Brief regering : Voortgang versterkingsopgave Nationaal Coördinator Groningen

Nr. 1118
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 januari 2023

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de voortgang en het verloop van de versterkingsoperatie
in Groningen. In dat kader informeer ik u tevens zoals toegezegd over de wijzigingen
in het meerjarenversterkingsplan (MJVP) en de planning van de uitvoering in de vier
dorpen van de dorpenaanpak.1

Doelstellingen 2022 gehaald

Nationaal Coördinator Groningen (NCG) heeft afgelopen jaar ruim 1.000 woningen bouwkundig
versterkt. Daarnaast heeft NCG voor ongeveer 3.500 woningen vastgesteld dat deze aan
de veiligheidsnorm voldoen. Daarmee heeft NCG in 2022 voor ruim 4.500 woningen het
versterkingstraject afgerond. Met de gerealiseerde aantallen van de afgelopen jaren,
voldoen hiermee ruim 8.000 van de oorspronkelijke 27.000 woningen aan de veiligheidsnorm.
De resterende werkvoorraad is daarmee inmiddels verkleind tot 19.000 woningen. NCG
heeft hiermee haar productiedoelstellingen voor 2022 gehaald.2

Mijlpaal

Doelstelling 2022

Resultaat 2022

Aantal opnames afgerond

2.000

2.429

Aantal beoordelingen afgerond

6.000

7.262

Aantal bouwkundig versterkt

1.000–1.500

1.032

Aantal direct op norm

2.500

3.499

Het aantal woningen dat bouwkundig is versterkt is toegenomen ten opzichte van eerdere
jaren. Zo werden in 2021 nog ongeveer 650 woningen versterkt opgeleverd. NCG verwacht
dat in totaal nog ongeveer 12.000 adressen bouwkundig versterkt moeten worden.3 Dit betekent dat het versterkingstempo in de komende jaren verder moet worden opgevoerd
om afronding van de versterking in 2028 in beeld te houden. Dit licht ik hieronder
nader toe.

Doelstellingen 2023: investeren in kwaliteit en productie

Afgelopen jaar is het fundament gelegd om in 2023 op door te bouwen. Het moet en kan
immers nog een stuk beter met de versterkingsoperatie.4 Voor mij betekent dit dat NCG in 2023 investeert in: (1) de kwaliteit van de uitvoering
en (2) het leveren van resultaten.

1. Verbetering uitvoering NCG vanuit perspectief bewoner

Bewoners hebben recht op een voorspoedige en voorspelbare versterking van hun woning,
waarbij gemaakte afspraken worden nagekomen. NCG heeft hierin nog stappen te zetten.
Het advies van de heer Wientjes over de dorpenaanpak, het sociaal handvest en rapporten
van de Ombudsman onderschrijven deze noodzaak.5

Daarom heb ik met de algemeen directeur NCG afgesproken dat NCG in 2023 gerichte verbeterstappen
zet. Het gaat dan onder andere om:

• Intern verbeterproces & benutten van ruimte in regels: NCG heeft in december een team ingericht om bewonerscasuïstiek en knelpunten in
de uitvoering op te lossen door ruimte in regels te benutten en vanuit vertrouwen
te handelen (bijv. versneld kosten vergoeden; benutten mandaten medewerkers). Met
dit team worden vastgelopen dossiers en schrijnende situaties opgelost en wordt –
door de geleerde lessen breed toe te passen – de toekomstige uitvoering verbeterd.

• Verbetering bewonerscommunicatie: NCG heeft in de afgelopen maanden de bewonerscommunicatie verbeterd. Bewoners moeten
nog te vaak lang wachten op informatie over de voortgang van de versterking. Inmiddels
zorgt NCG conform mijn toezegging ervoor dat alle bewoners elk half jaar een update
krijgen. Zo worden bewoners van woningen die in 2023 opgenomen, beoordeeld of versterkt
worden uiterlijk in maart geïnformeerd over de exacte planning. Parallel hieraan werkt
NCG aan een online portaal waarmee bewoners op ieder moment hun persoonlijk dossier
kunnen inzien. In december jl. is de voorstudie met positief advies afgerond, waarna
NCG opdracht heeft gegeven om het portaal daadwerkelijk te realiseren. Over de verwachte
ingebruiknamedatum zal ik u in april nader informeren.

• Doorlichting productieketen door extern bureau: NCG laat een extern bureau de gehele productieketen van de versterking doorlichten.
Het doel hiervan is het verminderen van de juridificering en bureaucratie en het verbeteren
van de voorspelbaarheid van de uitvoering. Dit bureau is in december gestart, levert
dit voorjaar een probleemanalyse op en begeleidt NCG tot en met juni bij het feitelijk
doorvoeren van de verbeteracties.

Het doel van deze verbeteracties is dat NCG meer mensgericht, betrouwbaar en vanuit
vertrouwen gaat handelen en daarmee naast bewoners komt te staan. Dit moet leiden
tot een soepelere uitvoering van de versterking, waarbij tempo wordt gemaakt waar
dat kan en tijd wordt genomen waar nodig. Ik zal uw Kamer dit voorjaar nader informeren
over deze verbeteraanpak, de daarbij behaalde resultaten en de vervolgstappen.

2. Leveren van resultaten in 2023

Met NCG heb ik afspraken gemaakt over de productiedoelen voor 2023. De voornaamste
prioriteiten voor dit jaar zijn:

• Afronding opnames en beoordelingen: NCG zet alles op alles om de beoordelingen in 2023 af te ronden. Dit is een forse
opgave; bewoners hebben echter recht op duidelijkheid in hoeverre hun huis veilig
is of juist versterkt moet worden. Met de afronding van alle beoordelingen ontstaat
ook definitief zicht op de totale resterende werkvoorraad NCG, waarmee planningen
verbeterd worden. Zoals eerder met uw Kamer gewisseld, wordt daarbij voor enkele agro-adressen
– vanwege de complexiteit van deze (erfgoed)panden – rekening gehouden met een uitloop
in 2024.6 Dit geldt mogelijk tevens voor woningen waarbij bewoners zelf pas in de tweede helft
van 2023 besluiten tot een herbeoordeling. NCG voert daarom op dit moment gesprekken
met bewoners zodat zij – liefst tijdig – tot een goede afweging kunnen komen.

• Woningen «bouwkundig versterkt»: NCG stelt dit jaar 1.100 woningen bouwkundig versterkt op te leveren. Dit is voor
mij een harde ondergrens. NCG verwacht hiermee dat afronding van de versterking in
2028 haalbaar blijft (zie onderstaand kader).

• Doorpakken dorpenaanpak: in 2023 moet de uitvoering van de dorpenaanpak in goede afstemming met bewoners
echt van de grond komen. De planning van de dorpenaanpak licht ik in het laatste deel
van deze brief toe.

De doelstellingen van NCG voor 2023 worden nader uitgewerkt en komen terug in het
jaarplan 2023 dat NCG naar verwachting in februari publiceert.

Actualisatie MJVP: verbetering sturingsinstrument NCG en regio

De in deze brief benoemde jaardoelstellingen zijn afgeleid van het MJVP. Met het MJVP
wordt de versterkingsoperatie meerjarig gepland en gestuurd. Het MJVP is geen statisch
document, maar wordt halfjaarlijks geactualiseerd. De basis voor het MJVP wordt gevormd
door de lokale plannen van aanpak (LPA’s) die door gemeenten worden vastgesteld.

MJVP: huidig meerjarenbeeld

NCG levert in 2023 meer productie, vooral waar het gaat om het aantal beoordelingen.
Met de realisatie van 1.100 bouwkundig versterkte woningen in 2023 is de stijging
ten opzichte van afgelopen jaar nog beperkt. Hierdoor schuiven er adressen door naar
de daaropvolgende jaren. Vanaf 2024 schaalt NCG stapsgewijs op naar meer dan 2.000
bouwkundig te versterken adressen per jaar. Deze toename acht NCG allereerst realistisch
doordat de werkvoorraad nog te versterken adressen (+/- 12.000) in toenemende mate
bestaat uit woningen die lichtere versterking nodig hebben. Deze werkzaamheden kunnen
sneller worden uitgevoerd dan de overwegend zwaardere projecten van de afgelopen jaren.
Verder komt met de afronding van de beoordelingen vanaf 2024 extra capaciteit vrij
voor de voorbereiding, doorrekening en begeleiding van de bouwkundige versterking.

Ik heb met NCG afgesproken dat bij de doorlichting en verbetering van hun werkwijze
ook wordt geanalyseerd waar onnodig tijdverlies optreedt en wat hieraan te doen is.
Inzet daarbij is om te voorkomen dat woningen verder doorschuiven in de planning,
zodat afronding in 2028 in beeld blijft. Dit vraagt ook dat NCG dit jaar aantoonbaar
stappen zet om de beoogde opschaling in 2024 daadwerkelijk te kunnen realiseren.

