Brief regering : Reactie op het plan 'Dorpenaanpak' i.v.m. het Groningse aardbevingsgebieden
33 529 Gaswinning
Nr. 1024 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 17 mei 2022
Het versterken van de woningen in het Groningse aardbevingsgebied gaat niet snel genoeg
en veel bewoners zijn ontevreden. Sinds mijn benoeming heb ik met bewoners, maatschappelijke
organisaties, gemeenten en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) hierover gesproken.
Hoe kunnen we de versterkingsoperatie versnellen en stroomlijnen? Bewoners hebben
te maken met een veelheid aan partijen en regelingen. Ze wachten te lang op duidelijkheid
en er is te weinig vooruitgang. Er ontstaan in kleine gemeenschappen verschillen die
niet uit te leggen zijn.
Dit vraagt om ingrijpen. De gemeente Eemsdelta en de NCG hebben hiertoe een zogenoemde
dorpenaanpak ontwikkeld. Deze aanpak start in vier dorpen in de kern van het aardbevingsgebied
waar de opgave groot is en waar de aarde nog regelmatig beweegt. Tijdens mijn bezoeken
aan de regio heb ik hierover gesproken met de NCG en de gemeente Eemsdelta en ben
ik ervan overtuigd geraakt dat deze aanpak veel problemen kan oplossen. De dorpenaanpak
is een crisisaanpak die de versterking ten opzichte van de huidige praktijk moet versnellen
en meer duidelijkheid moet geven aan bewoners.
Met deze brief informeer ik uw Kamer over de inhoud van deze dorpenaanpak en de acties
die ik samen met de NCG en de gemeente neem. Daarmee geef ik invulling aan zowel de
motie van het lid Kops (Kamerstuk 33 529, nr. 963) die verzoekt om een crisisaanpak, als de motie van het lid Van Wijngaarden c.s.
(Kamerstuk 33 529, nr. 961) om een gebiedsgerichte aanpak te verkennen.
Dorpenaanpak
Ik heb met de gemeente Eemsdelta en de NCG afgesproken dat de aanpak start in Garrelsweer,
Zeerijp, Wirdum en Leermens. Deze vier dorpen liggen in de kern van het aardbevingsgebied.
Veel huizen hier zijn onvoldoende veilig en hebben schade. Bewoners hebben hier bovendien
recent weer nieuwe aardbevingen meegemaakt. We gaan de versterkingsoperatie in deze
dorpen versneld afronden. Bewoners krijgen sneller een veilig huis en perspectief.
Bewoners moeten ervaren dat de overheid naast hen staat. Het succes van de dorpenaanpak
hangt af van de tevredenheid van de bewoners van die dorpen.
De kern van de dorpenaanpak bestaat eruit dat het dorp in zijn geheel wordt versterkt
waar dat nodig is voor de veiligheid. Dat wil zeggen dat de betrokken bouwers, de
NCG en de gemeente samen met de bewoners een plan maken voor het gehele dorp. Dat
biedt helderheid aan bewoners over waar zij aan toe zijn: wat de planning is voor
hun eigen woning en wat er in de rest van hun dorp gaat gebeuren. Bovendien kunnen
bewoners erop vertrouwen dat de versterkingsoperatie in hun dorp ononderbroken doorgaat
en dat deze partijen niet weggaan totdat het klaar is.
Uitwerking dorpenaanpak
De dorpenaanpak in Garrelsweer, Zeerijp, Wirdum en Leermens bestaat uit vijf pijlers:
Dorpsteam
In elk dorp komt een dorpsteam met vaste mensen. Het dorpsteam zorgt voor de planning,
de begeleiding, de betrokkenheid van bewoners, de aansturing van aannemers, de uitwerking
van maatwerk en het sociaal-emotioneel welzijn van bewoners. De gemeente en de NCG
regelen dit. Het dorpsteam werkt oplossingsgericht en zorgt ervoor dat gemaakte afspraken
met bewoners ook worden gerealiseerd. Het dorpsteam krijgt een fysieke plek in het
dorp, zodat bewoners weten waar ze moeten zijn.
Zeggenschap eigenaren
Eigenaren hebben volledige zeggenschap over de versterking van hun eigen huis. In
de dorpenaanpak geldt daarnaast dat de dorpsbewoners samen met het dorpsteam bepalen
hoe de planning voor hun dorp er uit gaat zien. Binnen die dorpsplanning blijft er
uiteraard ruimte voor eigen keuzes van eigenaren, bijvoorbeeld om zelf een schilder
of bouwer te kiezen. Dit mag niet voor vertraging zorgen voor de rest van het dorp.
Geen losse eindjes
Het is belangrijk dat bewoners na de versterking van hun woning daadwerkelijk rust
en perspectief hebben en niet met «losse eindjes» achterblijven. Dat betekent in de
eerste plaats dat de aanpak van moeilijk uitlegbare verschillen wordt meegenomen.
Daarbij valt te denken aan verschillen in versterkingsadviezen voor vergelijkbare
woningen die niet altijd uit te leggen zijn. In het commissiedebat van 30 maart jl.
heb ik aangeven dat ruimhartigheid dan past. Het kabinet zal uw Kamer voor de zomer
breder informeren over de mogelijkheden om moeilijk uitlegbare verschillen zoveel
mogelijk te beperken. In de praktijk zal de dorpenaanpak hierbij gaan helpen.
In de betreffende dorpen speelt de problematiek rond funderingsschade, voor zover
wij nu weten, minder dan op andere locaties in het aardbevingsgebied. Desondanks vind
ik het belangrijk om, indien dit aan de orde is, funderingsherstel mee te nemen in
de dorpenaanpak. De NCG neemt dan funderingen mee in de versterking wanneer dit nodig
blijkt uit het versterkingsadvies of het uitvoeringsontwerp. Daarbij zal waar nodig
samenwerking worden gezocht met het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Het
IMG krijgt met de inwerkingtreding van de Wet Versterken en het daarin opgenomen amendement
Mulder c.s. (Kamerstuk 35 603, nr. 43) daarnaast een ruimere bevoegdheid voor duurzaam schadeherstel door de aanpak van
onderliggende gebreken, zoals problemen met de fundering van een woning. Het IMG is
bezig om hiervoor een werkwijze te ontwikkelen. Ook over funderingsherstel zal ik
uw Kamer voor de zomer uitgebreider informeren. Hierbij kan de dorpenaanpak in de
praktijk gaan helpen.
Gegarandeerde bouwcapaciteit
Ik heb voor de dorpenaanpak gesproken met de voorzitter van Koninklijke Bouwend Nederland.
Bouwend Nederland zal helpen om voldoende bouwcapaciteit te leveren voor deze aanpak.
Gekozen aannemers verbinden zich aan het dorp. Eigenaren kunnen uit een selectie van
aannemers kiezen (het «Groninger Model»). In dat geval is aanbesteding niet nodig,
wat bijdraagt aan snelheid. Corporaties hebben veel ervaring met het bouwen van huizen.
Zij maken daarom vaak zelf afspraken met aannemers over de versterking. Indien het
gaat om soortgelijke woningen zal ik corporaties vragen of particuliere eigenaren
kunnen meeliften met corporatieprojecten.
Dorpsplan
Voor elk dorp stelt het dorpsteam samen met bewoners een dorpsversterkingsplan op.
Dit plan bestaat uit een planning voor de versterking van het gehele dorp. Bewoners
krijgen zo duidelijkheid over de planning voor hun huis en voor de rest van hun dorp.
Daarnaast kunnen bewoners ook voorstellen doen om de realisatie van dorpsvoorzieningen
op te nemen in het dorpsversterkingsplan, in aanvulling op gemeentelijke herinrichtingsplannen.
Verbinder met mandaat
Om te helpen met de dorpenaanpak, om te versnellen en problemen op te lossen zal ik
binnenkort een «verbinder» benoemen die namens mij opereert. Deze persoon heeft een
sleutelrol om onnodige vertraging te voorkomen en knopen door te hakken. Deze troubleshooter
krijgt ruimte om vastlopende en vertragende zaken snel op te lossen. Dit kan bijvoorbeeld
gaan om vergunningprocedures, moeilijk uitlegbare verschillen en hoe bewoners daadwerkelijk
centraal te stellen. De verbinder werkt rechtstreeks onder mijn verantwoordelijkheid.
Ik zal de Kamer binnenkort nader informeren over het mandaat van deze persoon.
De dorpenaanpak binnen de bredere versterkingsoperatie
De gemeente Eemsdelta heeft de vier dorpen prioriteit gegeven in het Lokale Plan van
Aanpak. De versterking gaat hier nu beginnen met een nieuwe aanpak. De planning van
het meerjarenplan is hiervoor de basis. De dorpenaanpak zet daar als het ware een
versnelling op die vervolgens moet helpen daadwerkelijk veilige woningen te krijgen
binnen afzienbare tijd. De gemeente zal de bewoners informeren over de aanpak. Ik
zal begin juni aanwezig zijn bij de bewonersbijeenkomst in Garrelsweer, als startsein
voor de dorpenaanpak.
Tijdens de dorpenaanpak doen we kennis en ervaring op voor de gehele versterkingsoperatie.
Ik verwacht zo ook zicht te krijgen op wat nodig is om versnelling van de totale versterkingsoperatie
mogelijk te maken. Goede voorbeelden wil ik zo snel mogelijk elders toepassen. Zo
komen deze ook ten goede aan andere dorpen en wijken in Groningen.
Ik zal uw Kamer regelmatig informeren over de voortgang van deze crisisaanpak.
De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, J.A. Vijlbrief
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
J.A. Vijlbrief, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat