Brief regering : Geannoteerde agenda van de Raad Buitenlandse Zaken van 20 maart 2023

Nr. 2620
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 maart 2023

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan van de Raad Buitenlandse Zaken van 20 maart
2023.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra

GEANNOTEERDE AGENDA VAN DE RAAD BUITENLANDSE ZAKEN VAN 20 MAART 2023

Op 20 maart vindt de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) plaats in Brussel. De Minister
van Buitenlandse Zaken is voornemens deel te nemen aan deze Raad. Op de agenda staan
als volle agendapunten de Russische agressie tegen Oekraïne en Tunesië. Onder Current Affairs zal worden gesproken over Iran en het actieplan wereldwijde impact Russische agressie.
De Raad is voornemens Raadsconclusies aan te nemen op Afghanistan en de EU-prioriteiten
bij de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).

Daarnaast vindt er op 20 maart een RBZ in «jumbo format» (hierna: jumbo-RBZ) plaats
waaraan de Ministers van Buitenlandse Zaken en de Ministers van Defensie gezamenlijk
zullen deelnemen. De geannoteerde agenda met de Nederlandse inzet voor de jumbo-RBZ
en het Schuman Forum is de Kamer op 6 maart jl. toegekomen1.

Middels deze geannoteerde agenda wordt uw Kamer tevens over de Nederlandse bijdrage
aan de civiele EU missie in Armenië (EUMA) en over de «United for Justice» (#U4J)-conferentie
d.d. 3 maart jl. in Lviv geïnformeerd.

Russische agressie tegen Oekraïne

De Raad zal opnieuw over de voortdurende Russische agressie tegen Oekraïne spreken.
De kern van de inzet van het kabinet ten aanzien van de Russische oorlog tegen Oekraïne
blijft onverminderd gericht op enerzijds het verder vergroten van de druk op Rusland
om de agressie te beëindigen en anderzijds op het verlenen van zoveel mogelijk steun
aan Oekraïne. Tijdens de jumbo-RBZ zal Nederland het belang van de voortzetting van
snelle levering van militaire steun aan Oekraïne wederom onderstrepen.

Ter verhoging van de druk op Rusland blijft het kabinet zich inzetten op aanvullende
sancties. Nederland zal daarbij blijven doorwerken op het spoor van het op de sanctielijst
plaatsen van onder meer Russische verantwoordelijken voor kinderontvoeringen, Russische
wapenproducenten en verantwoordelijken voor omzeiling, waartoe meerdere Nederlandse
voorstellen zijn aangenomen als onderdeel van het 10de EU sanctiepakket tegen Rusland. Nederland zal opnieuw aandacht vragen voor de aanpak
van omzeiling en aandringen op uitvoering van het door Nederland ingediende non-paper
dat inmiddels door 18 lidstaten wordt gesteund. Sancties tegen Wagner zijn onderdeel
van het verhogen van de druk op Rusland en belichten tegelijkertijd de schendingen
door deze groep in Afrika. Een Nederlands voorstel voor een nieuw pakket Wagner listings – conform de motie Piri2 – is door de EU aangenomen als onderdeel van het 10de sanctiepakket. Het betreft actoren in zowel Oekraïne als meerdere Afrikaanse landen
die daar verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen alsook Wagners illegale
exploitatie van grondstoffen als goud en diamanten.

Tunesië

De Raad zal spreken over de politieke en economische situatie in Tunesië. Het kabinet
acht de actuele ontwikkelingen ten aanzien van de democratie in Tunesië zorgelijk.
De verslechterde financieel-economische situatie, onder andere door de gevolgen van
COVID-19 en de Russische agressie tegen Oekraïne, maar ook het uitblijven van een
overeenkomst met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) vormen een reëel risico voor
de stabiliteit van het land. Zowel de democratische achteruitgang als de financieel-economische
situatie kunnen nieuwe migratiestromen richting Europa in de hand werken.

Het kabinet hecht aan goede samenwerking tussen de EU en Tunesië om de stabiliteit
te waarborgen en irreguliere migratie te beperken. Nederland onderstreept daarbij
zijn solidariteit met de Tunesische bevolking en benadrukt dat vrijheden en democratische
instituties essentieel zijn voor stabiliteit op de midden tot lange termijn. Nederland
zal zich inzetten voor een zorgvuldige afweging tussen die belangen en Europese eensgezindheid.

Current Affairs

Iran

De Raad spreekt wederom over de situatie en zorgelijke ontwikkelingen in Iran. Naast
de vreselijke berichten in de media over vergiftiging van meisjes op scholen, heeft
Iran sinds het begin van het jaar 91 mensen geëxecuteerd en is onder andere een Iraans-Duitse
staatsburger ter dood veroordeeld. Voorts kwam het Internationaal Atoomenergieagentschap
(IAEA) met het zorgwekkende nieuws dat het sporen van zeer hoog verrijkt uranium heeft
aangetroffen in Iran. Daarom richt het kabinet zich onverminderd op het verhogen van
de druk richting Iran en zal Nederland zich ook tijdens deze RBZ blijven inspannen
voor verdere gezamenlijke EU-maatregelen.

Nederland blijft zich hard maken voor effectieve sancties gericht tegen de Iraanse
autoriteiten waaronder de IRGC. Voor deze RBZ bereidt de EU – met steun van NL – wederom
een sanctiepakket voor gericht tegen Iraanse mensenrechtenschenders. In aanloop naar
Wereldvrouwendag zijn ook sancties aangenomen tegen de beruchte Qarchak-gevangenis
in Iran, als onderdeel van de, mede door NL ingediende, sanctie-listings gericht op seksueel geweld tegen vrouwen.

Actieplan wereldwijde impact Russische agressie

De Russische agressie tegen Oekraïne en de wereldwijde reacties hierop tonen aan dat
het noodzakelijk is om meer te investeren in de landen in de Global South. Mede hierom is de EU recent een pilot begonnen om de inzet van de EU en de lidstaten
richting de landen in de Global South te intensiveren en beter op elkaar af te stemmen. De EU zet hierbij in het bijzonder
in op het versterken van de relaties met een aantal belangrijke en invloedrijke landen
in verschillende geografische regio´s. Naar verwachting zullen de Europese Dienst
voor Extern Optreden (EDEO) en de Commissie een update geven over deze pilot. Het
kabinet steunt en draagt via verschillende gremia actief bij aan de door de Commissie
en de EDEO gelanceerde intensievere inzet.

Het kabinet blijft zich ook naast de EU-inzet inspannen om buiten het Euro-Atlantisch
grondgebied zoveel mogelijk landen te betrekken bij de steun aan Oekraïne, onder andere
door de dialoog voort te zetten met landen die zich niet duidelijk over de oorlog
uit kunnen of willen spreken. Ook voor het tegengaan van sanctieomzeiling is in deze
gesprekken aandacht. Diplomatieke outreach richting derde landen is een structurele en lange termijn-inspanning. Nederland werkt
hiertoe nauw samen met EU-landen en andere partners.

Overig

United for Justice conferentie in Lviv

Tijdens de RBZ zal de Minister van Buitenlandse Zaken ook kort terugblikken op de
«United for Justice» (#U4J) conferentie gehouden op 3 maart in Lviv. De Minister van
Buitenlandse Zaken was uitgenodigd deze conferentie te openen, samen met President
Zelensky en de President van Letland, Egils Levits.

De conferentie bestond uit verschillende sessies, waarin een breed spectrum van accountability-aspecten
aan bod kwam, zoals de misdaad van agressie (waarbij ook het te Den Haag bij Eurojust
in te richten International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression (ICPA) werd behandeld). Ook werden confiscatie en bevriezing van Russische tegoeden,
en kinderontvoeringen besproken.

Tevens vond lancering plaats van de Dialogue Group on Accountability for Ukraine (het initiatief daartoe kwam voort uit Ukraine Accountability Conference in Den Haag
van 14 juli 2022). De Minister van Buitenlandse Zaken deed dit samen met Eurocommissaris
voor Justitie, Didier Reynders, hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof Karim
Khan en President van Eurojust, Ladislav Hamran. De Dialogue Group bestaat inmiddels uit 45 deelnemende staten en internationale organisaties en biedt
spelers in het accountability-veld (landen, internationale organisaties en het maatschappelijk
middenveld) een platform voor uitwisseling. Dit moet ertoe leiden dat accountability-initiatieven
coherent zijn en uiteindelijk bijdragen aan doeltreffende en doelmatige ondersteuning
van Oekraïense burgers en autoriteiten. De Minister van Buitenlandse Zaken ondersteunde
hierbij nadrukkelijk de Oekraïense wens om deelname aan de kerngroep uit te breiden,
vooral met niet-westerse landen. Deze kerngroep werkt aan de voorbereiding van een
internationaal agressietribunaal.

Het kabinet hoopt op een spoedige start van het onderzoek door het ICPA naar het misdrijf
agressie in Oekraïne. Ondertussen blijft Nederland ook in gesprek met Oekraïne en
andere relevante partijen over de oprichting van een register voor oorlogsschade.

EUMA Armenië

Tevens informeer ik u hierbij over de Nederlandse bijdrage aan EU Mission Armenia (EUMA). Het kabinet heeft besloten aan deze civiele missie bij te dragen met vijf
civiele experts en politie-experts tot en met 31 juli 2025. Hiermee draagt Nederland
bij aan de verwezenlijking van de doelstellingen van EUMA3 en een versterkte informatiepositie van Nederland.