Brief regering : Voortgang strategische aanpak batterijen 2022

Nr. 240 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 december 2022

Met deze brief informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister van Infrastructuur en
Waterstaat, de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de
Minister van Economische Zaken en Klimaat, over de gemaakte voortgang van de Nederlandse
batterijenstrategie in 2022.1

Batterijen zijn essentieel voor de energietransitie en voor de verduurzaming van de
mobiliteit. Uit cijfers van RVO blijkt dat er op dit moment al drie keer zoveel elektrische
voertuigen (EV’s) rijden dan in 2020, toen de batterijenstrategie van start ging.2 De toename zal komende jaren verder doorzetten, ook in de logistiek, bouw en binnenvaart.
In het energiesysteem kunnen batterijen het elektriciteitsnet ondersteunen en een
oplossing vormen voor congestie in het net. Met de batterijenstrategie laten wij de
toename van het gebruik van batterijen in de samenleving veilig, verantwoord en duurzaam
verlopen en willen wij de kansen ervan slim benutten.

De strategische aanpak is gestructureerd naar vijf pijlers: (1) grondstoffen, (2) circulariteit,
(3) veiligheid, (4) economische perspectieven en (5) het energiesysteem. Onder deze
pijlers vallen diverse acties, waarbij de meeste doorlopend zijn. In de onderstaande
tabel zijn de belangrijkste acties (nieuwe acties met *) en de verantwoordelijke ministeries
genoemd. Hierna informeer ik uw Kamer op hoofdlijnen over de belangrijkste context
op het gebied van batterijen, de voortgang van acties en de voorgenomen stappen voor
komend jaar. In de bijlage bij deze brief staat in meer detail de voortgang per actie.
Bij elke pijler is dit jaar vooruitgang geboekt. Tegelijk zullen de ontwikkelingen
de komende jaren doorgaan en zal inzet op de batterijenstrategie nodig blijven.

Pijler

Actie

Wie

Grondstoffen

1. * Bevorderen beschikbaarheid grondstoffen

EZK en BHOS

2. Bevorderen verantwoorde winning

BHOS

Circulariteit

3. Actief inzetten op EU-Batterijenverordening

IenW

4. Uitvoering producentenverantwoordelijkheid

IenW

5. Verminderen batterijbranden bij afvalverwerkers

IenW

Veiligheid

6. * Ontwikkelen analysemethode risicoprofiel batterijen

IenW en JenV

7. PGSen verankeren in Omgevingswet

IenW

8. Stimuleren safe-by-design

IenW

9. Actualiseren Bouwbesluit voor parkeergarages

BZK

10. Kenbaarheid veiligheid en regels

IenW

Economische perspectieven

11. Bevorderen uitwisseling in batterij-sector

EZK

12. Stimuleren innovatie

EZK en IenW

13. Stimuleren NL participatie in EU-programma´s

EZK

14. Verkennen bilaterale samenwerking

EZK en IenW

15. Inzetten op EU-regelgeving datadeling

IenW en EZK

16. Vaststellen internationale standaarden laadpalen

IenW en EZK

17. Opleiden personeel op batterijgebied

SZW, OCW en EZK

Energiesysteem

18. Stimuleren innovatie energiediensten

EZK en BZK

19. Verkennen systeem hergebruik in netwerk

IenW, EZK en BZK

20. Inzetten flexibiliteit in het energiesysteem

EZK, IenW en BZK

21. Onderzoek wegnemen dubbele heffing energiebelasting batterijopslag

FIN, IenW

Grondstoffen

De beschikbaarheid van grondstoffen voor batterijen is een steeds prominenter onderwerp.
De groeiende inzet van batterijen in de energietransitie en de verduurzaming van de
mobiliteit dragen significant bij aan de sterk toenemende vraag naar kritieke grondstoffen,
zowel in Nederland en de EU als wereldwijd. Een elektrische auto bijvoorbeeld bevat
gemiddeld zes keer zoveel kritieke metalen en mineralen als een vergelijkbare niet-elektrische
auto3. Er is steeds meer aandacht voor het borgen van leveringszekerheid van dergelijke
kritieke grondstoffen die de EU vanuit derde landen moet importeren. Daarnaast is
er aandacht voor de gevolgen van de winning en verwerking van kritieke grondstoffen
in termen van impact op mens, milieu en klimaat. Voor alle kritieke grondstoffen,
waaronder de batterijgrondstoffen, werkt de EU aan het formuleren van een European Critical Raw Materials Act. Deze is per 30 september 2022 in consultatie4 gegaan. Bij het

