Brief regering : Vervolgaanpak Eén tegen eenzaamheid 2022-2025

Nr. 344
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 september 2022

Hierbij bied ik uw Kamer de vervolgaanpak van het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid
aan. Een aanpak die hard nodig is nu de gevoelens van eenzaamheid zijn gestegen naar
meer dan de helft van de Nederlanders.

Vervolgaanpak Eén tegen eenzaamheid 2022–2025

Eén tegen eenzaamheid is in de vorige kabinetsperiode gestart (bijlage bij Kamerstuk
29 538, nr. 252). In het regeerakkoord Rutte IV heeft dit kabinet afgesproken dit programma voort
te zetten. Bijgevoegd ziet u hoe ik dat aanpak voor de periode tot en met 2025.

Conform de toezegging tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen op 22 september
jl. (Handelingen II 2021/22, nr. 3, Algemene Politieke Beschouwingen), geef ik met deze vervolg aanpak eenzaamheid aan
hoe Eén tegen eenzaamheid in zet op de structurele aanpak van eenzaamheid, naast de aanmoediging van ook de incidentele inzet.

Een belangrijke wijziging is dat ik het programma niet alleen op ouderen, maar op
alle leeftijden richt. De corona-periode heeft ons extra bewust gemaakt van het feit
dat iedereen te maken kan krijgen met eenzaamheid. Bij zichzelf of een ander. Het
gevoel «erbij te horen» en «ertoe te doen» is voor ieder mens een basisbehoefte. Eenzaamheid
is niet alleen een naar gevoel, het is ook lastig om over te praten. Bovendien leidt
het tot gezondheidsrisico’s en minder meedoen in de samenleving. Daarom is het zo
belangrijk dat we ons blijven inzetten voor mensen die zich eenzaam voelen.

De afgelopen jaren is een effectieve aanpak tegen eenzaamheid op de rails gezet. Hoewel
eenzaamheidscijfers de afgelopen jaren mede door corona en het toenemend aantal ouderen
zijn gestegen, heeft de aanpak volgens de externe beleidsevaluaties van HHM (2019–2021)
een sterke bijdrage geleverd aan het verminderen van gevoelens van eenzaamheid onder
ouderen.1 Over de opbrengsten van Eén tegen eenzaamheid tot en met 2021 bent u in december
2021 geïnformeerd via de voortgangsrapportage.2 In de afgelopen vier jaar heeft het actieprogramma gewerkt aan een veelzijdige maatschappelijke
beweging met gemeenten, organisaties, bedrijven, burgerinitiatieven en instellingen.

Om voort te borduren op de resultaten uit de vorige programmaperiode werkt Eén tegen
eenzaamheid langs drie actielijnen aan:

– Actielijn 1. Meer bewustwording in de samenleving over eenzaamheid: Eén tegen eenzaamheid zet in op het herkennen van signalen van eenzaamheid, het bespreekbaar
maken van het onderwerp en het ondernemen van actie; voor jezelf en de ander. Met
een publiekscampagne doorbreken we het taboe op eenzaamheid en roepen op: kijk naar
elkaar om. Ook jaagt het programma aan dat mensen alert zijn op signalen van eenzaamheid
en deze desgewenst kunnen melden op een plek, waar ook hulp beschikbaar is. Verder
creëert de Week tegen Eenzaamheid aandacht en bewustzijn voor eenzaamheid doordat
alle betrokken partijen extra activiteiten voor verbinding organiseren en bestaande
initiatieven in de spotlight zetten.

– Actielijn 2. Meer maatschappelijk initiatief tegen eenzaamheid: Eén tegen eenzaamheid zal een extra impuls geven aan initiatieven die eenzaamheid
verminderen. Dat doen we met kennis, het netwerk en de publiek-private samenwerkingen
in De Nationale Coalitie tegen eenzaamheid en de vele lokale evenknieën daarvan en
een financiële bijdrage met als doel de impact en duurzaamheid te vergroten.

– Actielijn 3. In alle gemeenten een lokale aanpak tegen eenzaamheid: Vorige kabinetsperiode hebben 260 gemeenten zich aangesloten bij Eén tegen eenzaamheid.
Ik zet in op het vermeerderen van het aantal gemeenten dat meedoet met de beweging
tegen eenzaamheid. Ik moedig gemeenten met de extra middelen van het kabinet nu ook
financieel aan. Zo kunnen zij hun aanpak toekomstbestendig maken.

Eén tegen eenzaamheid als concrete uitwerking van «Omzien Naar Elkaar» (ONE)

Dat eenzaamheid verminderen een lange adem vergt en een veelzijdige inzet vraagt is
evident. Eenzaamheid is verbonden met allerlei grote maatschappelijke opgaven. Gezondheid,
armoede, participatie, leefomgeving, sociale cohesie, veiligheid, discriminatie. Het
specifiek aanpakken en benoemen van eenzaamheid in dit web van maatschappelijke opgaves
lijkt een sleutel te zijn om de samenleving te mobiliseren en met elkaar te verbinden.

Juist dat kleine moment van aandacht, zoals een praatje, kan een begin van een verschil
maken bij iemand die zich eenzaam voelt. Het kan bijdragen aan het omzetten van de
neerwaartse spiraal in veerkracht. Dit is een laagdrempelige rol die iedereen in het
dagelijks leven wel wil oppakken. Elke wijk, school, vereniging, ondernemer of werkomgeving
kan op deze manier íets doen om zinvolle verbinding tussen mensen te stimuleren. Zo
helpt Eén tegen eenzaamheid de sociale basis in de wijk op een concrete en actiegerichte
manier te versterken. En een sterke sociale basis is wat in deze tijd onmisbaar is.

Het kabinet investeert tot en met 2025 jaarlijks 10 miljoen euro boven op de middelen
die structureel voor het programma Eén tegen eenzaamheid beschikbaar zijn. Met deze
extra financiële middelen krijgt maatschappelijk initiatief tegen eenzaamheid een
impuls en worden gemeenten aangemoedigd om een lokale aanpak eenzaamheid op te zetten
en langdurig voor te zetten: al dan niet als onderdeel van een brede versteviging
van de sociale basis.

Ook zorgen deze middelen voor het vergroten van het bewustzijn over eenzaamheid middels
een nieuwe publiekscampagne en verbreden van de kennis over eenzaamheid.

Zo krijgt eenzaamheid de aandacht en aanpak die het verdient en geven we gezamenlijk
het «Omzien Naar Elkaar» concreter vorm.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
M. van Ooijen