroom versus de prognose van de instroom. Elke twee maanden zal op basis
daarvan worden bezien of dit aanleiding vormt de opvangopgave aan te passen. Verder
is het uitgangspunt dat de prognose twee keer per jaar, ten behoeve van de budgettaire
besluitvorming in het kader van de Voorjaarsnota en de augustusbrief, zal worden herijkt.
Als actuele ontwikkelingen daartoe aanleiding geven, kan de prognose tussentijds worden
bijgesteld. De eventueel bijgestelde prognose, kan eveneens aanleiding geven de opvangopgave
aan te passen. Met deze systematiek waarborgen wij dat de opgave voor gemeenten en
Veiligheidsregio´s tijdig en helder is, maar ook flexibel kan worden op- en afgeschaald.

Voorschotaanvraag gemeenten

Gemeenten zijn een onmisbare schakel in de opvang van ontheemden uit Oekraïne en hebben
het afgelopen jaar een grote prestatie geleverd. Op dit moment vangen zij meer dan
70.000 ontheemden uit Oekraïne op in de gemeentelijke opvang.

Doordat er het afgelopen jaar in korte tijd voor veel ontheemden opvang gerealiseerd
moest worden, hebben sommige gemeenten in de hectiek van de crisis verzuimd tijdig
een voorschotaanvraag voor de opvang in 2022 in te dienen. Het uitgangspunt van de
Regeling opvang ontheemden Oekraïne, zoals reeds verwoord in een brief aan uw Kamer
van 21 maart 202214, is dat gemeenten een reële compensatie van de extra kosten als gevolg van de opvang
van ontheemden uit Oekraïne ontvangen.

Formeel is er sprake van een onrechtmatigheid dat ik nog voorschotten over 2022 uitkeer.
Deze onrechtmatigheid wordt echter opgeheven bij de in te dienen verantwoording en
afrekening later dit jaar. Door de voorschotten in 2023 te betalen, keer ik uit waar
gemeenten recht op hebben en worden eventuele liquiditeitsproblemen voorkomen. Gezien
de formele onrechtmatigheid heb ik uw Kamer aan de hand van dit schrijven wel actief
willen informeren over mijn besluit.

Conclusie

Tot slot benoem ik wederom dat de ontwikkelingen op het gebied van migratie en aangrenzende
werkvelden die zich ten gevolge van de oorlog in Oekraïne razendsnel kunnen opvolgen,
zowel op nationaal, Europees als internationaal niveau. Ik blijf mij, samen met mijn
collega’s, inspannen om uw Kamer tijdig en adequaat te blijven informeren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, E. van der Burg