Brief regering : Aanpassingen van het steunpakket in het vierde kwartaal

Nr. 420
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT EN FINANCIËN EN DE STAATSSECRETARIS
VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 november 2021

Om het aantal coronabesmettingen terug te dringen en verdere druk op de zorg te voorkomen,
heeft het kabinet op 12 november jl. besloten om de coronamaatregelen aan te scherpen.
Hierdoor kunnen ondernemers die door deze maatregelen geraakt worden minder of geen
omzet draaien. Het kabinet realiseert zich dat de huidige situatie een enorme teleurstelling
is en zwaar op de schouders van werkenden en ondernemers weegt. We begrijpen dat ondernemers
gefrustreerd zijn, omdat zij hun bedrijf (eerder) moeten sluiten en wederom geconfronteerd
worden met maatregelen die hun ondernemersvrijheid beperken. Wij waarderen dan ook
de inspanningen die ondernemers leveren om de maatregelen na te leven en om op korte
termijn hun bedrijfsvoering aan te passen.

Tegelijkertijd zien we een snel herstellende economie die beperkt wordt door de grote
arbeidsmarktkrapte. Ook hierdoor lopen ondernemers tegen grenzen aan. Dit vraagt om
zorgvuldig afgewogen keuzes passend bij deze fase. Daarom is besloten een aantal aanpassingen
in het steunpakket in het vierde kwartaal door te voeren. Het kabinet trekt voor de
aanpassingen aan het steunpakket 1,3 miljard euro uit. Met deze brief lichten wij,
mede namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de aanpassingen van
het steunpakket toe.

De brief zal eerst ingaan op de aanpassingen van het steunpakket en vervolgens het
doorlopende beleid in het vierde kwartaal van 2021. Vervolgens worden de overwegingen
rondom compensatie van loonsubsidies beschreven. Ten slotte zijn de budgettaire gevolgen
van de maatregelen uit deze brief opgenomen.

Aanpassingen van het steunpakket in het vierde kwartaal

Het kabinet vergroot in afwachting van de goedkeuring van de Europese Commissie het
steunpakket in het vierde kwartaal van 2021. De reeds aangekondigde Vaste Lasten nachthoreca
(VLN)-regeling wordt verbreed, ondersteuning aan evenementen en aan de sport worden
verruimd, en worden er middelen vrijgemaakt voor de land- en tuinbouw. Deze regelingen
worden hieronder kort toegelicht.

Verbreding van de VLN-regeling naar de TVL-regeling in het vierde kwartaal 2021

De maatregelen van 12 november jl. treffen een bredere groep ondernemers dan waar
de op 24 september jl. aangekondigde VLN-regeling voor bedoeld was, waaronder de detailhandel
en horeca. Het kabinet heeft daarom besloten de toegang tot de VLN-regeling te verbreden.
Het kabinet past hierom de naam van de regeling aan naar Tegemoetkoming Vaste Lasten
(TVL) Q4 2021. Daarnaast wordt de omzetverliesdrempel verlaagd. Ondernemers die in
het vierde kwartaal van 2021 minimaal 30% omzetverlies hebben ten opzichte van de
referentieperioden en ook aan de overige voorwaarden van de regelingen voldoen, kunnen
in de loop van dit kwartaal een TVL-subsidie aanvragen als tegemoetkoming voor hun
vaste bedrijfslasten. Het subsidiepercentage wordt 85%, zolang de omzetdrempel wordt
gehaald, voor alle ondernemers die een aanvraag doen. Ten slotte vervalt de eerder
aangekondigde voorwaarde die was opgenomen in de VLN-regeling, dat de ondernemer in
zowel het tweede kwartaal als in het derde kwartaal van 2021 TVL-steun moet hebben
ontvangen. Het kabinet trekt vanwege deze wijzigingen voor de TVL Q4 2021 bovenop
de eerder gereserveerde 180 miljoen euro, aanvullend 1,2miljard euro uit.

Daarnaast hebben land- en tuinbouwbedrijven nog steeds te maken met het landbouwspecifieke
plafond van het staatssteunkader, waardoor gelijke behandeling met andere bedrijven
die TVL-steun ontvangen niet mogelijk is. Daarom is besloten om de regeling Ongedekte
Vaste Kosten (OVK) ook in het vierde kwartaal open te stellen. Het kabinet heeft voor
deze voortzetting 20 miljoen euro gereserveerd.

Ondersteuning voor evenementen

Voor evenementen die de overheid verbiedt in verband met corona, loopt tot eind 2021
de Tijdelijke Regeling Subsidie Evenementen COVID-19 (TRSEC). De nieuwe coronamaatregelen
zorgen voor grote onzekerheid voor deze evenementen die vaak te maken hebben met lange
aanloop- en investeringstermijnen. Omdat het evenementenverbod vrijwel onmiddellijk
is ingegaan, wordt het subsidiepercentage verhoogd naar 100% tot en met 31 december
2021, zoals ook in de zomerperiode het geval was.

De Rijksdienst voor Ondernemends Nederland (RVO) werkt de Aanvullende Tegemoetkoming
Evenementen (ATE) nog uit. RVO stelt de regeling naar verwachting begin 2022 open.
De ATE gold voor evenementen in de periode 10 juli t/m 24 september 2021, die buiten
de TRSEC vallen. Vanwege het nieuwe evenementenverbod wordt de regeling opnieuw ingezet.
De ATE zal opengesteld worden van 10 juli tot en met 31 december 2021. Evenementen
die buiten de garantieregeling vallen, voldoen aan de gestelde voorwaarden van de
ATE en die geannuleerd worden vanwege een door het Rijk afgekondigd evenementenverbod,
komen voor vergoeding in aanmerking. Omdat het evenementenverbod ingaat met vrijwel
onmiddellijke ingang, zal het vergoedingspercentage 100% bedragen.

De extra kosten voor de TRSEC en ATE wordt globaal geraamd op respectievelijk 10 miljoen
euro en 5 miljoen euro. Naar verwachting kunnen deze kosten binnen de huidige budgetten
worden gedekt.

Ondersteuning voor de culturele sector

Het kabinet heeft aangekondigd dat van 13 november tot 4 december 2021 geen ongeplaceerde
evenementen plaats kunnen vinden. Daarnaast geldt er een maximale capaciteit van 1250
bezoekers per ruimte. Om instellingen die te maken hebben met deze beperkende maatregelen
tegemoet te komen, wordt de suppletieregeling bij het Fonds Podiumkunsten uitgebreid
naar een vergoeding van maximaal 55% van de kaarten van de totale reguliere capaciteit
en opengesteld voor voorstellingen met een zitplaats. Sommige instellingen zullen
indien zij aan de voorwaarden voldoen, ook aanspraak kunnen maken op de TVL Q4 2021.
Voor de verruiming van de suppletieregeling stelt het kabinet aanvullend 16,5 miljoen
euro beschikbaar voor een periode van 3 weken.

Aanvullende ondersteuning voor de sport

Ook de sportsector wordt wederom getroffen door de coronamaatregelen. Het gaat hierbij
zowel om de professionele sportwedstrijden als amateur sportwedstrijden waarbij geen
toeschouwers meer aanwezig mogen zijn. Bij de als amateursport geldt ook dat er geen
ouders meer op het sportpark mogen komen kijken.

Voor de professionele sportwedstrijden, zowel in competitie verband als losse sportevenementen,
stelt het kabinet maximaal 36 miljoen euro beschikbaar ter compensatie van de geleden
schade van kaartverkoop en compensatie van seizoenkaarthouders voor de periode 13 november
tot 4 december 2021. Bij het inrichten van deze regeling houdt het kabinet voor de
hoogte van de compensatie rekening met de draagkracht van de verschillende organisaties
achter de professionele sportwedstrijden.

Voor de aanbieders van amateursport is maximaal 5 miljoen euro beschikbaar om hen
te compenseren voor de geleden schade in deze periode. De Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport werkt deze regelingen in samenwerking met de sportsector uit. De
onvoorspelbaarheid van de coronacrisis en de daarbij horende maatregelen sluit onvoorziene
effecten van de lockdown op de sportsector niet uit. Het kabinet heeft hier continue
aandacht voor.

De uitvoering van bovenstaand besluit zal gepaard gaan met uitvoeringskosten in 2022.
De omvang van de budgettaire consequenties zal met een nota van wijziging op de begroting
van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het jaar 2022 aan uw
Kamer worden gemeld. Vanwege de snelle uitvoering van dit beleid zal ik mij beroepen
op artikel 2.27, tweede lid uit de Comptabiliteitswet.

Caribisch Nederland

De eerdere Europees Nederlandse steun- en herstelpakketten zijn, rekening houdend
met de lokale situatie, vertaald naar Caribisch Nederland. Voor Caribisch Nederland
wordt waar nodig en mogelijk een vergelijkbare benadering gekozen als in Europees
Nederland. Bij dit aanvullende compensatiepakket geldt dit uitgangspunt nog steeds.
Hoewel de situatie in Caribisch Nederland op dit moment geen aanleiding geeft tot
maatregelen, zal het kabinet een nieuwe afweging maken als daartoe aanleiding is.
Mocht alsnog tot maatregelen worden besloten, dan zult u over de precieze uitwerking
nader worden geïnformeerd.

Doorlopend beleid

In de Kamerbrief over het steun- en herstelpakket vanaf het vierde kwartaal van 30 augustus
jl.1 zijn maatregelen aangekondigd die ook in het vierde kwartaal van kracht blijven.
Dit betreffen de regelingen om toegang tot marktfinanciering en liquiditeit te waarborgen.
In individuele gevallen is het voor ondernemers nog steeds mogelijk om belastinguitstel
aan te vragen en zijn er trajecten voor bedrijven met problematische schulden. Verder
lopen onderdelen van het aanvullend sociaal pakket door.2 Het pakket helpt (onder andere kwetsbare) mensen door degenen die in onzekerheid
verkeren, de zekerheid te bieden van aanspraak op passende begeleiding bij het zoeken
naar werk of nieuwe bedrijfsactiviteiten en inkomen. Daarnaast is ingezet op het bieden
van snelle hulp en ondersteuning aan mensen die vanwege de crisis te maken krijgen
met schulden- en armoedeproblematiek.

Vangnet zelfstandigen

Ook voor zelfstandigen is inkomensondersteuning beschikbaar. Zij kunnen, indien zij
aan de voorwaarden voldoen, een beroep doen op het reguliere vangnet van het Besluit
bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz). Het Bbz is tijdelijk vereenvoudigd om
de overgang van de Tozo naar het Bbz per 1 oktober 2021 voor gemeenten beter uitvoerbaar
te maken3. De eerste signalen over oktober 2021 laten zien dat gemeenten over het algemeen
voldoende capaciteit beschikbaar hebben om aanvragen voor het Bbz binnen afzienbare
tijd in behandeling te nemen en af te handelen. Het opnieuw in werking laten treden
van de Tozo ligt dan ook niet voor de hand. Wel zal er vinger aan de pols worden gehouden
met betrekking tot een eventuele stijging van het aantal Bbz-aanvragen door de recente
coronamaatregelen die vanaf 13 november 2021 gelden.

Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK)

Naar aanleiding van de financiële impact van de coronacrisis op inwoners hebben gemeenten
voor 2021 en 2022 incidentele middelen ontvangen voor schuldhulpverlening en bijzonder
bijstand, omdat de verwachting was dat hieraan vanwege de gevolgen van corona extra
behoefte zou zijn. Aanvullend is er voor de periode vanaf 1 januari t/m 30 september
2021 de TONK in het leven geroepen om huishoudens te ondersteunen bij het betalen
van hun noodzakelijke kosten, als zij (een deel van) hun inkomen als gevolg van corona
zagen wegvallen en daardoor de noodzakelijke kosten niet meer konden voldoen. Het
kabinet heeft hiervoor 260 miljoen euro aan gemeenten beschikbaar gesteld via het
gemeentefonds. Een aantal gemeenten biedt ook na 30 september 2021 nog lokale ondersteuning
vanuit deze regeling.

Gemeenten ondersteunen inwoners die financieel in de knel zijn gekomen via reguliere
bijzondere bijstand, noodfondsen of maatwerkloketten. Waarbij gemeenten ook gebruik
maken van de hardheidclausule in de bijzondere bijstand als een inwoners formeel niet
in aanmerking komen, bijvoorbeeld vanwege de inkomenstoets, maar toch in de knel komen
met het betalen van hun vaste lasten.

Het kabinet monitort zorgvuldig samen met de VNG, Divosa en gemeenten of er aanvullende
maatregelen of middelen nodig zijn om deze beperkte lockdown te overbruggen voor inwoners
die te maken krijgen met een plotseling terugval inkomsten.

Afwegingen rondom loonkosten

Naast een vergoeding in vaste lasten, is het begrijpelijk dat ondernemers ook zorgen
hebben rond de beperkende maatregelen in combinatie met doorlopende loonkosten. Er
wordt dan al snel naar de tijdelijke Noodmaatregel Ondersteuning Werkgelegenheid (NOW)
verwezen. Hoewel begrijpelijk, is het belangrijk te beseffen dat de NOW een generieke,
grofmazige regeling is. Daarbij geldt dat de nu voorgestelde specifieke maatregelen
in principe voor drie weken gelden en de gevolgen daarvan naar verwachting vooral
de horeca en de evenementensector treffen. Een sectorspecifieke NOW, bijvoorbeeld
enkel gericht op de horeca of evenementensector, is echter niet mogelijk. Daarmee
is het enige alternatief een NOW waar alle sectoren voor in aanmerking zouden komen.
Dat heeft naast genoemde uitvoeringspunten ook andere nadelen.

Zo past de NOW minder goed bij de huidige krappe arbeidsmarkt. Het doel van het instrument
is werkbehoud, als er, als gevolg van maatregelen, geen werk is. Ondertussen kennen
we op dit moment juist de situatie dat bedrijven staan te springen om arbeidskrachten
en er daarnaast in bepaalde sectoren voor langere tijd of zelfs structureel juist
meer of minder werk zal zijn. Voor die mensen die nieuw of ander werk zoeken bieden
de maatregelen uit het aanvullend sociaal pakket, bijvoorbeeld via de regionale mobiliteitsteams,
mogelijkheden tot scholing en persoonlijke dienstverlening.

Een risico is daarnaast dat met een nieuwe generieke NOW-tranche ook werkgevers steun
krijgen die reguliere omzetverliezen hebben die niet te herleiden zijn tot de nieuwe
beperkende maatregelen. Dat past bij het grofmazige en ongerichte karakter van de
NOW, maar daarbij zijn de risico’s op oneigenlijk gebruik groot.

Een nieuwe NOW-tranche zal in de uitvoering veel van UWV vergen. Om een nieuwe regeling
voor UWV uitvoerbaar te maken, moet de vergoedingsperiode toezien op minimaal één
volledige kalendermaand, in plaats van de drie weken van huidige maatregelen. UWV
baseert de vergoeding op de maandelijkse gegevens uit de polisadministratie. De regeling
zou dan automatisch uitkomen op een periode van twee maanden. Wat betreft het moment
van de eerste uitbetaling van de voorschotten moet op dit moment worden uitgegaan
van januari 2022. Door de stapeling in de werkzaamheden zullen mogelijk vaststellingen
van de NOW 3 naar achteren moeten worden geschoven, waardoor het langer duurt voordat
ondernemers duidelijkheid krijgen over de definitieve subsidiehoogte.

Noodzakelijke voorbereidingen treffen

Zoals gezegd begrijpt het kabinet de behoefte van ondernemers aan ondersteuning, maar
zijn er uitvoeringstechnische en inhoudelijke bezwaren bij het herstarten van de NOW
in reactie op de nu aangekondigde beperkende maatregelen. Deze bezwaren staan in de
huidige situatie het nu optuigen van de NOW in de weg. Daarom heeft het Kabinet besloten
om de komende weken een vinger aan de pols te houden. In de komende drie weken zal
het kabinet wel al noodzakelijke voorbereidingen treffen ten behoeve van een mogelijke
herstart van de NOW, voor als deze mocht worden heroverwogen in een scenario waarbij
onverhoopt de beperkende maatregelen na 4 december 2021 worden verlengd.

Budgettaire aspecten

Het verwachte budgettaire beslag van deze maatregelen voor het vierde kwartaal van
2021 wordt in onderstaande tabel weergegeven. Het uiteindelijke budgettaire beslag
zal afhangen van de mogelijkheden van de ondernemers om additionele omzet te genereren
en de duur van de nog geldende beperkende maatregelen. Hoe korter de maatregelen duren,
des te lager het daadwerkelijk verwachte budgetbeslag.

Voor zover deze steunmaatregelen leiden tot hogere uitgaven in het lopende jaar 2021,
zullen deze uitgaven in de tweede suppletoire begrotingswetten aan uw Kamer worden
voorgelegd. Waar de maatregelen leiden tot hogere uitgaven in 2022 zullen deze via
Nota’s van Wijziging op de ontwerpbegrotingen voor 2022 aan uw Kamer worden voorgelegd.

Normaliter wordt nieuw beleid pas in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de
begrotingswetten heeft geautoriseerd. Het is niet in het belang van het Rijk om uitvoering
van het beleid dat ten grondslag ligt aan de begrotingswetten uit te stellen. De meeste
uitgaven en verplichtingen zijn gepland vanaf halveerwege het vierde kwartaal. In
geval het kabinet al verplichtingen aangaat en uitgaven doet voor het moment van de
autorisatie door de Staten-Generaal, dan beroept het kabinet zich op artikel 2.27,
tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016.

Uitgaven maatregelen

(in mln. euro's)

Verbreding VLN-regeling naar TVL-regeling

1.200

Tijdelijke Regeling Subsidie Evenementen (TRSEC)

10

Aanvullende Tegemoetkoming Evenementen (ATE)

5

Fonds Podiumkunsten

17

Professionele sportevenementen

36

Tegemoetkoming amateursport

5

Ongedekte Vaste Kosten (OVK) vierde kwartaal

20

Totaal

1.293

Tot slot

Na een beproeving van ruim anderhalf jaar als gevolg van de coronacrisis, draait de
economie volop en kan iedereen die zich wilde vaccineren zich ook daadwerkelijk volledig
laten vaccineren. De afgelopen maanden nam het aantal contactbeperkende maatregelen
steeds verder af. Ook zien we dat er zelfs sprake is van forse krapte op de arbeidsmarkt.
Helaas noopt het sterk oplopende aantal besmettingen nu toch opnieuw tot nieuwe maatregelen,
waardoor sommige ondernemers een beperkte periode minder of geen omzet kunnen draaien.

Het kabinet is zich ervan bewust dat de huidige situatie een enorme teleurstelling
is. Het kabinet heeft veel respect voor de veerkracht, creativiteit en doorzettingsvermogen
die bedrijven, zelfstandige ondernemers en werkenden hebben laten en nog steeds laten
zien. Ook is er begrip voor de frustratie die gepaard gaat met het tijdelijk (vervroegd)
sluiten van het eigen bedrijf en waardering voor de inspanningen die worden geleverd
om op korte termijn aanpassingen in de bedrijfsvoering te maken. Het kabinet voert
in het vierde kwartaal daarom aanpassingen in het economisch steunpakket door. Hierdoor
worden ondernemers de komende tijd ondersteund tot het perspectief verbetert. Zoals
gebruikelijk blijft het kabinet de ontwikkelingen nauwgezet volgen.

Daarnaast wil het kabinet de uitvoeringsorganisaties blijven bedanken voor hun onvermoeibare
inzet en flexibiliteit in deze uitzonderlijke tijd.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
S.A. Blok

De Minister van Financiën,
W.B. Hoekstra

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
A.D. Wiersma