Brief regering : Planning ingebruikname nieuwe stikstofinstallatie Zuidbroek

Nr. 910 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 november 2021

Sinds het kabinet in 2018 besloten heeft om de gaswinning uit het Groningenveld op
zo kort mogelijke termijn volledig en definitief te beëindigen, heb ik uw Kamer regelmatig
over de voortgang van de afbouw geïnformeerd. Met deze brief bied ik uw Kamer de jaarrapportages
van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en Gasunie Transport Services (GTS)
aan over het gasjaar 2020–20211. Daarnaast informeer ik uw Kamer over de planning voor de ingebruikname van de nieuwe
stikstofinstallatie in Zuidbroek die GTS als onderdeel van haar rapportage aan mij
heeft toegestuurd.

De afbouw van de gaswinning uit het Groningenveld is tot dusver significant voorspoediger
verlopen dan waar in maart 2018 van uit werd gegaan. Inmiddels is echter duidelijk
geworden dat het niet lukt om de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek per 1 april
2022 in gebruik te nemen. De uitbraak van het coronavirus en de daaruit voortvloeiende
maatregelen hebben voor vertraging gezorgd in de werkzaamheden en in de levering van
materiaal, zo heeft GTS mij gemeld. De stikstofinstallatie zal als gevolg hiervan
gefaseerd worden opgeleverd in de zomer van 2022. Ik heb GTS gevraagd om zo snel mogelijk
opheldering te geven over of hierdoor de Groningenproductie in het huidige gasjaar
2021–2022 moet worden bijgesteld en of dit gevolg heeft voor het moment van sluiting
van het veld. Aangezien GTS er nog steeds vanuit gaat dat de installatie dit gasjaar
kan worden opgeleverd, blijft het uitgangspunt dat het huidige gasjaar het laatste
gasjaar is met reguliere winning. Daarna gaat het Groningenveld op de waakvlam.

Rapportages gaswinning Groningenveld gasjaar 2020–2021

30 september jl. was de laatste dag van het gasjaar 2020–2021. In navolging hierop,
en conform de Gaswet en Mijnbouwwet, hebben GTS en NAM een rapportage opgeleverd over
de gaswinning uit het Groningenveld en de inzet van andere middelen die voorzien in
het aanbod van laagcalorisch gas. Bijgevoegd vindt u de rapportages die GTS en NAM
aan mij hebben gestuurd.

Het gasjaar 2020–2021 was iets warmer dan gemiddeld. Uit de rapportages blijkt dat
er in het afgelopen gasjaar 7,8 miljard Nm3 gewonnen is uit het Groningenveld. Dit is iets minder dan de 8,1 miljard Nm3 die was voorzien voor een jaar met een gemiddeld temperatuurverloop. NAM heeft de
winning uitgevoerd in lijn met de door mijn ambtsvoorganger vastgestelde operationele
strategie.

De inzet van stikstofinstallaties speelt een belangrijke rol in het beperken van de
productie uit het Groningenveld. Deze installaties maken het mogelijk om hoogcalorisch
gas door bijmenging met stikstof te converteren naar laagcalorisch gas dat dezelfde
kwaliteit heeft als gas uit het Groningenveld. De productie van dit zogenaamde pseudo-Groningengas
uit stikstof was het afgelopen jaar 30,6 miljard Nm3. Ter vergelijking, de marktvraag naar laagcalorisch gas was in het gasjaar 2020–2021
47,4 miljard Nm3. De overige 9 miljard Nm3 zijn afkomstig van andere middelen en methoden. De benuttingsgraad van de stikstofinstallaties
was het afgelopen jaar 100%.

De gasopslag Norg is gebruikt om de stikstofinstallaties optimaal in te kunnen zetten.
In de zomer, als de vraag naar gas laag is, kan pseudo-Groningengas in de opslag worden
opgeslagen, zodat in de winter eerst het opgeslagen gas gebruikt kan worden en er
minder Groningenproductie nodig is. Het werkvolume beschikbaar voor de winter van
het gasjaar 2021–2022 is op 4,9 miljard Nm3 uitgekomen. Dit is 0,1 miljard Nm3 meer dan het werkvolume waarvan ik ben uitgegaan bij het vaststellen van de graaddagenformule
voor gasjaar 2021–2022. Het werkvolume is iets lager dan het niveau dat vorig jaar
aan het eind van het gasjaar beschikbaar was (5,2 miljard Nm3), maar ruim boven het niveau van 4 miljard Nm3 dat GTS betrekt in haar advies leveringszekerheid voor benodigde Groningenvolumes
en -capaciteiten, de zogenoemde raming.

In de rapportage van NAM beschrijft NAM de gemeten bodemdaling boven het Groningenveld
en maakt NAM een vergelijking met de bodemdaling die wordt verwacht op basis van modellen.
De gemeten bodemdaling past goed bij de verwachtingen. Verder is NAM verplicht te
rapporteren over de waargenomen seismiciteit in het Groningenveld. NAM constateert
dat de huidige seismiciteit vrijwel uitsluitend het gevolg is van de historische gasproductie.
Een uitgebreide analyse van de seismiciteit volgt in een aanvullende rapportage. De
reeks aardbevingen van begin oktober nabij Zeerijp en de aardbeving nabij Westeremden
van 8 november jl. zijn ook onderwerp van analyse. De aardbevingen bevestigen dat
de afbouw van de gaswinning en het zo snel mogelijk definitief sluiten van het Groningveld
onverminderd van belang blijven. Zodra NAM de analyses heeft afgerond, zal ik Staatstoezicht
op de Mijnen (SodM) verzoeken om een duiding. Vervolgens zal ik de analyses met duiding
aan uw Kamer aanbieden.

De gaswinning is hiermee uitgevoerd conform het vaststellingsbesluit voor 2020–2021.

Nieuwe planning ingebruikname stikstofinstallatie Zuidbroek

Zoals hierboven aangegeven is de inzet van stikstofinstallaties erg belangrijk om
de gaswinning uit het Groningenveld te kunnen minimaliseren. Na ingebruikname van
de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek kan de jaarlijkse productie van pseudo-Groningengas
met 7 tot 10 miljard Nm3toenemen. Vanaf dat moment is het Groningenveld alleen nodig als reservemiddel in
uitzonderlijke situaties, zoals extreme kou of bij uitval van stikstofinstallaties.
De gaswinning uit het Groningenveld gaat dan naar een minimum niveau, ook wel «de
waakvlam» genoemd.

In mijn brieven van 19 juni en 21 september 2020 en van 11 februari, 25 juni en 24 september
2021 heb ik uw Kamer geïnformeerd over de voortgang in de werkzaamheden aan de nieuwe
stikstofinstallatie in Zuidbroek en de impact die de uitbraak van het coronavirus
daarop heeft gehad.2 Daarbij heb ik aangegeven dat er geen speling meer in de planning zat en dat enige
vertraging niet uit te sluiten was. GTS heeft mij inmiddels gemeld dat ingebruikname
op 1 april 2022 niet haalbaar is als gevolg van de uitbraak van het coronavirus. De
maatregelen die zijn getroffen vanwege deze uitbraak hebben voor vertraging gezorgd
in de werkzaamheden. Daarnaast waren logistieke ketens verstoord en konden niet alle
bouwmaterialen tijdig geleverd worden. GTS geeft in haar brief aan dat volgens de
huidige planning twee van de drie productie-eenheden vanaf eind juni 2022 beschikbaar
zijn voor de markt. Medio augustus 2022 komt de laatste productie-eenheid beschikbaar.
Zowel Air Products (de hoofdaannemer) als GTS zijn ervan overtuigd dat de aangepaste
planning haalbaar is.

Gevolgen voor de gaswinning uit het Groningenveld en vervolgstappen

De gevolgen van de nieuwe planning van de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek
voor de gaswinning uit het Groningenveld in het gasjaar 2021–2022 en de definitieve
sluiting van het veld worden momenteel door GTS in beeld gebracht. Daarbij neemt zij
ook nieuwe recente inzichten mee, zoals de actuele vulgraad van de gasopslag Norg
en de beschikbaarheid van andere middelen en methoden. GTS bekijkt of er dit jaar
voldoende pseudo-Groningengas beschikbaar kan zijn om naast invulling van de marktvraag
ook Norg en Grijpskerk te kunnen vullen met laagcalorisch gas. Het vullen van de gasopslag
Norg is van belang om de leveringszekerheid in het volgende gasjaar 2022–2023 te kunnen
borgen. Het vullen van de gasopslag Grijpskerk is van belang om het Groningenveld
op zo kort mogelijke termijn volledig en definitief te sluiten. Zodra ik alle factoren
die het winningsniveau beïnvloeden in beeld heb, zal ik een afweging maken of ik een
verhoging van het winningsniveau in het huidige gasjaar nodig acht en zo ja in welke
mate.

GTS heeft ten aanzien van het winningsniveau gemeld dat vermoedelijk een verhoging
nodig is. Die stap zet ik echter alleen als het echt niet anders kan en een dergelijk
besluit neem ik niet zonder de risico’s in kaart te brengen. Zoals ik hierboven heb
aangegeven hangt het winningsniveau van meerdere factoren af, onder andere het temperatuurverloop
van het jaar. Ik verwacht in ieder geval dat het winningsniveau bij een gemiddeld
temperatuurverloop niet boven het niveau van het afgelopen gasjaar uit zal komen.
Los van de gevolgen voor het huidige gasjaar blijft de verwachting dat het Groningenveld
vanaf het volgende gasjaar alleen nodig is als reservemiddel. GTS verwacht namelijk
dat de stikstofinstallatie in Zuidbroek dit gasjaar, in de zomer van 2022, gefaseerd
wordt opgeleverd.

Concluderend

Ik blijf mij onverminderd inspannen om het Groningenveld zo snel mogelijk volledig
en definitief te sluiten. De afbouw gaat significant sneller dan in 2018 nog werd
verwacht. Bij deze afbouw wil ik goed bekijken hoe de gevolgen van de vertraging in
de ingebruikname van de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek zo klein mogelijk
kunnen worden gehouden. Zoals eerder aangegeven, heb ik GTS om opheldering gevraagd.
Ik zal uw Kamer hierover op zo kort mogelijke termijn nader informeren.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, S.A. Blok