Brief regering : Milieuzones en zero-emissiezones voor voertuigen

Nr. 420
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 november 2022

Vanaf 1 januari 2025 worden de eerste zero-emissiezones voor stadslogistiek ingevoerd.
Er zijn momenteel 28 zones aangekondigd en ik reken erop dat er snel meer volgen nu
na de gemeenteraadsverkiezingen dit voorjaar de nieuwe colleges in alle gemeenten
gevormd zijn. Deze zones zijn een belangrijk instrument voor steden om te werken aan
schone lucht, leefbare stadscentra en het klimaat. Met landelijk uniforme en heldere
overgangstermijnen voor ondernemers, kunnen steden vanaf 2030 hun stadscentra volledig
vrij hebben van vervuilende vrachtwagens en bestelbussen. Nu die datum steeds dichterbij
komt, wordt er op de achtergrond hard gewerkt om de invoering van zero-emissiezones
zo soepel mogelijk te laten verlopen. Zowel voor gemeenten die een zone invoeren,
als voor de ondernemers die ermee te maken krijgen. Met deze brief breng ik u graag
op de hoogte van de vorderingen die gemaakt worden met betrekking tot milieuzones
en zero-emissiezones.

Evaluatie harmonisatie milieuzones

Om de weggebruiker duidelijkheid te bieden, is per 1 januari 2020 de regelgeving omtrent
milieuzones geharmoniseerd. Met de harmonisatie zijn de toegangsregimes en de bijbehorende
verkeersborden voor gemeentelijke milieuzones geüniformeerd in het Reglement Verkeersregels
en Verkeerstekens (RVV 1990). Bovendien zijn de zero-emissiezones voor stadslogistiek
in de regelgeving opgenomen. Met uw Kamer is afgesproken dat dit geharmoniseerde systeem
in 2022 wordt geëvalueerd1. Deze evaluatie is inmiddels afgerond en hierbij ontvangt u het rapport «Evaluatie
harmonisatie milieuzones».

Uitkomsten

Uit de evaluatie blijkt dat de harmonisatie van milieuzones zorgt voor meer duidelijkheid
bij weggebruikers bij het inrijden van een milieuzone. Ook gemeenten zijn positief.
Door de harmonisatie is het systeem eenduidiger en ervaren gemeenten geen klachten
meer over de onduidelijkheid. Ook biedt een eenduidig en geüniformeerd systeem van
vrijstellingen voor de milieuzones een groot voordeel, namelijk minder regeldruk en
meer uniformiteit in de eisen die aan voertuigen worden gesteld.

Ik ben daarmee tevreden over de opbrengst van de harmonisatie van milieuzones. De
beoogde doelen worden gehaald. Er zijn ook verbeterpunten. Zo zou het systeem van
ontheffingen op gemeentelijk niveau zowel inhoudelijk als procedureel eenduidiger
kunnen. Er ontbreekt een overkoepelend beoordelingskader op basis waarvan ontheffingen
worden toe- of afgewezen. Ook de procedures verschillen per gemeente.

Ook blijkt dat door het niet kunnen handhaven van buitenlandse voertuigen een gelijk
speelveld ontbreekt. Dat is en blijft een lastig punt. Nederland is al jaren actief
in overleg met buurlanden en de EU om dit te verbeteren. Dankzij een bilaterale afspraak
met België zullen de Belgische voertuigen straks automatisch gehandhaafd kunnen worden
in de zero-emissiezones, net als de Nederlandse voertuigen. Echter, sommige lidstaten
beschouwen kentekengegevens als persoonsgegevens en vanwege privacy willen zij deze
gegevens niet delen voordat een overtreding is vastgesteld. Daarom is het belangrijk
dat er Europese wetgeving komt voor uitwisseling van voertuiggegevens ten behoeve
van handhaving in zones. Ik ben met de Europese Commissie in gesprek over de opties
die er zijn om data-uitwisseling voor het handhaven van buitenlandse voertuigen in
milieu en zero-emissiezones wettelijk mogelijk te maken.

Vervolgstappen

Met de uitkomsten van het onderzoek in de hand, wil ik de werking van de milieuzones
en zero-emissiezones verder verbeteren. Ten eerste werk ik aan het opzetten van een
centraal loket voor aanvragen voor ontheffingen in zero-emissiezones. Samen met gemeenten
en brancheorganisaties heb ik in de Uitvoeringsagenda Stadslogistiek afgesproken dat
ik toewerk naar een zo uniform mogelijk ontheffingensysteem. Dat wil ik om ondernemers
die in meerdere steden actief zijn, duidelijkheid en geen onnodig werk te bezorgen.
In dit kader werk ik op dit moment samen met gemeenten, RVO, RDW en brancheorganisaties
aan een centraal loket voor ontheffingen voor zero-emissiezones en hoe dit het beste
ontwikkeld en beheerd kan worden. Mijn streven is dat het centrale loket uiterlijk
begin 2024 operationeel is.

Ten tweede ontwikkel ik in samenwerking met gemeenten een handreiking met richtlijnen
voor de beoordeling van aanvragen voor ontheffing voor zero-emissiezones. Doel hiervan
is om meer eenduidigheid en duidelijkheid te creëren richting de aanvrager in hoe
de aanvragen voor ontheffingen beoordeeld worden. Het blijft voor gemeenten mogelijk
om individueel maatwerk te verlenen waar nodig. Ik vind dat belangrijk om schrijnende
gevallen te voorkomen.

Voertuigcategorieën

Rolstoeltoegankelijke bussen

Om steden met milieu en zero-emissiezones ook toegankelijk te houden voor kwetsbare
groepen, hebben rolstoeltoegankelijke voertuigen een vrijstelling van de toegangsregels.
Ik vind dat mensen die kwetsbaar zijn gemakkelijk toegang moeten krijgen, maar wil
voorkomen dat de regels daarvoor de deur openen voor oneigenlijk gebruik. Gemeenten
worden er in de praktijk mee geconfronteerd dat sommige touringcarondernemers gebruik
maken van deze vrijstelling in de milieuzones, die voor gehandicapte burgers bedoeld
is, terwijl ze nooit rolstoelgebruikers vervoeren. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie
met andere touringcarondernemers die deze mogelijkheid niet hebben en een verslechtering
van de luchtkwaliteit omdat het om veelal oudere touringcars gaat. Ik werk daarom
samen met gemeenten, de RDW en brancheorganisaties aan een herijking van het vrijstellingenbeleid
rondom rolstoeltoegankelijke bussen in de milieuzones. Zo kan oneigenlijk gebruik
voorkomen worden en zijn de regels voor alle touringcarondernemers gelijk. Het voorstel
tot de wijziging van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990)
naar aanleiding van deze herijking zal vóór de zomer van 2023 voorgelegd worden aan
uw Kamer. De internetconsultatie voor deze wijziging vindt naar verwachting begin
2023 plaats.

Taxi

Dit voorjaar heb ik met gemeenten en de taxibranche het bijgevoegde «Afsprakenkader
Taxi» ondertekend, waarin ik de intentie uitspreek om gemeenten de mogelijkheid te
geven taxi’s toe te voegen aan hun zero-emissiezone. Ons doel is dat taxi’s die vanaf
1 januari 2025 nieuw op kenteken worden gezet en in de zero-emissiezones van de gemeenten
rijden, uitstootvrij zijn. Ik bereid een wijziging van het RVV 1990 voor en ik verwacht
de internetconsultatie hiervoor aankomend voorjaar te kunnen starten. In overleg met
de partijen werk ik aan een overgangsregeling voor bestaande taxi’s en mogelijke vrijstellingen
of ontheffingen voor bepaalde soorten taxi’s zoals taxibusjes met meerdere rolstoelplekken.

Touringcars

Ik bekijk momenteel met de gemeenten en het bedrijfsleven op welke termijn touringcars
aan het toegangsregime voor de zero-emissiezone toegevoegd kunnen worden. Ik wil dit
zodat steden de meest vervuilende touringcars uit de binnensteden kunnen weren. Ik
streef ernaar op korte termijn samen met de betrokken partijen een afsprakenkader
vast te stellen. Hiermee wil ik de randvoorwaarden scheppen om de transitie naar zero-emissie
touringcarvervoer te laten slagen.

Motie Koeltransport

Uw Kamer heeft een motie aangenomen (Handelingen II 2022/23, nr. 4, item 10) van het lid Koerhuis die oproept tot een plan voor de verduurzaming van koeltransport
en de bijbehorende walstroominfrastructuur en hier zowel de transportsector als de
landbouw-, tuinbouw- en visserijsector bij te betrekken.2 In samenwerking met de Topsector Logistiek zijn in bijgevoegd onderzoek «Inventarisatie
handhaving elektrische koeling» de mogelijkheden bekeken voor emissievrij koeltransport
in zero-emissiezones voor stadslogistiek. Het is namelijk van belang dat straks niet
alleen de vrachtwagen emissievrij is, maar ook de koeltrailer die daarachter hangt.
Voor de uitvoering van de motie ben ik op dit moment in gesprek met de sector over
een plan van aanpak voor verduurzaming. Ik verwacht uw Kamer hier in het voorjaar
van 2023 verder over te kunnen informeren.

Laadinfrastructuur voor zero-emissiezones

Het is belangrijk dat er voldoende laadinfrastructuur beschikbaar is voor de elektrische
bestel- en vrachtwagens. Op dit moment is het aantal elektrische bestel- en vrachtwagens
nog laag, en daarvoor zijn genoeg laadpunten beschikbaar. De invoering van zero-emissiezones
voor stadslogistiek zal zorgen voor een toename van de vraag. Het is van groot belang
dat de beschikbaarheid van laadinfrastructuur gelijke tred blijft houden met het groeiende
aantal batterij-elektrische bestel- en vrachtwagens. Op 7 november jongstleden heeft
u de voortgangsbrief3 over de invoering van de vrachtwagenheffing ontvangen. Daar ben ik ook ingegaan op
de motie van de leden Koerhuis en Van Ginneken4 om in kaart te brengen in hoeverre er vanaf 2030 voldoende elektrische vrachtwagens
en laadinfrastructuur zijn voor transport- en logistieke bedrijven voor de bevoorrading
van zero-emissiezones. Binnenkort zal ik u nader informeren over de motie van de leden
Grinwis en Van Ginneken5 om te komen tot een specifieke aanpak voor en proactieve planning van laadlocaties
voor vrachtwagens.

Toekomstige ontwikkelingen

Door de komst van zero-emissiezones vanaf 2025 ontstaat in sommige steden een conflict
met bestaande milieuzones. Zo ben ik er door gemeenten op gewezen dat er een probleem
ontstaat voor bestelauto’s. Deze vallen momenteel in vier steden onder de bestaande
milieuzone en vanaf 2025 tevens onder het regime van de zero-emissiezone voor stadslogistiek.
Ik ben nu met hen in overleg en het blijkt nodig om de milieuzone voor bestelauto’s
op te heffen. In de gesprekken betrek ik ook het tempo waarmee verschillende voertuigcategorieën
aan de zero-emissiezones toegevoegd kunnen worden, zoals eerder toegezegd. Ik informeer
uw Kamer in het voorjaar 2023 over hoe ik het samengaan van milieu en zero-emissiezones
wil realiseren.

Concluderend ben ik van mening dat we in Nederland volop stappen zetten op weg naar
een volledig schoon wagenpark, en schone en gezonde steden. De transitie richting
zero-emissiezones is volop gaande en speelt daarin een belangrijke rol. Ik kijk er
naar uit om samen met de weggebruikers, ondernemers, gemeenten en met uw Kamer daar
verder werk van te maken.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen