Brief regering : Stand van zaken verkeersveiligheid bij wielerwedstrijden op de openbare weg

Nr. 1035
BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 december 2022

In deze brief breng ik uw Kamer mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid
(JenV) en de Minister voor langdurige zorg (van het Ministerie van Volksgezondheid,
welzijn en sport (VWS)) graag op de hoogte van de voortgang van het dossier verkeersveiligheid
van wielerwedstrijden op de openbare weg. Allereerst wordt de stand van zaken toegelicht
van de uitvoering van de leden Alkaya en Rudmer Heerema over de ondersteuning door
motoragenten bij wielerwegwedstrijden, waarin wordt gevraagd om te bezien of bijvoorbeeld
de inzet van burger motor-verkeersregelaars bij wielerwedstrijden kan helpen bij de
organisatie van wielerwedstrijden.1 Vervolgens wordt ingegaan op de inzet van de zogenaamde no-regret maatregelen bij
wielerwedstrijden, waarvan in de Verzamelbrief Verkeersveiligheid is toegezegd om
deze eind 2022 te evalueren.2

Stand van zaken uitvoering motie Heerema en Alkaya

De motie Heerema en Alkaya heeft gevraagd om in het wielerseizoen 2022 een pilot uit
te voeren naar de mogelijke inzet van burgermotards bij wielerwedstrijden. Om uitvoering
te geven aan deze motie is het Ministerie van IenW in gesprek gegaan met betrokken
stakeholders om te bezien of, en onder welke condities, een pilot mogelijk is. Betrokken
stakeholders zijn de Ministeries van JenV en VWS, de Koninklijke Nederlandsche Wielerunie
(KNWU), de politie en NOC*NSF.

Uit de verkenning met deze stakeholders blijkt dat het niet mogelijk is om burger
motor-verkeersregelaars één op één alle rollen van politieagenten te laten overnemen.
De taken van politiemotoragenten bij een wielerkoers zijn complex en vragen een lange
en kostbare training. Zo zijn er motoragenten die voor de koers uit, de weg afzetten.
Hierbij moeten ze rijdend het verkeer regelen en verkeersregels overtreden zoals de
toegestane snelheidslimieten overschrijden.

Vervolgens zijn de betrokken ministeries samen met andere partijen, zoals organisatoren
van wielerwedstrijden, lokale politie, de politieacademie en verenigingen van burger
motor-verkeersregelaars in gesprek gegaan. Er is hen gevraagd andere scenario’s te
bedenken om de politie te kunnen ontzien met behulp van de inzet van burger motor-verkeersregelaars,
bijvoorbeeld met een lichter takenpakket dan de politie heeft bij een koers. Denk
bijvoorbeeld aan het rijden naast of achter een voertuig zonder dat daarbij aanwijzingen
moeten worden gegeven aan omstanders of het inzetten van meerdere burger-motorverkeersregelaars
om één politieagent te vervangen. Omdat het uitwerken van deze scenario’s door de
betrokken partijen meer tijd vraagt dan verwacht, is het helaas niet mogelijk geweest
om in het wielerseizoen 2022 een representatieve pilot te organiseren. Daarom zetten
de stakeholders in overeenstemming en in goede samenwerking in op een pilot volgend
wielerseizoen, dus uiterlijk in het vierde kwartaal van 2023.

No-regret maatregelen

In het onderzoek van Mobycon naar de verkeersveiligheid van wielerwedstrijden dat
in 2020 met uw Kamer is gedeeld3, is een aantal no-regret maatregelen benoemd om de organisatie van wielerwedstrijden
bij verschillende stakeholders beter te kunnen laten verlopen. Bij de aanbieding van
dit rapport is toegezegd aan uw Kamer alle no-regret maatregelen te evalueren en de
resultaten te delen. Het onderzoek naar de gedoogsituatie van verkeersregels bij wielerwedstrijden
is in de bijlage toegevoegd. Het rapport van Mobycon uit 2020 bevatte als aanbeveling
het doorvoeren van vijf no-regret maatregelen, waarvan de resultaten hieronder worden
toegelicht.

1. Meer en betere afstemming over de wedstrijdkalender

Volgens organisatoren en politie helpt meer en betere afstemming over de wedstrijdkalender
om de inzet van politie bij wielerwedstrijden zo efficiënt mogelijk te regelen. Partijen
zoeken elkaar lokaal en landelijk steeds beter op waardoor er goed wordt afgestemd
en wensen vroegtijdig over en weer worden uitgewisseld. Zeker bij organisatoren van
de wielerwedstrijden en politie is het besef ingedaald dat deze afstemming belangrijk
is. De samenwerking is goed op gang gekomen en er is tot tevredenheid van betrokken
partijen regelmatig direct contact tussen KNWU, de leden van het Motorplatform van
de politie en de Dienst Infra van de Landelijke Eenheid van de motoragenten om de
wielerkalender af te stemmen. De KNWU heeft de procedure van het opstellen van de
wielerkalender vervroegd en verbreed en door de nauwe samenwerking komt de wielerkalender
voor het wielerseizoen 2023 waarschijnlijk begin december 2022 gereed. Ook voor de
komende jaren is de intentie om deze nauwe samenwerking te blijven voortzetten. De
doorgang van wielerwedstrijden onder politiebegeleiding blijft logischerwijs afhankelijk
van onvoorziene zaken.

2. Politie-inzet gedeeltelijk vervangen door burgermotards.

De pilot waarbij politie-inzet gedeeltelijk wordt vervangen door burger-motorverkeersregelaars
heeft, zoals hierboven toegelicht, nog niet plaatsgevonden. De pilot wordt vervolgens
geëvalueerd waarna vervolgstappen met de stakeholders worden bepaald zoals de werkwijze
uit de pilot waar mogelijk tot een vaste werkwijze maken. Op sommige momenten worden
nu al burgers op motoren ingezet waar dat mogelijk is. Zij regelen niet rijdend het
verkeer, de motie die om een pilot verzoekt vraagt om verdergaande inzet van deze
burger-motorverkeersregelaars.

3. Inzet van meer (vrijwillige) verkeersregelaars

Met de toenemende verkeersdrukte en de afnemende verdraagzaamheid ten opzichte van
afzettingen en verkeersregelaars zijn meer en meer opgeleide verkeersregelaars nodig
om een wielerwedstrijd goed te kunnen organiseren. Daarnaast wordt er door de vergunningverlener
(betreffende regionale/lokale overheden) steeds vaker geëist dat kruispunten voorzien
worden van professionele verkeersregelaars hetgeen de organisatie van een wedstrijd
veel geld kost.

Na de Covid-19 pandemie is het beschikbare aantal vrijwilligers flink teruggelopen
derhalve ziet de KNWU steeds meer wedstrijden van de kalender verdwijnen.

De KNWU vindt dit een slechte ontwikkeling voor talentontwikkeling in de wielersport
omdat dit soort koersen van belang zijn om talenten te ontwikkelen. Deze talenten
leren veel van wedstrijden op een veranderlijk parcours, waarvoor dus juist de verkeersregelaars
nodig zijn, daarom zet de KNWU zich in om meer vrijwilligers in te kunnen zetten.
Ook kiezen organisatoren ervoor om meer koersen (deels) met hekken af te zetten en
eventueel op kleinere parcoursen te organiseren zodat er minder verkeersregelaars
nodig zijn.

4. Het zorgen voor meer herkenbaarheid van en duidelijkheid rond de wielerkaravaan.

Om te zorgen voor meer herkenbaarheid van en duidelijkheid rond de wielerkaravaan,
stellen de KNWU en organisatoren van wielerwedstrijden de omgeving zo goed mogelijk
op de hoogte van gevolgen die de koers heeft voor aanwonenden. Zo wordt bijvoorbeeld
het afsluiten van wegen ruimschoots van te voren aangekondigd via regionale bladen
of brieven door de brievenbus.

5. Onderzoek naar gedoogsituatie rond overtreden verkeersregels

Het Ministerie van IenW heeft onderzoek laten doen naar de gedoogsituatie rond het
overtreden van verkeersregels bij wielerwedstrijden (zie bijlage). De gedoogsituatie
houdt in dat deelnemers aan een wielerkoers of begeleidende voertuigen geen grondslag
hebben om zich niet te houden aan verkeersregels zoals de snelheidslimiet, rechts
inhalen of het niet stoppen voor zebrapaden. In de praktijk van een koers gebeurt
dit regelmatig. Uit het onderzoek blijkt dat deze gedoogsituatie geen gevolgen voor
de verkeersveiligheid of voor de renners heeft, zolang de koers wordt beveiligd of
de wegen zijn afgesloten.

Uit het rapport blijkt dat het gevolg van de gedoogsituatie kan zijn dat als er een
onwetende omstander letsel oploopt, dankzij de koers, er sprake kan zijn van aansprakelijkheid
voor dit ongeval bij de renner of de organisatie van de koers. Dit is echter in de
praktijk onwaarschijnlijk en hier zijn geen voorbeelden van bekend, waarbij een omstander
die geen weet had van de koers hier toch letsel aan ondervond. Koersen worden zodanig
georganiseerd dat het gevaar voor omstanders minimaal is.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
M.G.J. Harbers