aanmerken van grondstoffen als kritiek vraagt Nederland aandacht voor de verschillen
in economische structuur van EU-lidstaten, inclusief grondstoffen die nog niet in
de lijst van kritieke grondstoffen staan.5 Naast de Europese aanpak werkt het kabinet aan een aanvullende Nederlandse grondstoffenstrategie,
specifiek voor de Nederlandse positie. Hierover is uw Kamer op 9 december 2022 geïnformeerd.6

Vanuit de agenda voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking werkt Nederland
aan het vergroten van de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen en via diverse
organisaties aan verduurzaming van grondstoffenketens. Binnen deze inzet komt er steeds
meer nadruk op de grondstoffenketens die geraakt worden door de energietransitie en
wordt de aandacht uitgebreid naar milieu- en klimaatrisico’s in deze ketens.

Circulariteit

Vanuit grondstoffen bestaat er een belangrijke relatie met circulariteit. Hoe beter
de circulariteit van batterijen tot stand komt, hoe minder primaire winning van grondstoffen
nodig is. De EU-Batterijenverordening bevat diverse verplichtingen die de circulariteit
bevorderen. Voorbeelden zijn eisen op het gebied van inzameling, het stimuleren van
de repareerbaarheid en hergebruik, recycling en op de verplichting om gerecycled materiaal
toe te passen in nieuwe lithiumbatterijen. De Europese Raad en het Europees Parlement
hebben op 9 december 2022 een voorlopig akkoord gesloten over de EU-Batterijenverordening.7

In Nederland geldt op dit moment een producentenverantwoordelijkheid met betrekking
tot batterijen, waardoor de partij die een batterij op de markt plaatst ook verantwoordelijk
is voor het op een juiste wijze van de markt afhalen. Producentenorganisaties bieden
een landelijk dekkende infrastructuur voor de inzameling van automotive- en draagbare
batterijen. Op het vlak van de industriële batterijen zal de infrastructuur voor inzameling
zich nog moeten ontwikkelen naar een volledig dekkend systeem. Verbeterde inzameling
leidt daarnaast tot minder aanwezigheid van batterijen bij afvalverwerkende bedrijven.
Inmiddels hebben de producentenorganisaties met de Taskforce «Afvalbranden», waarin
afvalverwerkers en publieke en private afvalinzamelaars zich verenigd hebben, een
gezamenlijke aanpak opgesteld met acties die het risico op afvalbranden moeten beperken.

Veiligheid

Veiligheid blijft een prioriteit binnen de batterijenstrategie. Het parkeren van elektrische
auto’s in garages brengt niet méér, maar wel andere risico’s met zich mee dan het
parkeren van brandstofauto’s. Het goed inrichten van parkeergarages kan de veiligheid
verder vergroten. Het Ministerie van BZK heeft een wijziging van het Besluit Bouwwerken
Leefomgeving (Bbl) gepubliceerd8 met daarin specifieke eisen voor parkeergarages. In 2022 is ook gewerkt aan twee
richtlijnen in de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS 37–1 en 37–2)9. De PGS 37–1 heeft betrekking op Energie Opslag Systemen (EOS), ook wel «buurtbatterijen»
genoemd. De PGS 37–2 heeft betrekking op de bedrijfsmatige opslag van lithium-ion
batterijen en accu’s. Deze PGSsen zullen in 2023 worden gepubliceerd en ik heb het
voornemen deze te verankeren in de Omgevingswet.

Daarnaast stuur ik uw Kamer een door TNO ontwikkelde analysemethode om het risicoprofiel
van verschillende type batterijen op een gestandaardiseerde wijze in kaart te brengen
toe. Batterijen worden toegepast in veel verschillende producten en in verschillende
situaties gebruikt. Er bestaat altijd een kans op een incident, waarbij het zaak is
de kans en eventuele schadelijke gevolgen te minimaliseren. Deze methode biedt een
handvat om de veiligheidssituatie van batterijen, inclusief de invloed van de omgeving
waarin de batterij zich bevindt, in te schatten en te identificeren wat maatregelen
zijn om de veiligheid te bevorderen. De analysemethode is te gebruiken door bijvoorbeeld
overheden en bedrijven die producten met batterijen op de markt brengen. Komend jaar
wil ik mij in samenwerking met mijn collega van BZK richten op de veiligheidssituatie
van thuisbatterijen, omdat mijn verwachting is dat deze komende jaren steeds vaker
worden toegepast.

Economische perspectieven

Vanuit de economische perspectieven is een belangrijke mijlpaal dat dit jaar de Actieagenda
Batterijsystemen is afgerond en aan de Kamer is gestuurd.10 De gezamenlijke agenda geeft concrete richting over de kansen binnen de batterijenwaardeketen
voor Nederlandse partners en internationale samenwerking. De uitvoering van de Actieagenda
wordt met Rijksmiddelen ondersteund. Tevens ontwikkelt EZK samen met veldpartijen
een voorstel ter indiening bij de 3e ronde van het Nationaal Groeifonds.

In de periode vanaf 2020 heeft de Rijksoverheid middels diverse regelingen, de Regionale
Ontwikkelingsmaatschappijen, InvestNL en het Nationaal Groeifonds ruim 100 miljoen
euro bijgedragen aan de ontwikkeling en opschaling van batterijsystemen. Recente investeringen
bedragen onder andere een investering van 15 miljoen euro door InvestNL in de Redox-Flow
Batterijtechnologie van Elestor in augustus dit jaar, ruim 20 miljoen euro aan batterij-gerelateerde
flexibiliteitsprojecten in het kader van de MOOI-regeling en de DEI+ vorig jaar en
50 miljoen euro voor de doorontwikkeling van batterij-elektrisch varen dit jaar. Ook
ondersteunen wij bedrijven en kennisinstellingen bij internationale contacten. In
het najaar van 2022 zijn door EZK en RVO innovatiemissies richting respectievelijk
Frankrijk en Duitsland georganiseerd. Beide missies worden momenteel opgevolgd door
het Ministerie van EZK.

Energiesysteem

Met batterijen kan in flexibiliteit worden voorzien die nodig is in het energiesysteem.
In het energiesysteem van de toekomst zullen hernieuwbare energiebronnen, zoals windenergie
en zonne-energie, op veel momenten de volledige elektriciteitsvraag dekken. Met een
toenemend aandeel weersafhankelijke bronnen zal de vraag van het systeem naar flexibiliteit
toenemen. Het Ministerie van EZK is bezig met het opstellen van de routekaart Energieopslag,
welke begin volgend jaar opgeleverd zal worden. Batterijen zullen hier, naast andere
vormen van energieopslag, een belangrijke rol in spelen. Batterijopslag kan plaatsvinden
vanuit stationaire batterijen – bijvoorbeeld buurtbatterijen in de gebouwde omgeving
en hergebruik van batterijen na toepassing in elektrisch vervoer. Daarnaast kan elektrisch
vervoer door slim te laden of te ontladen het energiesysteem ondersteunen. Ik zet
mij, samen met mijn collega’s, in om dit verder te bevorderen.

De ontwikkelingen op batterijgebied zijn in een stroomversnelling geraakt en het tempo
van toepassing komt in de komende jaren alleen maar hoger te liggen. Dat is belangrijk,
omdat batterijen helpen om het energiesysteem en de mobiliteit te verduurzamen. Tegelijk
zijn er veel uitdagingen en vergt het inzet en middelen om de transitie tot een succes
te maken. Daar zullen wij ons ook komend jaar voor inzetten. Eind 2023 informeer ik
uw Kamer wederom over de ontwikkeling van dit interdepartementale dossier en de uitvoering
van de acties.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen