Brief regering : Bijwerking gemelde bevriezingen door financiële instellingen

Nr. 66 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 maart 2022

Maandag 14 maart jl. heb ik uw Kamer, mede namens de Minister voor Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking en de Minister van Justitie en Veiligheid, een brief
gestuurd over het toezicht op de naleving van financiële sancties (Kamerstuk 36 045, nr. 45). In die brief was de stand van zaken opgenomen van de op dat moment gemelde bevriezingen
door financiële instellingen in Nederland. Met deze brief informeer ik uw Kamer over
de stand van zaken op 21 maart.

De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de coördinatie van het
algemene sanctiebeleid en stelt de sanctieregelingen op in overeenstemming met de
Minister die het mede aangaat. Dan gaat het bijvoorbeeld over de vraag welke personen
en bedrijven op sanctielijsten komen. De Minister van Financiën heeft naast de Minister
van Buitenlandse Zaken een rol als het sancties op het gebied van financiële markten
betreft. De AFM en DNB houden toezicht op de naleving van de regels die gesteld zijn
voor de bedrijfsvoering met betrekking tot de administratieve organisatie en de interne
controle van bepaalde instellingen, maar niet de naleving van de sanctieregels zelf.
Ook moeten de AFM en DNB de Minister van Financiën informeren over gemelde relaties
en bevriezingen door financiële instellingen. De Douane houdt, in opdracht van de
Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, toezicht op sectorale
sanctiemaatregelen in relatie tot import en export. De Minister van Justitie en Veiligheid
heeft een beheersverantwoordelijkheid voor het openbaar ministerie als het gaat om
opsporing en vervolging van overtredingen van de sanctieregelgeving.

Eenieder in Nederland is gehouden aan de sanctieregelgeving. Dit geldt voor een financiële
instelling, andere dienstverleners, en ook voor bedrijven met gesanctioneerde eigenaren
zelf. Iedereen die de beschikking heeft over of toegang tot activa, vermogen of tegoeden
van gesanctioneerde partijen moet dit bevriezen. Die verplichting geldt dus niet alleen
voor financiële instellingen en trustkantoren. Zij zijn wel de enige die volgend uit
de Sanctiewet 1977 verplicht zijn om relaties met gesanctioneerde personen te melden
en daarbij aan te geven hoeveel zij hebben bevroren. Mijn verantwoordelijkheid ligt
bij die naleving van de regelgeving door financiële instellingen en trustkantoren.
In nieuwsberichten worden bedragen genoemd van vermogen van Russen in Nederland. In
relatie tot financiële instellingen is van belang dat zij alleen vermogen van gesanctioneerde
personen kunnen bevriezen als het vermogen bij hun is ondergebracht of hun diensten
worden gebruikt. Bij een bedrijf met gesanctioneerde eigenaren en het vermogen bestaat
uit activa op de balans, kan geen vermogen worden bevroren door een financiële instelling
of trustkantoor als deze hier geen toegang toe heeft. Dat betekent niet dat die bestanddelen
niet bevroren (kunnen) worden; het betekent alleen dat financiële instellingen dat
niet kunnen doen. Het bedrijf is bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk dat het relevante
vermogen wordt bevroren. Een dergelijke bevriezing komt echter niet terug in de cijfers,
omdat er in dat geval geen meldingsplicht geldt. Niet bevriezen van het vermogen is
een economisch delict. Het OM kan dan besluiten tot opsporing en vervolging.

Gezien de verschillende rollen en verantwoordelijkheden heeft het kabinet besloten
tot een werkgroep onder leiding van het Ministerie van Buitenlandse Zaken die gaat
kijken naar de effectiviteit van de uitvoering en handhaving van de sanctieregelgeving.
Deze richt zich specifiek op activa van gesanctioneerde personen en entiteiten.

Meldingen en bevriezingen door financiële instellingen

Graag licht ik allereerst het proces van controles op sanctielijsten en meldingen
door financiële instellingen toe. Zodra nieuwe sancties zijn uitgevaardigd, heeft
het de hoogste prioriteit dat financiële instellingen hun systemen controleren op
relaties met de gesanctioneerde personen. Dit betreft zowel een controle op de genoemde
personen als op juridische entiteiten waarvan deze personen de eigenaar zijn. Als
een dossier naar boven komt dan moet de financiële instelling nader onderzoek doen
of er daadwerkelijk een relatie met een gesanctioneerde persoon is. Als dit in het
onderzoek wordt vastgesteld, moet direct al het vermogen dat berust bij de financiële
instelling worden bevroren. Dit vermogen kan bestaan uit tegoeden op een bankrekening,
maar ook bijvoorbeeld aandelen die worden beheerd of transacties die plaatsvinden
naar een gesanctioneerde persoon. In het geval van een trustkantoor kan het gaan om
leningen of investeringen van de juridische entiteit die door het trustkantoor worden
beheerd en waarbij het trustkantoor als bestuurder tekeningsbevoegd is.

Nadat door een financiële instelling een relatie met een gesanctioneerde persoon is
vastgesteld en eventueel vervolgactie is ondernomen (bv bevriezen of stoppen dienstverlening),
moet de instelling dit melden bij de AFM of DNB. Vervolgens sturen de toezichthouders
deze meldingen aan het Ministerie van Financiën door.

De rapportage van het aantal meldingen in mijn brief van vorige week maandag liep
achter op de daadwerkelijke bevriezingen. Daarnaast is DNB afgelopen week met de financiële
instellingen in overleg getreden over een juiste toepassing van de regelgeving en
de melding van sanctiehits. Dit heeft afgelopen week tot een inhaalslag geleid en zal ook deze week nog tot
aanvullende meldingen leiden. Verder is op 15 maart nog een sanctiepakket van kracht
geworden, waar wellicht nog meldingen uit volgen. De tabel hieronder geeft een weergave
van de meldingen die het ministerie tot en met 21 maart heeft ontvangen. Gezien bovenstaande
is dit vermoedelijk geen actueel beeld van de daadwerkelijke sanctiehits en bevriezingen door financiële instellingen en trustkantoren. Bijgewerkte gegevens
zullen periodiek weer met uw Kamer worden gedeeld.

In onderstaand overzicht is te zien dat er nu ook tegoeden of transacties zijn bevroren
bij trustkantoren. Het gaat in die gevallen om vermogensbestanddelen van een doelvennootschap
die door het trustkantoor als bestuurder van de doelvennootschap worden beheerd.

Klantrelaties

Totaal bevroren tegoeden en transacties (afgerond, in euro’s)

Meldingen banken

38

144.996.256

Meldingen trustkantoren

130

242.577.707

Meldingen verzekeraars

10

-

Meldingen pensioenfonds

3

379.886

Meldingen beheerders van beleggingsinstellingen / beleggingsondernemingen

7

3.990.182

Totaal

188

391.944.031

De Minister van Financiën, S.A.M. Kaag