Doorontwikkeling MJVP

Het MJVP stelt NCG in toenemende mate in staat om samen met gemeenten anticiperend
te sturen, bijvoorbeeld waar het gaat om tijdige realisatie van tijdelijke huisvesting.
Voldoende beschikbaarheid van wisselwoningen was in het verleden meermaals een beperkende
factor. Dit knelpunt is met behulp van het MJVP voor dit moment weggenomen. In 2023
wordt het MJVP verder verfijnd, onder meer door te differentiëren naar verschillende
uitvoeringsprogramma’s (bijvoorbeeld MKB en Erfgoed).

NCG heeft het MJVP afgelopen jaar tevens benut om bouwcapaciteit in te kopen voor
toekomstige projecten. Hiertoe heeft NCG in mei en november 2022 bouwtafels georganiseerd
om aannemers en ingenieursbureaus te binden aan versterkingsprojecten. Hierbij wordt
– in lijn met de motie van het lid Van Meenen c.s. – volop gebruik gemaakt van bouwers
uit de provincie Groningen.7 Ongeveer 80 procent van de bouwopdrachten wordt weggezet bij Groningse bouwers.

Planning en stand van zaken dorpenaanpak

NCG heeft op basis van het lokale plan van aanpak van de gemeente Eemsdelta voor de
dorpen Garrelsweer, Zeerijp, Leermens en Wirdum een meerjarenversterkingsplan gemaakt.
Deze plannen zijn inmiddels op bewonersavonden besproken met de bewoners van de vier
dorpen. Tevens worden per dorp ter voorbereiding van de versterking onder meer de
uitvoeringsontwerpen opgesteld, aannemers geselecteerd, bouwplaatsen voorbereid en
tijdelijke huisvesting gerealiseerd. Dit alles in afstemming met bewoners om tot een
aanpak te komen die past bij de wensen van bewoners en waarbij de bouwoverlast beperkt
blijft (bijv. zodat het dorp goed bereikbaar blijft). Dit betekent praktisch dat in
meerdere fasen wordt versterkt.

Dorp

Start bouwkundig versterken

Versterken volledig afgerond

Garrelsweer

Q1 2023

Q2 2027

Zeerijp

Q4 2023

Q2 2027

Leermens

Q1 2024

Q4 2026

Wirdum

Q1 2024

Q2 2027

In Garrelsweer zijn de voorbereidingen vrijwel afgerond en start de uitvoering van
de eerste fase conform planning in maart. In de dorpen Zeerijp, Leermens en Wirdum
is de voorbereiding van de werkzaamheden volop bezig. Vanaf Q1 2024 zijn in alle dorpen
de echte bouwwerkzaamheden begonnen. In 2027 moet de versterking in alle dorpen zijn
afgerond.

Stand van zaken adviezen Wientjes – dorpenaanpak

In mijn reactie op het advies van dhr. Wientjes heb ik aangegeven zijn vier adviezen
over de dorpenaanpak te omarmen. Met onderstaand overzicht neem ik uw Kamer mee in
de stand van zaken op deze vier punten.

Advies

Stand van zaken

1. Verstevig de positie van de gedupeerden

• In alle vier de dorpen is gesproken met bewonersvertegenwoordiging over versteviging
van hun positie in de versterking.

• Dit belang wordt door de bewoners gedeeld. Wel lopen de wensen van bewoners over
de precieze invulling per dorp uiteen.

• Bewoners, NCG en Eemsdelta maken daarom per dorp nadere afspraken over de invulling
van de regieteams. Ik verwacht dat dit in Q1 is afgerond.

2. Maak de vier dorpen aardgasvrij

• De quick scan aardgasvrij wordt cf. planning uitgevoerd.

• Over de stand van zaken informeer ik uw Kamer na afronding in een aparte Kamerbrief.

3. Neem verschillen binnen dorpen weg

• De voorbereiding van de verschillencommissie loopt.

• Over de stand van zaken informeer ik uw Kamer in een aparte Kamerbrief.

4.
Versterk de uitvoering en aansturing

• NCG werkt aan de verbetering en vereenvoudiging van de uitvoering (zie eerder in
deze brief).

• NCG, Eemsdelta en EZK hebben een stuurgroep dorpenaanpak ingericht om knelpunten
in de uitvoering weg te nemen.

• Momenteel vinden gesprekken plaats met mogelijke kandidaten voor de functie van
uitvoeringsregisseur.

Over de voortgang van de dorpenaanpak zal ik uw Kamer in april nader informeren.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
J.A. Vijlbrief