Brief regering : Stand van zaken over de coronamaatregelen en capaciteiten binnen de justitiële inrichtingen

25 295 Infectieziektenbestrijding

Nr. 825 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 januari 2022

Op 22 december 2021 (Kamerstukken 24 587 en 25 295, nr. 822) informeerde mijn voorganger uw Kamer over de coronabesmettingen binnen de justitiële
inrichtingen en de maatregelen die de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) als gevolg
daarvan heeft doorgevoerd. Ook gaf hij een toelichting op de ontwikkelingen die van
invloed zijn op de capaciteit in het gevangeniswezen, en de daaruit volgende beslissing
om voorlopig geen volwassen personen op te roepen die de tenuitvoerlegging van hun
straf op dit moment in vrijheid afwachten, de zogenaamde «zelfmelders». Reeds verstuurde
oproepen aan «zelfmelders» die zich tussen 1 en 14 januari 2022 moesten melden zouden
worden ingetrokken.

Op 14 en 25 januari heeft het Kabinet enkele versoepelingen van de coronamaatregelen
bekendgemaakt, die door DJI zijn doorvertaald binnen de justitiële inrichtingen. Hierover
wil ik u graag informeren. Tevens wil ik toelichten hoe de situatie in de justitiële
inrichtingen op dit moment is, en een beeld schetsen van de bedrijfsvoering, leefbaarheid
en de huidige capaciteit binnen het gevangeniswezen.

Situatie in de inrichtingen

Het aantal coronabesmettingen in Nederland en binnen de justitiële inrichtingen is
na de brief van 22 december 2021 verder toegenomen. Er is momenteel sprake van 174
besmettingen onder gedetineerden binnen het gevangeniswezen (peildatum 26 januari
2022). Binnen de forensische zorg en justitiële jeugdinrichtingen zijn 35 besmettingen
geconstateerd.

Coronamaatregelen DJI

De volgende maatregelen zijn gewijzigd naar aanleiding van de persconferenties van
14 en 25 januari 2022:

Mondkapjes

DJI volgt het advies van het RIVM voor het dragen van medische mondneusmaskers type
II(R) en stelt het dragen van dit type mondmaskers verplicht voor medewerkers in Rijksjustitiële
inrichtingen in ruimtes waar justitiabelen zich begeven, en geeft hierover een dringend
advies aan de particuliere instellingen waar DJI zorg inkoopt. Daarnaast worden justitiabelen,
daar waar 1,5 meter afstand niet gehouden kan worden in verband met beperkte ruimte,
verplicht eenzelfde mondkapje te dragen.

Bezoek

De volgende maatregelen met betrekking tot bezoek worden verruimd:

• justitiabelen mogen maximaal 4 bezoekers ontvangen in plaats van 2;

• ouder-kindactiviteiten kunnen doorgaan als dit praktisch uitvoerbaar is. Het kind
moet op de dag van het bezoek vóór de komst naar de inrichting een zelftest hebben
gedaan en een negatief testresultaat kunnen tonen. Bij ouder-kindactiviteiten is knuffelen
toegestaan. De justitiabele hoeft na de activiteit niet in quarantaine onder de voorwaarden
dat hij/zij 5 dagen buiten de eigen cel een medisch mondneusmasker type II(R) draagt
en op dag 3 en 5 een zelftest onder toezicht uitvoert;

• bezoek zonder toezicht: justitiabelen die langer dan zes maanden aaneengesloten in
detentie verblijven en aantoonbaar een duurzame relatie hebben kunnen onder voorwaarden
bezoek zonder toezicht ontvangen.

Quarantaine

In lijn met het landelijke beleid hoeven medewerkers en justitiabelen zonder klachten
die een boosterprik van minimaal een week oud hebben of minder dan 8 weken geleden
corona hebben doorgemaakt, na een nauw contact met een besmet persoon niet in quarantaine.

Contactberoepen

Niet-medische contactberoepen zoals kapper, en (para)medische contactberoepen zoals
de opticien mogen weer worden uitgeoefend in de justitiële inrichtingen.

Inkomstenprocedure Gevangeniswezen en terugkeer na lang verlof

Alle justitiabelen die nieuw binnenkomen of terugkeren van langdurend verlof worden
bij binnenkomst getest door de medische dienst met een antigeen sneltest, op een eenpersoonscel
geplaatst en op een individueel programma om te kunnen monitoren of de justitiabele
alsnog klachten ontwikkelt. Op dag 5 wordt de justitiabele opnieuw getest. Bij een
negatieve testuitslag op dag 5 kan de justitiabele naar een reguliere afdeling.

Kortdurend verlof Gevangeniswezen

Kortdurend re-integratieverlof is toegestaan, op voorwaarde dat de justitiabele bij
terugkeer buiten zijn/haar cel continu een medisch mondneusmasker draagt en op dag 3
en dag 5 onder toezicht een zelftest uitvoert.

Capaciteit

Zoals mijn voorganger in zijn brief van 22 december 2021 schetste, heeft de toename
van het aantal besmettingen en quarantaines grote gevolgen. De bedrijfsvoering staat
onder druk, evenals de leefbaarheid binnen de justitiële inrichtingen. Steeds meer
afdelingen worden tijdelijk in quarantaine geplaatst en dagprogramma’s aangepast.
De verwachting is dat naar aanleiding van de nieuwe regels omtrent quarantaine het
aantal justitiabelen dat in quarantaine moet worden geplaatst enigszins zal afnemen.

Daarnaast is er onverminderd sprake van een hoge druk op de personeelsbezetting, onder
meer door een hoog ziekteverzuim onder het personeel en de impact van medewerkers
die in thuisquarantaine moeten blijven vanwege besmette huisgenoten en/of omdat zij
in afwachting zijn van een testuitslag. De impact hiervan is groot. Naar verwachting
zal door de versoepeling van de regels omtrent quarantaine de noodzaak voor medewerkers
om hiervoor bijzonder verlof op te nemen iets afnemen.

Intrekken oproepen zelfmelders Gevangeniswezen

Ondanks de versoepelingen is er nog altijd beperkt plaatsing of doorstroom mogelijk
vanaf afdelingen/ inrichtingen die in quarantaine zijn geplaatst. Daarnaast is er
een beperkt aantal vrije inkomstenplaatsen beschikbaar voor voorlopig gehechten, zelfmelders
en arrestanten. Gezien de huidige situatie binnen de justitiële inrichtingen was DJI
genoodzaakt om de oproepen voor zelfmelders die zich moesten melden in de laatste
twee weken van januari te voorlopig laten intrekken, en de maatregel om voorlopig
geen nieuwe zelfmelders op te roepen, te verlengen.

Verminderen arrestantenstroom Gevangeniswezen

Gezien de genoemde ontwikkelingen, en het nog steeds verder oplopende aantal besmettingen,
is het noodzakelijk om de druk op de capaciteit verder te verlichten. Dit doet DJI
door ook de instroom van arrestanten te verminderen.1

Dat betekent dat de politie voorlopig geen actieve opsporing zal inzetten naar personen
die een vervangende hechtenis moeten uitzitten.2 Bij het aantreffen van personen met een openstaande vervangende hechtenis, bijvoorbeeld
bij een verkeerscontrole, zal de politie deze personen uiteraard wel aanhouden.

Met het op deze manier beperken van de instroom wordt voorkomen dat preventief gehechte
personen dienen te worden heengezonden. De arrestanten om wie het gaat ontlopen hun
straf niet: zij zullen op een later moment, als de situatie in de inrichtingen dat
toelaat, worden aangehouden. Deze maatregel is in 2020 ook genomen.3

Over beide maatregelen heeft afstemming plaatsgevonden met de betrokken ketenpartners.

Verzoek vaste commissie voor justitie en veiligheid

Op 20 januari jl. heeft de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid een verzoek
gedaan om uw Kamer regelmatig en wanneer daartoe aanleiding is op de hoogte te stellen
van de ontwikkelingen rondom de coronamaatregelen in het gevangeniswezen.

DJI monitort de situatie rondom corona in het gevangeniswezen continu en beziet of
de maatregelen kunnen worden aangepast. In de afgelopen twee jaar heeft mijn voorganger
steeds wanneer er sprake was van relevante ontwikkelingen de vaste commissie hierover
geïnformeerd. Ik zal deze lijn voortzetten en geef daarmee invulling aan het verzoek
van de commissie.

Tot slot

De coronamaatregelen hebben een grote impact op de medewerkers van DJI en op justitiabelen.
Het vergt een grote inspanning van beide groepen om onder deze omstandigheden de leefbaarheid
binnen de justitiële inrichtingen in stand te houden, zonder dat daarbij de zorg en
veiligheid in het geding komen. Daar wil ik mijn grote waardering voor uitspreken.

De Minister voor Rechtsbescherming, F.M. Weerwind