Brief regering : Uitvoering van de motie van het lid Agnes Mulder c.s. over zo snel mogelijk een besluit nemen over een alternatieve wijze van verwerking van het afvalwater (Kamerstuk 33529-922)

Nr. 949 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 februari 2022

Sinds 2011 worden oude gasvelden in Twente gebruikt om water afkomstig van de oliewinning
in Schoonebeek in op te slaan. Inwoners van Twente hebben al langere tijd zorgen over
de waterinjectie. De gemeenteraad van Dinkelland heeft zich meermaals uitgesproken
tegen de waterinjectie.1 Een vergelijkbaar signaal is afgegeven door de provinciale staten van Overijssel.2 Ook uw Kamer heeft een dringende oproep gedaan om de waterinjectie in Twente stil
te leggen.3 Ik heb serieus naar deze oproepen geluisterd en onderzocht op welke manier ik hieraan
gehoor kan geven. In deze brief beschrijf ik eerst de stand van zaken van de herevaluatie,
daarna ga ik in op het verzoek om de waterinjectie stil te leggen, een aanvullend
onderzoek dat NAM uitvoert en de vervolgstappen.

Herevaluatie waterinjectie Twente

Elke zes jaar moet NAM, conform de vergunningen, evalueren wat de meest geschikte
wijze is om het productiewater uit Schoonebeek te verwerken. In 2020 heeft uw Kamer
verzocht4 om de aanstaande herevaluatie vervroegd uit te voeren. NAM heeft positief gereageerd
op dit verzoek en hier uitvoering aan gegeven. Echter, door een incident bij één van
de injectieputten in Twente (put ROW-2) is de herevaluatie vertraagd. SodM heeft NAM
opgedragen om het onderzoek naar put ROW-2 mee te nemen in de herevaluatie. Het onderzoek
geeft namelijk inzicht in de risico’s van waterinjectie.

Ik begrijp dat uw Kamer over deze vertraging ontevreden is, dat ben ik ook. Daarom
heb ik NAM dringend verzocht de onderzoeken die reeds gereed zijn in te dienen. NAM
heeft een tussenrapportage van de herevaluatie opgeleverd, die u als bijlage bij deze
brief aantreft5. De vergelijking tussen de alternatieven en de huidige verwerkingswijze volgt in
de eindrapportage. Ik vraag NAM deze uiterlijk 1 juli 2022 aan mij op te leveren.
Op basis van deze eindrapportage neem ik een besluit over de waterinjectie.

In de tussenrapportage staan vier alternatieven voor de waterinjectie in Twente beschreven.
In twee alternatieven wordt het productiewater gezuiverd tot een stroom die op het
oppervlaktewater kan worden geloosd en waarbij een zout restproduct ontstaat die bovengronds
wordt verwerkt. Bij het derde en vierde alternatief vindt de waterinjectie in de omgeving
van Schoonebeek plaats. In alternatief drie wordt ook zuivering toegepast, waarbij
een schone stroom ontstaat die circulair kan worden toegepast en een sterk geconcentreerde
restroom die in de ondergrond wordt opgeslagen. Dit alternatief spreekt mij aan omdat
de hoeveelheid injectiewater wordt beperkt en dichterbij Schoonebeek wordt verwerkt.
NAM is over een oplossing dichterbij Schoonebeek in gesprek met decentrale overheden
in Drenthe. Mede op verzoek van deze overheden heb ik er bij NAM op aangedrongen dat
zij hier een zorgvuldig proces met de omgeving starten.

In een bijlage van de tussenrapportage wordt gerapporteerd over de opdracht die NAM
na de vorige herevaluatie in 2016 van de toenmalige Minister van Economische Zaken
heeft gekregen,6 namelijk om de ontwikkeling van nieuwe zuiveringstechnieken scherp in de gaten te
houden en daar waar mogelijk nieuwe, veelbelovende technieken te toetsen (de zogenoemde
zuiveringspilot). Op basis van de voorliggende marktverkenning zijn er enkele technologieën
geïdentificeerd die in 2016 niet in de markt beschikbaar waren. Eén van deze zuiveringstechnologieën
heeft naar verwachting een aanzienlijk lager energieverbruik en daardoor een beter
milieueffect dan wat in 2016 was ingeschat. Deze technologie betrekt NAM bij de te
onderzoeken alternatieven. Ik moedig NAM aan deze technologie als serieuze mogelijkheid
te betrekken bij de eindrapportage voor de herevaluatie.

