Brief regering : Toezeggingen gedaan tijdens het Commissiedebat Fatca van 28 september 2021

Nr. 287
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 december 2021

Met deze brief informeer ik u, mede namens de Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit
en Belastingdienst, over de voortgang van de toezeggingen die wij hebben gedaan tijdens
het commissiedebat FATCA van 28 september 2021 (Kamerstuk 25 087, 283). In deze brief ga ik in op het gesprek tussen mijn miniserie en de Nederlandse Vereniging
van Banken (NVB) en de grootbanken van 28 oktober jl., waarin zij hebben toegezegd
om de afspraak om geen rekeningen te sluiten van Nederlanders met ook de Amerikaanse
nationaliteit bij het enkel ontbreken van een US TIN of CLN te verlengen tot 1 september
2022. Ondertussen blijven wij ons inzetten, zowel bilateraal als in EU-verband, om
meer duidelijkheid te krijgen van de VS over de inspanningsverplichting voor banken.
Hieronder ga ik daar verder op in, evenals op de omvang van het aantal toeval-Amerikanen
in Nederland en de informatievoorziening.

Stand van zaken acties bilateraal en in Europees verband

De Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst heeft in het commissiedebat
toegezegd in de onderhandelingen met de VS aandacht te vragen voor de kosten van de
CLN-procedures als tussentijdse oplossing. Wij hebben dit probleem regelmatig aangekaart,
in gesprekken en in brieven richting de VS. Dit zullen wij ook blijven doen. Het blijft
echter aan de VS om hierover te beslissen. Op basis van de verschillende gesprekken
met de VS, verwachten wij niet dat de VS op afzienbare termijn de procedures nog verder
aanpast1, of bereid is om de kosten te verlagen.

Zoals genoemd tijdens het commissiedebat verwachten wij dat de VS in het voorjaar
van 2022 met meer helderheid voor de banken komt omtrent het voldoen aan de inspanningsverplichting
van banken onder de FATCA-regelgeving. Mede als gevolg van de door Nederland en in
EU-verband genomen acties, heeft de Treasury in de VS afgelopen zomer een werkgroep
opgestart om deze inspanningsverplichting verdere invulling te geven. Nederland blijft
bij de VS aandringen op dergelijke helderheid op korte termijn. In december spreekt
onze ambassadeur, samen met de Franse ambassadeur, in de VS op hoogambtelijk niveau
met de Treasury om naar de voortgang van de werkgroep te informeren. Ook in EU-verband
blijven we dit doen. Het huidige EU-voorzitterschap heeft aangegeven voornemens te
zijn in december ook weer met de VS hierover te spreken. Frankrijk zal vanaf januari
2022 voorzitter zijn van de EU en het gesprek met de VS hierover naar verwachting
voortvarend voortzetten. Frankrijk is in de EU altijd onze belangrijkste medestander
geweest op het dossier FATCA en de toeval-Amerikanen.

Extra helderheid van de VS over het voldoen aan de inspanningsverplichtingen is voor
de banken belangrijk, omdat voor hen dan duidelijk is met welke inspanningen zij niet
als significant non-compliant worden aangemerkt.

Verlengen afspraak niet sluiten rekeningen en hypotheken

In het commissiedebat van 28 september jl. heb ik toegezegd om in oktober met de banken
in gesprek te gaan over het verlengen van de afspraken met de banken en van dat gesprek
verslag te doen aan uw Kamer.

Op 28 oktober jl. heeft op hoogambtelijk niveau een gesprek plaatsgevonden met de
NVB en de grootbanken. Eerder hebben banken toegezegd om in 2021 geen rekeningen te
sluiten van Nederlanders met ook de Amerikaanse nationaliteit bij het enkel ontbreken
van een US TIN (Amerikaans BSN) of CLN (afstand doen van de Amerikaanse nationaliteit)
in afwachting van meer duidelijkheid van de VS over de uitleg van de FATCA-verplichtingen.
Zoals ik aan uw Kamer heb toegezegd heb ik de banken verzocht de huidige afspraak
om enkel vanwege het ontbreken van een US TIN of CLN geen rekeningen te sluiten te
verlengen tot en met 2022. In het gesprek heeft het Ministerie van Financiën genoemd
welke acties zijn en worden ondernomen in bilateraal en Europees verband. Er is aangegeven
dat de verwachting is dat de VS op korte termijn met een reactie komt waarin zij de
inspanningsverplichting van banken verder verduidelijken. De banken hebben aangegeven
er zeker van te willen zijn dat zij voldoen aan de inspanningsverplichting en geen
risico lopen om door de Amerikaanse autoriteiten aangemerkt te worden als significant
non-compliant met mogelijk hoge boetes als gevolg2. De grootbanken hebben in het gesprek toegezegd bereid te zijn om de afspraak om
geen rekeningen te sluiten van Nederlanders met ook de Amerikaanse nationaliteit bij
het enkel ontbreken van een US TIN of CLN te verlengen tot 1 september 2022.

Het verlengen van de afspraak om geen rekeningen te sluiten tot september 2022 neemt
voor toeval-Amerikanen de huidige onzekerheid voorlopig weg over het kunnen aanhouden
van een betaalrekening. Dit biedt geen permanente zekerheid. Uiteindelijk zal voor
een permanente oplossing meer duidelijkheid van de VS vereist zijn. De termijn tot
september volgend jaar is dan ook bedoeld om deze personen meer tijd te geven om een
US TIN of CLN aan te vragen. Ondertussen blijven de Staatssecretaris en ik ons inzetten,
zowel bilateraal als in EU-verband, om meer duidelijkheid te krijgen van de VS over
de inspanningsverplichting voor banken. Een voorwaarde van de banken voor de afspraak
is dat de VS niet handhavend optreedt en dat de verduidelijking van de VS ook ziet
op de afgelopen jaren. De staatsecretaris en ik zullen hier in de contacten met de
VS aandacht voor vragen. Met de grootbanken is afgesproken om een tussentijds overleg
te houden om te spreken over de voortgang van de acties richting de VS.

In het gesprek van 28 oktober jl. is er daarnaast gesproken over het aanbieden van
hypotheken aan personen met ook de Amerikaanse nationaliteit. In de voortgangsbrief
van 8 juni jl. schreef ik dat ik het teleurstellend vind dat banken geen algemene
toezegging kunnen doen om niet enkel vanwege het ontbreken van een US TIN een hypotheek
te weigeren van Nederlanders met ook de Amerikaanse nationaliteit. Ik vind dat voor
betrokkenen erg ingrijpend, terwijl diensten zoals hypotheken niet onder FATCA vallen.
De grootbanken hebben in het gesprek van 28 oktober jl. nogmaals gezegd dat zij geen
algemene toezegging kunnen doen over hypotheken voor deze groep, omdat het beleid
per bank en per geval verschilt.

Aantal toeval-Amerikanen

Op 3 september jl. heb ik samen met de Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit
en Belastingdienst uw Kamer geïnformeerd over het aantal missende US TIN’s van rekeninghouders
van de vier grootbanken, gebaseerd op de 2020-rapportage aan de VS onder de FATCA-IGA.3 Tijdens het commissiedebat heeft de Staatssecretaris de laatst beschikbare cijfers
toegelicht. Uw Kamer heeft daarop gevraagd de cijfers nogmaals te controleren om er
zeker van te zijn dat de gehele groep toeval-Amerikanen in beeld is. De Staatssecretaris
en ik hebben toegezegd om nog een keer aan de banken te vragen wat de oorzaken zouden
kunnen zijn van de dalende cijfers en om de banken te vragen of zij alle groepen voldoende
in beeld hebben. In een gesprek is gevraagd om meer duiding achter de cijfers en zijn
alternatieve verklaringen voor het huidige beeld tegen het licht gehouden.

De conclusie is dat de eerder aan uw Kamer gerapporteerde cijfers juist zijn en dat
het inderdaad het aantal toeval-Amerikanen betreft dat bekend is bij de vier Nederlandse
grootbanken. Dit betekent echter niet dat alle toeval-Amerikanen in Nederland bij
de banken in beeld zijn. Onder de FATCA-regelgeving had een bank ten tijde van de
implementatie, voor rekeningen met een saldo onder de 1.000.000 dollar, bijvoorbeeld
slechts een beperkte onderzoeksplicht om de geboorteplaats van klanten te achterhalen.
De groep waarvan de geboorteplaats in de VS niet aanwezig was in de digitale dossiers,
is daardoor door banken niet als te rapporteren US Person aangemerkt. Deze groep komt wel in beeld bij banken als te rapporteren US Person wanneer zich een wijziging in omstandigheden voordoet (zoals een verhuizing) waardoor
de bank opnieuw onderzoek moet instellen, wanneer bij een nieuw product een self-certification formulier wordt uitgereikt, of wanneer het saldo boven de 1.000.000 dollar stijgt.
Er kunnen daarnaast ook andere personen zijn die de Amerikaanse nationaliteit hebben
en in Nederland verblijven maar niet bekend zijn bij de Nederlandse banken en daardoor
niet opgenomen zijn in de FATCA-rapportage. Denk bijvoorbeeld aan expats en hun gezin
die niet (allemaal) een bankrekening hebben bij een Nederlandse bank.

Met de besproken verbeteringen van de informatievoorziening proberen wij een zo groot
mogelijk gedeelte van de groep toeval-Amerikanen die (nog) buiten beeld is alsnog
te bereiken en te informeren over de Amerikaanse belastingplicht.

Informatievoorziening

Tijdens het commissiedebat heeft de Staatssecretaris toegezegd om te bezien of de
informatie over FATCA op rijksoverheid.nl actueel en goed vindbaar is. Eerder dit
jaar is een centraal punt met informatie over FATCA en de Amerikaanse belastingplicht
gecreëerd op rijksoverheid.nl. Deze inhoud is besproken met de twee belangengroepen.
Ook is bezien of en hoe de pagina goed vindbaar gemaakt kan worden voor de doelgroep.
Daarnaast is recent informatie toegevoegd op de website van Buitenlandse Zaken (nederlandwereldwijd.nl)
over de gevolgen van geboorte in de VS.4 Daarbij wordt deze informatie in de toekomst ook verschaft wanneer bij de Nederlandse
ambassade in de VS een Nederlands paspoort wordt aangevraagd voor een daar geboren
kind.

Vervolg

Zodra de VS met meer duidelijkheid komt over de inspanningsverplichtingen zal ik uw
Kamer hierover informeren in een nieuwe voortgangsbrief.

De Minister van Financiën,
W.B. Hoekstra