Brief regering : Apenpokken

Nr. 1846
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 mei 2022

De afgelopen dagen werd bekend dat in Europa meerdere mensen positief testten op apenpokken.
Daarom werd ook in Nederland rekening gehouden met besmettingen. Gisteren zijn de
eerste twee gevallen van apenpokken in Nederland bevestigd, aangetoond met een PCR-test.

De onderzoekers en artsen van het RIVM verwachten dat meer mensen besmet geraakt zijn
met de ziekte. Eerder werden onder andere in Portugal, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland,
België maar ook in Canada en Australië mensen positief bevonden op het virus. Op vrijdag
20 mei waren er 8 landen met bevestigde gevallen, het totaal aantal is 47 cases. Het
apenpokkenvirus wordt nu vooral gediagnosticeerd bij mannen die (ook) seks hebben
met mannen. Maar het beperkt er zich niet toe. Het European Center of Disease Prevention
and Control (ECDC) zal 23 mei aanstaande een Rapid Risk Assessment doen uitkomen,
waarin een actueel internationaal beeld wordt geschetst van de verspreiding. Ook de
WHO is betrokken bij de coördinatie van de internationale samenwerking.

Apenpokken

Apenpokken, dat officieel Monkeypox wordt genoemd, is een virus dat vooral in West-
en Midden-Afrika voorkomt. Het virus komt voor bij knaagdieren, maar ook mensen kunnen
besmet worden. De klachten na een besmetting zijn doorgaans mild. Apenpokken is verwant
aan pokken, dat wereldwijd niet meer voorkomt.

De klinische presentatie op dit moment in de westerse landen verschilt van het bekende
ziektebeeld in West- en Midden-Afrika, in zoverre dat er minder algemene verschijnselen
lijken te zijn zoals koorts en hoofdpijn, maar meer lokaal aanwezige huidafwijkingen.
Informatie omtrent het ziektebeeld is nog beperkt beschikbaar aanwezig. Het is nog
onduidelijk of deze veranderde klinische presentatie gerelateerd is aan deze specifieke
besmettingsweg of dat er mogelijk veranderingen in het virus zijn opgetreden. Alhoewel
apenpokken van oorsprong een zoönose (een ziekte die van dier op mens overgaat) is,
heeft de huidige uitbraak geen zoönotische aspecten; de overdracht gebeurt tussen
mensen onderling.

Acties

Het RIVM heeft geadviseerd apenpokken als A-ziekte aan te merken. Het RIVM komt tot
dit advies omdat daarmee de ziekte en ook reeds het vermoeden daarvan onverwijld (dus
meteen nadat het vermoeden ontstaat) gemeld moet worden. Bij deze opkomende infectieziekte,
waarover nog veel onbekend is met betrekking tot ziektelast, overdracht en risicogroepen,
is het essentieel om nieuwe gevallen zo vroeg mogelijk op te sporen, verdachte gevallen
te kunnen isoleren en maatregelen te nemen bij contacten, zoals monitoring en quarantaine,
om verdere verspreiding te voorkomen. Het RIVM heeft reeds via de geëigende kanalen
de beroepsgroepen geïnformeerd over de te nemen maatregelen rond diagnostiek en vaccinatie
(zie hierna).

Het is goed om te benadrukken dat er geen collectieve maatregelen voorzien worden.
De manier waarop apenpokken overgebracht wordt en de relatief milde klachten bij de
meeste mensen maken dat er geen druk op de zorg verwacht wordt. Ik neem het advies
van het RIVM over, in overeenstemming met het gevoelen van de Ministerraad. Zo houden
we goed zicht op de verspreiding en kunnen we snel genoeg actie ondernemen. Het Bestuurlijke
Afstemmingsoverleg, waarin onder meer de Veiligheidsregio’s, VNG, GGD GHOR en IGJ
betrokken zijn, heb ik reeds geïnformeerd.

Het aanmerken van de ziekte gebeurt bij ministeriele regeling, die ik als bijlage
bij deze brief heb toegevoegd. Deze regeling wordt bekendgemaakt op de website van
rijksoverheid.nl en zal dan meteen in werking treden. De regeling betreft vooralsnog
een tijdelijke maatregel. Voor bestendiging van de aanwijzing als A-ziekte is een
wijziging van de Wpg nodig. Als daartoe niet binnen acht weken een wetsvoorstel wordt
ingediend bij de Tweede Kamer, zal de maatregel vervallen. De komende weken zal aan
de hand van de actuele situatie nauw worden bezien of bestendiging van de maatregel
noodzakelijk is.

De persoon met (een verdenking op) apenpokken wordt verzocht in thuisisolatie te gaan.
Indien de test uitslag negatief is, kan de isolatie worden opgeheven. Wanneer sprake
is van apenpokken wordt de patiënt verzocht in thuisisolatie te gaan totdat de huid
volledig is genezen. Indien ziekenhuisopname noodzakelijk is, is voorlopig afgesproken
dat de patiënt wordt opgenomen in een van de Universitaire Centra om de klinische
expertise te bundelen.

Vaccinatie

In Nederland is tot 1974 gevaccineerd tegen pokken. Het is te verwachten dat deze
vaccinatie, zelfs na al deze tijd, nog bescherming biedt tegen apenpokken. Nederland
heeft daarnaast de beschikking over vaccins tegen pokken die bescherming bieden tegen
apenpokken. Hoog risico contacten van besmette patiënten die naar voren komen in het
bron- en contactonderzoek dat wordt uitgevoerd door de GGD, krijgen een eenmalige
vaccinatie aangeboden. Deze werkt het best als het vaccin binnen vier dagen na het
risicovolle contact wordt toegediend. Naast vaccinatie moeten deze contacten in quarantaine
en worden ze door de GGD gemonitord. In Europees verband wordt gekeken naar de aanschaf
van meer vaccins, niet alle lidstaten hebben de beschikking over vaccins.

Tot slot

Zowel het RIVM als mijn ministerie houden de ontwikkelingen nationaal en internationaal
in de gaten. Via de zgn. Health Security Committee vindt nadere Europese informatie-uitwisseling
plaats. Het RIVM heeft betrokken zorgverleners op de hoogte gesteld. Er staat publieksinformatie
op de website van het RIVM en op rijksoverheid.nl. SOA AIDS Nederland richt zich op
het informeren van risicogroepen. Ik houd uw Kamer op de hoogte van de relevante ontwikkelingen.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers