Brief regering : Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk 2021

Nr. 316 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 mei 2022

Hierbij bieden wij u de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk (JBR) 2021 aan1. Dat doen wij vanuit de verantwoordelijkheid om in de bedrijfsvoering van het Rijk
de eenheid, kwaliteit en efficiëntie te bevorderen. In de jaarrapportage staat welke
ontwikkelingen er in 2021 waren op het gebied van de rijksbrede bedrijfsvoering.

De medewerkers van het Rijk zorgden ook in 2021 ervoor dat de dienstverlening en het
werken op locatie en thuis kon doorgaan. Medewerkers van het Rijk lieten hierbij zien
dat zij wendbaar en flexibel zijn. Bij het uitvoeren van het werk in 2021 zocht het
Rijk naar duurzame, veilige en nieuwe manieren van werken. In deze aanbiedingsbrief
lichten wij een aantal ontwikkelingen daaruit, die kenmerkend zijn geweest voor de
werkwijze in 2021. Deze ontwikkelingen sluiten aan bij de ambitie in het coalitieakkoord
(Bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) om te werken aan een overheid die dienstbaar, dichtbij en toegankelijk is. Daarbij
zijn een robuuste en betrouwbare informatiehuishouding en een kwalitatief goed functionerend
Rijk belangrijke speerpunten die bijdragen aan de ambitie.

• Robuuste en betrouwbare informatiehuishouding

Iedere medewerker, iedere bestuurder en elke ketenpartner verwerkt en produceert informatie.
Informatie die belangrijk is voor het uitvoeren van onze kerntaken, als bewijs voor
ons handelen en als input voor beleidskeuzes. Het hebben van een robuuste en betrouwbare
informatiehuishouding is daarvoor een randvoorwaarde. Deze legt de basis voor goed
openbaar bestuur, ondersteunt de ontwikkeling naar een open overheid, en geeft mede
vorm aan de relatie met burgers. Dit is van groot belang, omdat de informatie-uitwisseling
tussen overheden en burgers en bedrijven door verdere digitalisering steeds meer digitaal
verloopt. De rijksoverheid zet in op de verbetering van de informatiehuishouding en
de herziening van de Archiefwet.

Op 1 juli 2021 zijn door alle ministeries en diverse Hoge Colleges van Staat en zbo’s
actieplannen voor de verbetering van de informatiehuishouding aan BZK geleverd. Er
zijn negen algemene prioriteiten afgesproken om de basis voor alle rijksonderdelen
op orde te krijgen. Daarnaast is er ruimte geboden voor organisatie-specifieke prioriteiten.
In 2021 ging de aandacht uit naar de schaarste van expertise en capaciteit om de verbetermaatregelen
te realiseren. We gaan extra capaciteit werven. Ook is een centraal opleidingsprogramma
voor informatieprofessionals in de maak. Om websites duurzaam te bewaren, heeft het
Rijk een centrale voorziening ingericht waarop alle ministeries zijn aangesloten.
Daarnaast maken we sinds 1 juli 2021 beslisnota’s openbaar, die in de categorieën
Wetgeving en Beleidsvorming vallen.

• Kwaliteit van het Rijk

Een kwalitatief hoogwaardige rijksoverheid vraagt ook een blijvende inzet om een aantrekkelijke
werkgever te zijn met een inclusieve werkcultuur en ruimte voor verschillende perspectieven
en dilemma’s.

o Versterking integriteit en aanpak discriminatie Rijk 2021

Het Rijk streeft naar een veilige werkomgeving met een inclusieve organisatiecultuur.
Een werkomgeving waarin ruimte is voor (on)zichtbare verschillen en iedereen zich
welkom en gewaardeerd voelt. Sociale veiligheid is essentieel om met elkaar te spreken
over integriteit(dilemma’s). Daarom zijn vorig jaar onder meer de workshops Sociale
veiligheid en Ongewenste omgangsvormen uitgevoerd en zijn meer gespreksbegeleiders
opgeleid. Ook de rijksbrede Week van de Integriteit heeft bijgedragen aan een veilige
bespreekcultuur. Daarnaast is gestart met de versterking van de aanpak van discriminatie
en racisme binnen de sector Rijk. Deze aanpak richt zich op het voorkomen en bestrijden
van vooroordelen, discriminatie en racisme op individueel én institutioneel niveau.
Ook bood het Rijk diverse trainingen aan om een inclusieve werkcultuur te bevorderen.
Deze waren onder meer gericht op werving en selectie, coaching en het voeren van gesprekken
binnen teams.

o Versterken Ambtelijk Vakmanschap en het stimuleren van Grenzeloos Samenwerken 2021

Het vertrouwen herstellen tussen overheid en burgers is een kernopgave van dit kabinet.
Dat vraagt om een overheid die betrouwbaar, dienstbaar en rechtvaardig is. Maatschappelijke
opgaven staan centraal. Goed ambtelijk vakmanschap is hiervoor een belangrijke voorwaarde.
We werken samen over ministeries en bestuurslagen heen, om samen met de betrokkenen
in de samenleving te werken aan de maatschappelijke opgaven waarvoor we staan. Het
Rijk stimuleert dit en werkt aan het versterken van de professionaliteit. In 2021
is op interactieve wijze een gids gemaakt om te komen tot gemeenschappelijke publieke
waarden voor het werk van rijksambtenaren. Deze staat sinds de zomer van 2021 online2 en wordt doorontwikkeld. De gids moet bijdragen aan het verscherpen en verhelderen
van het gewenste morele kompas bij het handelen van ambtenaren, ook bij dilemma’s.
In de tweede helft van 2021 zijn gesprekken gevoerd over de waarden uit de gids en
over dilemma’s die medewerkers van het Rijk in hun werk ervaren. Ook vond een ABD-symposium
plaats rond grenzeloos samenwerken en ambtelijk vakmanschap.

• Duurzame, veilige en nieuwe manieren van werken

Bij het uitvoeren van het werk in 2021 is gezocht naar duurzame, veilige en nieuwe
manieren van werken. Er is geëxperimenteerd met hybride werken en gewerkt aan de verduurzaming
van het Rijk. Ook is de informatiebeveiliging versterkt.

o Experimenteren met hybride werken in 2021

Hybride werken is het uitgangspunt voor werken bij het Rijk3. Het is een manier van werken, waarbij medewerkers en teams de ruimte hebben om bewuste
keuzes te maken in hoe, wanneer, met wie en waar wordt (samen)gewerkt: op een kantoor,
op locatie, thuis of elders. Het Rijk gaat daarbij mee in de brede beweging op de
arbeidsmarkt, met meerwaarde voor autonomie en werk-privébalans van medewerkers. In
de tweede helft van 2021 had het Rijk door de versoepeling van het thuiswerkadvies
voor het eerst enkele weken de ruimte om te leren en te experimenteren. In de CAO
Rijk zijn de eerste afspraken vastgelegd met het oog op het hybride werken. Veel vergaderzalen
zijn aangepast. Ook zijn hulpmiddelen voor medewerkers en leidinggevenden ontwikkeld.

o Versterken van duurzaamheid binnen de bedrijfsvoering

De maatschappelijke opgave om te verduurzamen blijft onverminderd urgent. Om de klimaatneutrale
bedrijfsvoering in 2030 te halen, is een versnelling nodig. De rijksoverheid zette
het afgelopen jaar onder meer de volgende stappen naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering
in 2030. Het Rijk heeft besloten de CO2-prestatieladder in te voeren. Met dit hulpmiddel kan het Rijk concrete en meetbare
afspraken maken in contracten met aanbieders van producten en diensten. In december
2021 besloot het Rijk een interdepartementaal programmateam op te richten om versnelling
mogelijk te maken en te ondersteunen bij de overgang en invoering naar een duurzame
bedrijfsvoering en inkoop.

o Informatiebeveiliging bij het Rijk

Voor een kwalitatief hoogstaande en goed functionerende rijksoverheid moet de informatiebeveiliging
op orde zijn. In het licht van de toegenomen digitale dreigingen, werken de Chief
Information Security Officer (CISO) Rijk en de CISO’s van de ministeries aan deze
informatiebeveiliging. Ter versterking hiervan zijn in 2021 verschillende stappen
gezet. Zo is er een procedure afgesproken voor opvolging van dringende beveiligingsadviezen.
Ook zijn een handreiking en software ontwikkeld voor het inrichten van een doorlopende
kwetsbaarhedenscan bij rijksorganisaties. Over 2021 heeft elk ministerie een in control-verklaring
of een informatiebeveiligingsbeeld opgesteld. Deze documenten en de jaarlijkse onderzoeken
van de Auditdienst Rijk naar de informatiebeveiliging bij de ministeries vormen de
basis voor gesprekken van de CISO Rijk met de ministeries. Daarmee kan een continu
verbeterproces worden ingericht. In 2021 zijn, op alle niveaus, gesprekken gevoerd
met de ministeries over de aandacht voor de dreigingen en risico’s van cyberaanvallen
op het ministerie. Aandachtspunten hieruit zijn verwerkt in het thema Versterken Digitale
Weerbaarheid van de in I-strategie 2021–2025, die in september 2021 aan de Tweede
Kamer is gestuurd.

Zo werkt het Rijk binnen de bestaande kaders met deze en andere in de JBR beschreven
ontwikkelingen continu aan professionalisering om een betrouwbare, dienstbare en toegankelijke
overheid te zijn.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, H.G.J. Bruins Slot

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, A.C. van Huffelen