Verzoek tot stilleggen waterinjectie

In de motie van Kamerlid Mulder c.s. 7 wordt de regering verzocht om zo snel mogelijk een besluit te nemen over een alternatieve
wijze van verwerking van het productiewater uit Schoonebeek. Daarnaast wordt de regering
verzocht om de waterinjectie in Twente, in afwachting van een besluit naar aanleiding
van de herevaluatie over de verwerking van het productiewater uit Schoonebeek, per
direct op te schorten.

Ik ben zeer gemotiveerd om een alternatief voor de waterinjectie in Twente te vinden.
Ik ben het eens met de motie Mulder c.s. dat de herevaluatie zo spoedig mogelijk moet
worden afgerond en zal NAM verzoeken uiterlijk 1 juli 2022 de herevaluatie aan mij
op te leveren. Als de herevaluatie van NAM is afgerond zal ik zo snel mogelijk een
besluit nemen over de waterinjectie in Twente. Ik overweeg daarbij een methode voor
te schrijven die milieuvriendelijker is en met een lager risico, bijvoorbeeld door
middel van een zuiveringstechniek, indien dit een realistische optie is. Dit besluit
neem ik in goed overleg met de regionale bestuurders en de omgeving.

Tot die tijd houdt het Staatstoezicht op de Mijnen (hierna: SodM) toezicht op de waterinjectie.
Indien er sprake is van een overtreding van de vergunning of er een onveilige situatie
ontstaat, zal SodM maatregelen opleggen, zoals het indien nodig stilleggen van de
injectie. Zolang iemand een vergunning heeft en aan de voorwaarden voldoet is er geen
rechtsgrond om de activiteiten die onder de vergunning vallen stop te zetten. Ik zou
desalniettemin kunnen besluiten de waterinjectie in Twente op te schorten, maar zo’n
besluit heeft juridische en financiële consequenties. Het zou betekenen dat de overheid
een afgegeven vergunning, waarbij de aanvrager voldoet aan de voorwaarden, min of
meer willekeurig kan intrekken. Dat zou haaks staan op de beginselen van behoorlijk
bestuur. NAM zou dan mogelijk gecompenseerd moeten worden voor de inkomstenderving
en investeringen in een alternatieve verwerkingswijze. Daarbij wil ik nogmaals herhalen
en nogmaals benadrukken dat de veiligheid van de omgeving het allerbelangrijkste is:
als blijkt dat het niet veilig kan of niet veilig gebeurt, dan legt SodM de waterinjectie
stil. Alle activiteiten van de NAM rondom de injectie van productiewater afkomstig
van de oliewinning in Schoonebeek staan sinds juni 2021 onder verscherpt toezicht
en SodM zal dit nauwlettend in de gaten houden. Overigens ligt de waterinjectie op
dit moment stil omdat NAM voor 1 januari 2022 maatregelen moest treffen tegen het
te hoge tolueen gehalte in het productiewater. NAM heeft eind december 2021 besloten
om de waterinjectie stil te leggen om de noodzakelijke aanpassingen in installatie
te doen. Nadat deze aanpassingen zijn gedaan kan NAM de injectie hervatten. Ook hier
houdt SodM toezicht op.

Vervolgstappen

Ik zal NAM de termijn stellen dat uiterlijk 1 juli 2022 de herevaluatie en het aanvullend
onderzoek aan mij worden opgeleverd. Nadat NAM de herevaluatie heeft ingediend, beoordeelt
SodM deze en betrek ik Deltares voor een onafhankelijk toetsing, zoals verzocht door
uw Kamer.8 Ook vraag ik de regionale overheden om advies. Op basis van de herevaluatie en de
ontvangen adviezen neem ik vervolgens na de zomer een besluit over de injectievergunningen
in Twente. Ik realiseer mij dat het moment dat er een besluit wordt genomen over de
waterinjectie nog ver weg is. Ik zal de inwoners van Twente en uw Kamer tussentijds
goed informeren door onderzoeken te delen en waar nodig toe te lichten. Ook zal ik
bij NAM de druk erop houden om de herevaluatie en het aanvullend onderzoek zorgvuldig
en snel af te ronden en werk te maken van het realiseren van alternatieven.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, J.A. Vijlbrief