Brief regering : Voortgang dierenwelzijn

Nr. 1287
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 januari 2023

Met deze brief informeer ik de Tweede Kamer over de voortgang van een aantal dierenwelzijnsonderwerpen,
moties en toezeggingen. De volgende onderwerpen komen in de brief aan bod:

Gezelschapsdieren

Moties

• Motie van de leden Tjeerd de Groot en Moorlag over een positieflijst voor amfibieën,
vogels en reptielen (Kamerstuk 35 570 XIV, nr. 41)

• Gewijzigde motie van de leden Van der Plas en Van Campen over de dromedaris voor inwerkingtreding
van de huis- en hobbydierenlijst laten herbeoordelen, en indien deze als gedomesticeerd
wordt beschouwd, aan de lijst toevoegen (Kamerstuk 28 286, nr. 1282)

• Motie van het lid Wassenberg over onderzoek naar een verplichte bedenktijd voor de
aanschaf van huisdieren om het aantal impulsaankopen terug te dringen (Kamerstuk 28 286, nr. 1009)

• Motie van het lid Graus over betere voorlichting over de aanschaf en het houden van
hobby- en gezelschapsdieren (Kamerstuk 28 286, nr. 1149)

• Motie van het lid Graus inzake dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen (Kamerstuk
28 286, nr. 1151)

Toezeggingen

• Toezegging verkenning landelijke chiplicht en het zwerfkattenprobleem (Kamerstuk 28 286, nr. 1256)

• Toezegging aan het lid Wassenberg over het afsprakenkader Dolfinarium (Aanhangsel
Handelingen II 2022/23, nr. 337)

• Toezegging open norm drinkwater gezelschapsdieren (Kamerstuk 35 925 XIV, nr. 11)

Voortgang op:

• De pilot landelijke expertisecentrum complexe honden (Kamerstuk 28 286, nr. 1012)

• De huis- en hobbydierenlijst

• De tijdelijke regeling subsidie dierentuinen COVID-19 (Kamerstuk 28 286, nr. 1255)

• Appreciatie RDA zienswijze «Dieren in het huis van Thorbecke»

• De rol van gemeentelijke boa’s ten aanzien van dierenwelzijn (Kamerstuk 28 286, nr. 1155)

• Dierondersteunde interventies (Kamerstuk 28 286, nr. 1126)

• Ontwikkelingen voluntary initiative group health & welfare of pets in trade (Aanhangsel
Handelingen II 2022/23, nr. 359)

Landbouwhuisdieren

Moties

• Motie van de leden Vestering en Van Campen over spoedige implementatie van een verbod
op stroomstootapparatuur (Kamerstuk 36 200 XIV, nr. 62)

• Motie van het lid Van der Plas over eenduidige regels voor dierenwelzijn en geen import
van producten van buiten de EU die niet aan deze regels voldoen (Kamerstuk 28 286, nr. 1281)

Toezeggingen

• Toezegging aan het lid Tjeerd de Groot over de voorhang AMvB Wet dieren vanwege gedragsbehoeften
en ingrepen dieren in de veehouderij (Kamerstuk 28 286, nr. 1283)

• Toezegging aan het lid Van der Plas over nadere informatie over consequenties van
diverse scenario’s voor de kalverhouderij en de pilots die gaan lopen (Kamerstuk 28 286, nr. 1283)

Gezelschapsdieren

Honden en katten

Toezegging verkenning landelijke chiplicht en het zwerfkattenprobleem (Kamerstuk 28 286, nr. 1256)

In het commissiedebat Dierenwelzijn van 20 april 2022 (Kamerstuk 28 286, nr. 1256) heeft mijn voorganger toegezegd de problematiek en mogelijke oplossingsrichtingen,
inclusief chipplicht, rondom loslopende huis- en zwerfkatten te verkennen.

Naar aanleiding hiervan heb ik met meer dan 30 belanghebbende partijen, waaronder
provincies, gemeenten, onderzoekers, natuurorganisaties, dierenwelzijn-, en zwerfkattenorganisaties
en faunabeheerders, een verkenning uitgevoerd. Bijgevoegd vindt u de verkenning, waarin
de uitkomsten over huiskatten mét eigenaar en over zwerfkatten zonder eigenaar afzonderlijk
zijn uitgewerkt. De verkenning toont dat loslopende huiskatten en zwerfkatten problemen
met zich meebrengen zoals overlast, predatie, zoönose-risico’s (zoals toxoplasma),
en dat het niveau van welzijn van deze katten minder is ten opzichte van gehouden
katten. Huiskatten kunnen daarnaast kwijtraken en verwilderen, hetgeen leidt tot welzijnsrisico’s,
opvangkosten voor gemeenten en opvangorganisaties en aanwas van nieuwe zwerfkatten.
De mogelijke oplossingsrichtingen, zoals beschreven in de verkenning, richten zich
onder andere op vrijwillige maatregelen zoals het stimuleren van verantwoord houderschap,
TNRC (Trap, Neuter, Return, Care) en een landelijke chipplicht. Per oplossingsrichting
is beschreven hoe deze bijdraagt aan de gestelde problematiek en wordt in grote lijnen
een toelichting gegeven op de belangrijkste uitvoeringsaspecten, zoals handhaving
en financiering. Ik dank alle betrokken partijen voor hun bijdrage aan het rapport.
Hiermee heb ik uitvoering gegeven aan de toezegging.

Ik heb de problematiek en de verschillende oplossingsrichtingen zoals beschreven in
de verkenning tegen elkaar afgewogen. Daarbij kom ik tot de conclusie dat ik een landelijke
chip- en registratieplicht wil invoeren. Een chipplicht zorgt ervoor dat katten vaker
en sneller herenigd worden met hun eigenaar. Een gechipte kat predeert ook, maar een
chipplicht zorgt ervoor dat alle eigenaren aangesproken kunnen worden op hun verantwoordelijkheid
bij predatieoverlast (in natuurgebieden) en hun zorgplicht bij opvangkosten in relatie
tot hun kwijtgeraakte kat. In combinatie met een kortere opvangperiode kan dit gemeenten,
asielen en zwerfkattenorganisaties veel geld besparen. Daarnaast ondersteunt een chipplicht
de aanpak van zwerfkatten, omdat men na het vangen duidelijker onderscheid kan maken
tussen huiskatten, vermiste katten met eigenaar en zwerfkatten.

Er zijn een aantal onzekerheden ten aanzien van de uitvoering van deze chipplicht
die ik verder moet onderzoeken. Zo zijn er uitdagingen met betrekking tot de financiering
voor het opzetten en het onderhouden van het registratiesysteem. Ik wil met gemeenten
in overleg om te komen tot invoering chipplicht. Hierbij zal ik ook over de kosten
van zo een systeem willen praten. Daarnaast is de inzage in de registratiedata door
onder andere terreinbeheerders en asielen van belang voor het behalen van de volledige
potentieel. Het is nog onbekend in hoeverre inzage toegestaan en gewenst is. Daarnaast
moet ik de handhaafbaarheid, het voorkomen van dumpen van katten en de uitwerking
van een eenvoudig registratiesysteem onderzoeken. Op basis van de uitkomsten van deze
onderzoeken zal ik een besluit nemen over het ingang zetten van een procedure tot
invoering van de chip- en registratieplicht voor katten en de Kamer daar voor de zomer
over informeren.

Voortgang van de pilot landelijke expertisecentrum complexe honden

De Hogere Agrarische School Den Bosch (HAS) heeft op verzoek van LNV als uitvoering
van de motie van de leden Tjeerd de Groot en Von Martels van 5 december 2018 (Kamerstuk
28 286, nr. 1012), onderzocht of en op welke wijze een multidisciplinair landelijk expertisecentrum
kan bijdragen aan de opvang en training van complexe honden. Dit onderzoek is in 2020
afgerond en aan de Kamer gestuurd (Kamerstuk 28 286, nr. 1126). In vervolg op dit onderzoek heb ik de Hondencampus gevraagd om de resultaten van
het HAS-onderzoek in de praktijk te testen. In een pilot die in augustus 2022 is gestart,
wordt voor in totaal 10–15 honden die in beslag zijn genomen naar aanleiding van een
bijtincident een huisvestings- en behandelingsprotocol opgesteld. Met behulp van deze
protocollen kunnen de honden op de juiste wijze gehuisvest, behandeld en herplaatst
worden. Na afloop van de pilot, in het derde kwartaal van 2023, zal geëvalueerd worden
of en, zo ja, hoe een vervolg gegeven kan worden aan de pilot.

Huis- en hobbydierenlijst

Stand van zaken huis- en hobbydierenlijst

Op 6 juli 2022 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de voorgenomen huis- en hobbydierenlijst
(Kamerstuk 28 286, nr. 1260). Deze lijst is gebaseerd op het advies van het Adviescollege huis- en hobbydierenlijst.
Dit college heeft ruim 300 zoogdiersoorten beoordeeld op risicofactoren voor het welzijn
van het dier en de veiligheid van de mens. De lijst bevat 30 zoogdiersoorten die gehouden
kunnen worden. De lijst heeft tot doel om dierenwelzijn en de veiligheid van de mens
te beschermen door expliciet te maken welke dieren wel gehouden kunnen worden. Daarnaast
is het een verplichting die volgt uit de Wet dieren.

De gevolgen voor mensen die dieren houden van soorten die niet op de lijst staan,
kunnen groot zijn. Dit geldt in het bijzonder voor de ondernemers die herten houden
als productiedier en voor een ondernemer die dromedarissen houdt als productiedier.
Ik sta met deze ondernemers in contact om te zorgen voor een goede overgang naar de
nieuwe situatie. Zij hebben vaak grote investeringen gedaan in hun bedrijf, waarop
langdurige afschrijftermijnen van toepassing zijn. Om hieraan recht te doen en hen
niet onevenredig te benadelen hoeven deze bedrijven niet direct na 1 januari 2024
te stoppen. Wel is het zo dat het houden van deze dieren eindig is, ze staan immers
niet op de huis- en hobbydierenlijst, vanwege risico’s voor het dierenwelzijn en de
veiligheid van de mens. Bedrijven die herten houden als productiedier en het bedrijf
dat dromedarissen houdt als productiedier, krijgen de gelegenheid om deze dieren te
blijven houden totdat het bedrijf ophoudt te bestaan. Daarbij geldt dat het bedrijf
wel mag worden overdragen. Dat zal ik regelen via een vrijstelling voor deze bedrijven.
Er mogen geen nieuwe bedrijven met herten of dromedarissen meer worden opgestart.

Het ministerie spreekt momenteel met andere belanghebbenden om de implementatie van
de lijst op een zorgvuldige manier vorm te geven. Met de handhavende organisaties
wordt de uitvoering verder uitgewerkt. De geplande inwerkingtreding van de lijst is
1 januari 2024.

Motie van de leden Tjeerd de Groot en Moorlag over een positieflijst voor amfibieën,
vogels en reptielen (Kamerstuk 35 570 XIV, nr. 41)

In een motie van de leden Tjeerd de Groot en Moorlag wordt gevraagd om de realisatie
van een positieflijst voor amfibieën, vogels en reptielen (Kamerstuk 35 570 XIV, nr. 41). Ik zal deze motie uitvoeren, maar wil eerst zorgen voor een zorgvuldige implementatie
van de lijst voor zoogdieren, voordat ik lijsten invoer voor amfibieën, vogels en
reptielen.

Gewijzigde motie van de leden Van der Plas en Van Campen over de dromedaris voor inwerkingtreding
van de huis- en hobbydierenlijst laten herbeoordelen, en indien deze als gedomesticeerd
wordt beschouwd, aan de lijst toevoegen (Kamerstuk 28 286, nr. 1282)

De motie verzoekt om, op het moment dat de huis- en hobbydierenlijst in wet- en regelgeving
is verankerd, maar voor het in werking treden van deze lijst, een objectieve toets
van de dromedaris te laten uitvoeren door het Adviescollege huis- en hobbydierenlijst,
waarbij ook de door de dromedarishouder aangedragen wetenschappers op het gebied van
domesticatie van de dromedaris worden geraadpleegd. Ook wordt verzocht om, in het
geval dat de dromedaris toch als gedomesticeerd wordt beoordeeld, deze voor het in
werking treden van de lijst aan de lijst toe te voegen. Naar aanleiding van het verzoek
van het lid Van der Plas van 13 december 2022 (Handelingen II 2022/23, nr. 34, Stemmingen)
om een brief over de uitvoering licht ik hierbij toe hoe deze motie wordt uitgevoerd.

Om uitvoering te geven aan deze motie, zal ik de dromedarishouder vragen welke wetenschappers
hij aandraagt op het gebied van domesticatie van de dromedaris. Ik zal het adviescollege
verzoeken om het onderdeel van de beoordeling dat over domesticatie gaat te toetsen
en daarbij de aangedragen wetenschappers te raadplegen. Dit alles zal plaatsvinden,
zoals de motie verzoekt, op het moment dat de huis- en hobbydierenlijst in wet- en
regelgeving is verankerd. Naar verwachting is dit halverwege 2023. Ik zal u informeren
over de uitkomsten van de toets.

Dierentuinen

Stand van zaken tijdelijke regeling subsidie dierentuinen COVID-19 (Kamerstuk 28 286, nr. 1255)

Tijdens de coronapandemie is meerdere keren gekozen voor een lockdown om de verspreiding
van het coronavirus zoveel mogelijk te beperken. De sluiting van de dierentuinen heeft
een enorme impact op dierentuinen, omdat ze geen bezoekers konden ontvangen en daardoor
nauwelijks inkomsten konden genereren. De hoge vaste kosten voor dierverzorging en
noodzakelijk onderhoud liepen wel gewoon door. Dit levert een reëel risico op voor
het dierenwelzijn.

Dierentuinen hebben met een eerste en tweede openstelling (Kamerstuk 35 420, nr. 229 en Kamerstuk 35 420, nr. 459) al subsidie aangevraagd en ontvangen ter compensatie van lockdowns in 2020 en de
eerste helft van 2021. Ik heb de Kamer op 16 december 2022 geïnformeerd (Kamerstuk
35 420, nr. 516) over een derde en laatste openstelling van deze regeling. Sinds 19 december 2022
en tot en met 23 januari 2023 kunnen dierentuinen subsidie aanvragen voor de lockdown
van 19 december 2021 tot en met 25 januari 2022. Voor deze derde openstelling is een
bedrag van 13 miljoen gereserveerd inclusief uitvoeringskosten en zijn geen inhoudelijke
wijzigingen doorgevoerd ten opzichte van de reeds afgeronde tweede openstelling.

Toezegging aan het lid Wassenberg over het afsprakenkader Dolfinarium (Aanhangsel
Handelingen II 2022/23, nr. 337)

Hierbij informeer ik u over de ontwikkelingen ten aanzien van het Dolfinarium zoals
toegezegd aan de heer Wassenberg in reactie op schriftelijke vragen (Aanhangsel Handelingen
II 2022/23, nr. 337).

Mijn voorganger is een verbetertraject gestart met het Dolfinarium waarin gedetailleerde
afspraken zijn gemaakt over de dierpresentaties en educatie, publieksinteracties en
verblijven. De Kamer is in augustus 2021 geïnformeerd over deze aanpassingen die gefaseerd
worden uitgevoerd tot 2029 (Kamerstuk 28 286, nr. 1212). Met het oog op educatie is onder meer afgesproken dat er in het Dolfinarium geen
onnatuurlijke gedragingen meer worden uitgevoerd binnen de dierpresentaties. De gemaakte
afspraken zijn omgezet naar vergunningsvoorschriften die door RVO in het najaar van
2022 na consultatie zijn opgenomen in de dierentuinvergunning van het Dolfinarium.
Hierdoor zijn de gemaakte afspraken nu handhaafbaar. Het Dolfinarium heeft zich gehouden
aan de gestelde deadlines en een deel van de afspraken reeds geïmplementeerd, door
bijvoorbeeld de dierpresentaties aan te passen en verrijking in de verblijven aan
te brengen.

Gemeentes en provincies

Appreciatie RDA zienswijze «Dieren in het huis van Thorbecke»

De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) geeft in de zienswijze Dieren in het huis van Thorbecke1 gevraagd en ongevraagd antwoord op een aantal vragen over de (on)mogelijkheden voor
medeoverheden om beleid te ontwikkelen op het gebied van dierenwelzijn.

Uit de zienswijze blijkt dat steeds meer gemeenten een portefeuillehouder dierenwelzijn
hebben aangesteld of een dierenwelzijnsnota hebben opgesteld. Ook ontvangen gemeenten
steeds meer vragen van inwoners over het onderwerp dierenwelzijn. De zienswijze beschrijft
dat bij medeoverheden onduidelijkheid bestaat over rollen, verantwoordelijkheden en
financiering bij de uitvoering van het dierenwelzijnsbeleid. Het Rijk kan hierbij
volgens de RDA meer faciliteren en/of steviger de regie nemen. Bij voorkeur in samenwerking
met de koepels (VNG/IPO). De RDA signaleert verder een tekort aan handhavingscapaciteit
bij de betrokken diensten zoals de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)
en de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) en dat er soms onduidelijkheid
is in landelijke regelgeving en/of sprake is van een gebrek aan afstemming.

De RDA ziet echter geen acute problemen die aanleiding geven voor herziening van de
bevoegdheden en decentralisatie ligt niet voor de hand.

Ik bedank de RDA voor de zienswijze en de conclusies en aanbevelingen. Een aantal
aanbevelingen wordt al opgepakt in lopende trajecten zoals het invullen van open normen
in de Wet Dieren en de versterking van de capaciteit van de NVWA. In dat kader wordt
ook bekeken hoe de signaleringsrol van boa’s kan worden versterkt. De RDA adviseert
daarnaast een landelijk kennis- en informatieplatform op te richten waar provincies
en gemeenten terecht kunnen voor onderlinge uitwisseling en vragen. Ik ben in gesprek
met het platform DierVizier2 over hoe de rol en betrokkenheid van het ministerie bij dit kennis- en informatieplatform
eruit kan zien, inclusief een eventueel vervolg op de eerder verstrekte subsidie aan
Diervizier.

Voortgang rol van gemeentelijke boa’s t.a.v. dierenwelzijn (Kamerstuk 28 286, nr. 1155)

Mede naar aanleiding van de motie van het lid Futselaar (Kamerstuk 28 286, nr. 1155) waarin de Kamer de regering verzoekt om met een plan van aanpak te komen voor versterking
van de rol van gemeentelijke boa’s in de handhaving van dierenwelzijn, heeft de RDA
zich in de zienswijze «Dieren in het huis van Thorbecke» op het verzoek van mijn voorganger uitgesproken over dit onderwerp. De RDA raadt
af om bevoegdheden over te hevelen naar boa’s, maar om de signaleringsrol van deze
boa’s te ondersteunen met een landelijke handreiking dierenmishandeling/dierenwelzijn.
Ik neem deze aanbeveling over en zal dit, zoals de motie ook vraagt, uitwerken in
een plan van aanpak. In dit plan van aanpak, dat ik u dit voorjaar zal sturen, worden
stappen opgenomen om de signaleerrol van gemeentelijke boa’s te versterken. De uitvoering
doe ik in samenspraak met de VNG en/of vertegenwoordigers van enkele actieve gemeenten.

Verantwoord houderschap

Motie van het lid Wassenberg over onderzoek naar een verplichte bedenktijd voor de
aanschaf van huisdieren om het aantal impulsaankopen terug te dringen (Kamerstuk 28 286, nr. 1009) en motie van het lid Graus over betere voorlichting over de aanschaf en het houden
van hobby- en gezelschapsdieren (Kamerstuk 28 286, nr. 1149)

In de verzamelbrief dierenwelzijn van 14 april 2022 (Kamerstuk 28 286, nr. 1255) heeft mijn ambtsvoorganger toegezegd dat er de komende jaren aandacht zal zijn voor
het gedrag van de diereigenaar om daarmee het dierenwelzijn van gezelschapsdieren
beter te waarborgen. Door te achterhalen welke keuze mensen maken bij de aanschaf
van hun huisdier, kan ik gerichter kiezen welke instrumenten ik in moet zetten. Zeker
als het gaat om de aanschaf van dieren met ernstige afwijkingen en/of ziektes. Daar
heeft de Kamer ook om gevraagd (Kamerstuk 28 286, nr. 11493 en Kamerstuk 28 286, nr. 10094). Ik wil me eerst focussen op dieren met schadelijke uiterlijke kenmerken, want net
als de Kamer vind ik dat dieren niet moeten lijden onder hun uiterlijk. Ik start daarom
een onderzoek met als doel inzicht te krijgen in het gedrag van mensen bij de aanschaf
en het houden van kortsnuitige honden. Ik wil weten welke keuzes en overwegingen er
spelen bij de aanschaf van een kortsnuitige hond, om daarmee te kijken of ik mensen
een bewustere en betere keuze kan laten maken. In het onderzoek wordt specifiek gekeken
naar impulsaankopen en de informatie die is ingewonnen tijdens de aanschaf van het
dier. Ik verwacht dat dit onderzoek na de zomer is afgerond, waarna ik de Kamer zal
informeren. Daarnaast wil ik me inzetten op een houd- en vertoningsverbod voor dieren
met schadelijke uiterlijke kenmerken. Hierover informeer ik de Kamer in een separate
brief over Huisdieren met schadelijke uiterlijke kenmerken.

Overig

Dierondersteunde interventies (Kamerstuk 28 286, nr. 1126)

Dieren worden de laatste jaren steeds vaker ingezet ten behoeve van hulp aan mensen.
Zo worden dieren bijvoorbeeld ingezet tijdens coaching, therapie of training. Door
de groeiende markt is het van belang dat dieren op een professionele en zorgvuldige
wijze worden ingezet, waarbij het welzijn van het dier is gewaarborgd. Dit is in 2019
ook in de zienswijze «Dierbare hulpverleners: welzijn voor mens en dier» van de RDA aanbevolen. Op het verzoek van mijn voorganger heeft de RDA eind november
2019 een gesprekstafel georganiseerd. Uit deze gesprekstafels heeft zich de Werkgroep
Dierenwelzijn in dierondersteunde interventies gevormd. Deze werkgroep heeft veel
werk verzet en er voor gezorgd dat de branchevereniging «Aanbieders Dier en Zorg»
dit najaar is opgericht. De branchevereniging maakt zich hard voor de professionalisering
van de branche en de borging van het dierenwelzijn. Ze hebben een gedragscode opgesteld
en ontwikkelen welzijnsprotocollen. Ik heb deze opstart ondersteund met een subsidie.

Motie van het lid Graus inzake dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen (Kamerstuk
28 286, nr. 1151)

In de verzamelbrief Dierenwelzijn van 14 april 2022 (Kamerstuk 28 286, nr. 1255) en de antwoorden op Kamervragen gesteld door het lid Haverkort naar aanleiding van
de campagne «Drafsport? Onsportief!» (Aanhangsel Handelingen II 2022/23, nr. 670) is aangegeven dat het lectoraat Human-Animal Interactions van Aeres Hogeschool is
gestart met een onderzoek naar dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen. Dit
onderzoek vindt plaats naar aanleiding van de motie van het lid Graus waarin wordt
verzocht om alle dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen in kaart te laten brengen
door (veterinair) ter zake deskundigen en deze uit te faseren. Deze motie en het onderzoek
sluiten aan bij de brede maatschappelijke zorg met betrekking tot het gebruik van
bepaalde hulp- en trainingsmiddelen tijdens uitoefening van sport met dieren. Ik vind
dat dieronvriendelijke middelen niet gebruikt zouden moeten worden, helaas ontbreekt
in veel gevallen informatie over het risico op welzijnsaantasting bij gebruik van
het middel. Daarnaast bepaalt de manier waarop een hulp- en trainingsmiddel wordt
gebruikt veelal of het welzijn van een dier wordt aangetast. Het onderzoek van het
lectoraat richt zich daarom niet alleen op het samen met het werkveld inventariseren
van de gebruikte hulp- en trainingsmiddelen bij paarden en honden, maar ook op de
kennis over en het gebruik van leertheorieën en het adequaat reageren op gedragssignalen
door trainers. Tenslotte zal er een inschatting gemaakt worden door deskundigen in
welke mate deze hulp- en trainingsmiddelen een welzijnsaantasting kunnen veroorzaken.
De resultaten van dit onderzoek worden in de tweede helft van 2023 verwacht. Op basis
van deze resultaten kan ik bepalen of er hulp- en trainingsmiddelen worden gebruikt
die, net als de e-collar en pinnenhalsband, een onaanvaardbaar dierenwelzijnsrisico
met zich meebrengen (terwijl er een diervriendelijker alternatief beschikbaar is)
en daarom uitgefaseerd moeten worden. Ik zal de Kamer, naar verwachting rond de zomer
2023, informeren over de resultaten van het onderzoek en mijn appreciatie daarvan.

Ontwikkelingen voluntary initiative group health & welfare of pets in trade (Aanhangsel
Handelingen II 2022/23, nr. 359)

Zoals aangegeven in de beantwoording op 17 oktober 2022 van Kamervragen van de leden
Wassenberg en Haverkort (Aanhangsel Handelingen II 2022/23, nr. 359), informeer ik de Kamer over de voortgang van de voluntary initiative group health
& welfare of pets in trade onder het EU-platform dierenwelzijn. De groep ondersteunt
de Europese Commissie (Commissie) sinds mei 2022 door het verkennen van opties voor
EU-dierenwelzijnswetgeving voor honden en katten die worden gehouden/verhandeld met
commercieel oogmerk.

De groep heeft als eerste aanbevelingen met betrekking tot EU-transportvoorschriften
voor honden en katten ontworpen. De aanbevelingen betreffen onder meer criteria inzake
geschiktheid voor vervoer, vereiste lichaamsconditiescores voor vervoer en een minimumleeftijd
voor vervoer over lange afstanden. De groep heeft ook aanbevelingen ontworpen met
betrekking tot vereiste drenk- en voerintervallen tijdens transport en reis- en rusttijden.
Verder zijn er aanbevelingen geformuleerd met betrekking tot de vereiste beschikbare
ruimte tijdens transport en adequate ventilatie en klimaatbeheersing in de transportruimte.

Daarna is gewerkt aan het ontwerpen van aanbevelingen voor EU-regels voor fokkers
van honden en katten. Algemene aanbevelingen betreffen onder meer minimumleeftijden
voor fokdieren, een maximumleeftijd waarboven alleen gefokt mag worden na dierenartscontrole,
en een minimum interval tussen nestjes. Aanbevelingen betreffen verder voeding, goede
huisvesting en goede gezondheid. Er zou ook gezorgd moeten worden voor voorzieningen
ter ondersteuning van passend gedrag: de dieren moeten worden voorzien van een stimulerende
omgeving, mogelijkheden voor positieve mens-dier interacties en passend gezelschap
van hun soortgenoten. De groep heeft ook aanbevelingen geformuleerd met betrekking
tot maatregelen tegen extreem selectief fokken, waaronder het niet mogen fokken met
dieren met erfelijke schadelijke kenmerken of bekende genetische defecten. Daarnaast
is aangegeven dat dieren met bepaalde schadelijke kenmerken niet zouden mogen worden
verkocht of geïmporteerd in de EU. Verder is als aanbeveling geformuleerd dat verboden
moet worden om met honden en katten die een operatie hebben ondergaan om fokafwijkingen
te verhelpen, deel te nemen aan tentoonstellingen en wedstrijden.

Oogmerk van de Europese Commissie is om de complete set aan aanbevelingen van de groep
eerste helft 2023 aan het plenaire EU-platform voor dierenwelzijn voor te laten leggen.
Hierna worden ze ook openbaar beschikbaar. De Commissie zal vragen of het platform
de aanbevelingen onderschrijft. Hierbij zal de Commissie bezien welke aanbevelingen
zij kan benutten in haar EU-regelgevingsvoorstellen.

Toezegging open norm drinkwater gezelschapsdieren (Kamerstuk 35 925 XIV, nr. 11)

Zoals aangegeven in de Kamerbrief over de evaluatie van de Wet dieren op 18 november
2020 hebben LNV en NVWA, in samenwerking met de andere toezichthouders een proces
ontwikkeld om open normen in de Wet dieren nader in te vullen (Kamerstuk 28 286, nr. 1139). Artikel 1.7f uit het Besluit houders van dieren schrijft voor dat een houder er
zorg voor draagt dat een dier toegang heeft tot een toereikende hoeveelheid water
van passende kwaliteit. De LID ondervond moeilijkheden bij het handhaven op deze norm
bij houders van gezelschapsdieren. Binnen het open normen traject is daarom in samenwerking
met LID, RVO en de NVWA gewerkt aan de invulling van deze open norm. Dit heeft geleid
tot een werkinstructie die handhavers van de LID helpt om te handhaven op artikel
1.7f bij houders van gezelschapsdieren.

Landbouwhuisdieren

Toezegging aan het lid Tjeerd de Groot over de voorhang AMvB Wet dieren vanwege gedragsbehoeften
en ingrepen dieren in de veehouderij (Kamerstuk 28 286, nr. 1283)

In het commissiedebat Dieren in de Veehouderij van 10 november 2022 heeft de Tweede
Kamer gevraagd naar het type voorhangprocedure dat van toepassing zal zijn op de algemene
maatregel van bestuur over gedragsbehoeften van en ingrepen bij dieren in de veehouderij5. Op die AMvB zal de voorhangprocedure van toepassing zijn waarin de Wet dieren voorziet
(artikel 10.10, eerste lid, van de Wet dieren). Dat betekent dat de Tweede Kamer en
de Eerste Kamer het ontwerp van die AMvB ontvangen en vier weken de gelegenheid krijgen
daarover vragen te stellen en opmerkingen te maken, voordat de AMvB ter advisering
aan de Afdeling advisering van de Raad van State wordt voorgelegd. De voorhangprocedure
is ook van toepassing op latere wijzigingen die over deze onderwerpen bij AMvB worden
doorgevoerd.

Toezegging aan het lid Van der Plas over nadere informatie over consequenties van
diverse scenario’s voor de kalverhouderij en de pilots die gaan lopen (Kamerstuk 28 286, nr. 1283)

In het commissiedebat Dieren in de veehouderij van 10 november 2022 heb ik mevrouw
van der Plas toegezegd terug te komen op de regeling Pilots gezonde kalverketen. Te
veel vleeskalveren krijgen diarree, een long- of borstvliesontsteking of een maagzweer.
Het antibioticumgebruik in de kalverhouderij is hoog, evenals het aantal kalveren
dat drager is van een ESBL6. Het verplaatsen van kalveren op een kwetsbare leeftijd draagt waarschijnlijk bij
aan deze problemen. De regeling Pilots gezonde kalverketen is bedoeld om systeeminnovatie
in de melkvee- en kalverhouderij te stimuleren en te onderzoeken in welke mate een
systeemverandering kan bijdragen aan een integrale oplossing van diergezondheids-
en welzijnsproblemen. Als dergelijke aanpassingen effectief, haalbaar, betaalbaar
en schaalbaar zijn, kunnen deze mogelijk een aanvulling vormen op andere (management-)maatregelen
in de keten (Kamerstuk 28 286, nr. 1236).

Dertien subsidieaanvragen voldeden aan de voorwaarden van de regeling. Aanvragers
konden kiezen om een van de drie thema’s uit de scenariostudie kalverketen (Bijlage
bij Kamerstukken 28 973 en 29 683, nr. 242) te volgen of een eigen voorstel voor een systeemverandering te testen. De verdeling
over de vier verschillende thema’s is als volgt:

1. Vier pilots starten binnen het thema «loyaal aan lokaal». Hierbij levert een melkveehouder
zijn kalveren rechtstreeks, zonder tussenkomst van een verzamelcentrum, aan een kalverhouder
en wordt een gezamenlijk gezondheidsplan van de melkvee- en kalverhouder geschreven.

2. Een pilot start binnen het thema «maximaal integraal» waarbij kalveren tot de leeftijd
van 3 maanden oud bij de melkveehouder blijven alvorens te worden verplaatst naar
een kalverhouder.

3. Vier pilots starten binnen het thema «thuis en tevreden» waarbij de kalveren bij de
melkveehouder blijven tot ze geslacht worden.

4. Vier pilots starten binnen het thema « gezonde kalverketen overig» waarbij de aanvrager
onderbouwt welke verandering in de keten op welke wijze zal leiden tot een verbetering
van de gezondheid en het welzijn van kalveren.

Een proefproject moet binnen twee jaar na de datum van subsidieverlening zijn afgerond,
dat is voor eind 2024. Veehouders hebben bij hun aanvraag aangegeven hoe de opgedane
kennis zal worden verspreid. De monitoring van het welzijn en de gezondheid van de
kalveren zal door mijn ministerie worden georganiseerd, zodat de resultaten van de
verschillende pilots onderling en met historische data kunnen worden vergeleken. Na
afloop van de pilots en verwerken van de resultaten zal ik de Kamer informeren over
de uitkomsten van dit onderzoek.

Motie van de leden Vestering en Van Campen over spoedige implementatie van een verbod
op stroomstootapparatuur (Kamerstuk 36 200 XIV, nr. 62)

Tijdens het begrotingsdebat van 7 december 2022 heb ik, naar aanleiding van afschuwelijke
undercoverbeelden van actiegroep Varkens in Nood, gezegd dat ik stappen wil zetten
om het gebruik van stroomstootmiddelen tijdens (varkens)transporten zo snel mogelijk
te verbieden. Na het begrotingsdebat is een motie aangenomen van de leden Vestering
en Van Campen die oproept tot spoedige implementatie van een verbod op het gebruik
van stroomstootapparatuur (Kamerstuk 36 200 XIV, nr. 62). Op 8 juli 2021 is, in de context van een discussie over slachthuizen, een motie
aangenomen van de leden Vestering en Beckerman die opriep tot een verbod op het gebruik
van drijfmiddelen die pijn of veel stress kunnen veroorzaken bij dieren (Kamerstuk
28 286, nr. 1202). Destijds is overeengekomen dat de motie zo mocht worden uitgelegd, dat er een dringend
en dwingend gesprek met de slachthuizen zou worden aangegaan over het gebruik van
drijfmiddelen. Over de gevoerde gesprekken en de stappen die de betrokken ketenpartijen
sindsdien hebben gezet, heeft mijn voorganger de Kamer bij brief van 22 april 2022
(Kamerstuk 28 286, nr. 1237) geïnformeerd.

Gelet op deze moties en recente ontwikkelingen, waarbij stroomstootmiddelen in bepaalde
slachthuizen en bij bepaalde dierenwelzijnsconcepten al zijn uitgebannen, ben ik momenteel
een zo breed mogelijk verbod aan het uitwerken op het gebruik van elektrische veedrijvers
(de zogeheten prikker) bij dieren in de veehouderij. Uit de praktijk blijkt dat het
toepassen van alternatieve, minder aversieve drijfmethoden kunnen leiden tot even
goede resultaten. Daarbij zal uiteraard moeten worden bezien of een dergelijk verbod
ook handhaafbaar en uitvoerbaar is en rekening moeten worden gehouden met de Europeesrechtelijke
kaders. Naar verwachting zal een concept van het verbod voor de zomer in consultatie
gaan.

Motie van het lid Van der Plas over eenduidige regels voor dierenwelzijn en geen import
van producten van buiten de EU die niet aan deze regels voldoen (Kamerstuk 28 286, nr. 1281)

De motie verzoekt de regering te streven naar eenduidige regels voor dierenwelzijn
en ervoor te pleiten dat er geen producten worden geïmporteerd van buiten de EU die
niet aan deze regels voldoen. Naar aanleiding van het verzoek van het lid Van der
Plas van 13 december 2022 (Handelingen II 2022/23, nr. 34, Stemmingen) om een brief
over de uitvoering licht ik hierbij toe hoe deze motie wordt uitgevoerd.

Met betrekking tot eenduidige regels voor dierenwelzijn in de EU voert de Europese
Commissie op dit moment een herziening van het huidige EU-wetgevingskader uit, waarvan
de resultaten naar verwachting in september 2023 gepresenteerd worden7. Door geharmoniseerde verbeteringen in dierenwelzijnsregelgeving door te voeren op
EU-niveau wordt bijgedragen aan een gelijker speelveld in de EU.

Er bestaan internationale standaarden voor dierenwelzijn, onder andere die van de
World Organisation for Animal Health (WOAH). De WOAH-standaarden voor dierenwelzijn
zijn echter niet bindend. Omdat er geen mondiaal geldende regelgeving is, zet het
kabinet onder andere in op het verbeteren en verhogen van internationale standaarden
op het gebied van dierenwelzijn. Zo zet Nederland zich in voor verdere ontwikkeling
en verbetering van dierenwelzijnsstandaarden van de WOAH; streven daarbij is om de
WOAH-dierenwelzijnsstandaarden zo goed als mogelijk te krijgen en zoveel mogelijk
op het niveau van de EU-regelgeving. Daarnaast zet de EU in bilaterale handelsakkoorden
in op samenwerking om gezamenlijk met derde landen de standaarden voor dierenwelzijn
te verhogen.

De import van producten van buiten de EU en de EU-dierenwelzijnsregels maken deel
uit van het impactassessment die Commissie nu uitvoert in het kader van de lopende
herziening van de dierenwelzijnswetgeving.8 De Commissie heeft in juni 2022 aangegeven dat als het gaat om de toepassing van
regelgeving over productiestandaarden op geïmporteerde producten, dat moet gebeuren
met volledige inachtneming van de WTO-regels. Dat houdt o.a. in dat een maatregel
in beginsel niet discriminerend mag zijn. WTO-leden dienen gelijke binnenlandse en
buitenlandse producten op gelijke wijze te behandelen. Wel kan een maatregel o.m.
onder de algemene uitzonderingen op de regels vallen van de General Agreement on Tariffs
and Trade (GATT, art. XX). Voor Nederland is van belang dat onnodige verstoring van
handel en arbitrair gebruik van handelsmaatregelen voorkomen wordt. Regelgevingsvoorstellen
moeten zo per geval beoordeeld worden op dergelijke WTO-conformiteit9. Bij de Landbouw- en Visserijraad van december 2022 heb ik naar voren gebracht dat
ik het voornemen van de Europese Commissie onderschrijf om te onderzoeken of dierenwelzijnsregels
voor producten uit derde landen kunnen worden opgesteld die ten minste gelijkwaardig
zijn aan die van de EU, met inachtneming van de WTO-regels. Ik kijk daarom uit naar
het impact assessment en zal in het kader van de herziening van de EU-wetgeving aandacht
blijven vragen voor dit onderwerp.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
P. Adema