Brief regering : Zevende voortgangsrapportage over de bestuurlijke ingreep Sint Eustatius

Nr. 42 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 mei 2021

Inleiding

In deze brief informeer ik uw Kamer over de voortgang van de projecten op Sint Eustatius
en over de voortgang onder de Wet Herstel voorzieningen Sint Eustatius. De laatste
voortgangsrapportage ontving u op 14 december 2020, kort na de eilandraadsverkiezingen
van oktober 20201.

Bij mijn recente bezoek op 16 en 17 mei 2021 aan Sint Eustatius heb ik met eigen ogen
vastgesteld dat opnieuw veel resultaten zijn geboekt en betekenisvolle stappen zijn
gezet bij het verbeteren van de levensomstandigheden van de Statianen. Zo wordt langzaam
een fundament voor de toekomst gelegd. En dat is nodig, want als het moment straks
aanbreekt dat de Wet herstel voorzieningen gefaseerd wordt afgebouwd, dan moet het
eiland op orde zijn en het ambtenarenapparaat klaar zijn om in de herstelde democratie
te kunnen functioneren. De eilandsraad wil heel snel stappen zetten naar een volledig
herstel van democratie. Echter, het huidige herstel is nog steeds broos en dient duurzaam
van aard te zijn. Het is geen geringe opdracht om de jarenlang bestuurlijke en infrastructurele
verwaarlozing van Sint Eustatius te kantelen naar een situatie waar toekomstige lokale
bestuurders hun functie zelf adequaat kunnen uitoefenen. En waarin geen sprake is
van grote achterstanden.

Snelheid is daarom niet het doel. Het doel is een Sint Eustatius waar iedereen aan
bijdraagt en uiteindelijk iedereen van profiteert.

Naast een algemeen beeld schets ik de voortgang van projecten op bestuurlijk, sociaal
en fysiek domein. Ik sluit af met een opsomming van onderwerpen die goed gaan en onderwerpen
die nog extra aandacht nodig hebben.

Deze rapportage heeft bijlagen2:

• Bijlage 1 geeft een terugblik op de ingreep op Sint Eustatius

• Bijlage 2 bevat uitgebreidere informatie over de projecten in het sociale domein.
Omdat ik de verbetering van de sociaaleconomische omstandigheden van de bevolking
belangrijk vind, besteed ik in deze bijlage extra aandacht aan het sociale domein
en de resultaten die er sinds november 2020 zijn geboekt.

• Bijlage 3 is een analyse van de communicatie van het Openbaar Lichaam Sint Eustatius
(OLE) en eilandraadsleden met de bevolking als voorbereiding op de verkiezingen van
21 oktober 2020. Deze analyse heb ik toegezegd in het debat met de Eerste Kamer van
6 april jl.

• Bijlage 4 geeft een overzicht van het fasen-model dat voortkomt uit de Wet herstel
voorzieningen Sint Eustatius en de bijhorende bevoegdheden en beperkingen van de eilandsraadsleden
en de regeringscommissaris.

• Bijlage 5 zet de feiten en cijfers op een rij van de projecten die betaald zijn met
een bijzondere uitkering.

Algemeen beeld

Op 16 en 17 mei jl. bezocht ik Sint Eustatius. Daarbij heb ik met eigen ogen een reeks
resultaten waargenomen en ervaarde ik waar een klein eiland van 21 vierkante kilometer
groot in kan zijn.

In lijn met de belofte van de Nederlandse regering ontvouwt zich langzaam maar zeker
een betrouwbaar en veilig wegennetwerk. Er is 4,1 kilometer weg aangelegd; een investering
van in totaal 7,2 miljoen euro. En de eerste rotonde van het eiland is klaar.

De regering beloofde destijds ook goedkoper en sneller internet, een beter en betrouwbaarder
netwerk voor watervoorziening3 en het bestrijden van de erosie op de klif van Fort Oranje. Dit is inmiddels allemaal
gerealiseerd.

Al met al heb ik de indruk dat Sint Eustatius (letterlijk en figuurlijk) goed aan
de weg timmert. Dat laat onverlet dat er ruimte is voor verdere ontwikkeling. Daarbij
zorgde COVID-19 ook voor Sint Eustatius voor extra moeilijkheden, zeker voor de snelheid
waarmee projecten kunnen worden opgepakt.

Door de pandemie zijn inwoners hun bewegingsvrijheid kwijtgeraakt. De grenzen zijn
gesloten voor niet-essentiële bezoeken. Er geldt een streng inreisbeleid met quarantaine.

Er ligt druk op de zorgsector, maar het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport (VWS) heeft extra zorgpersoneel ingevlogen om het eiland bij te staan in de
reguliere zorg en de voorbereiding en uitvoering van het vaccinatieprogramma. Ook
is er een hospitainer4 ingericht. Sinds 22 februari richt de GGD zich op het vaccineren van de bevolking
(alle 18-plussers) met het Moderna-vaccin. Echter, de meerderheid van de bevolking
wantrouwt het vaccin ondanks de voorlichting van de GGD. De vaccinatiegraad van 46 procent5 blijft daardoor (te) laag. Voor veel bewoners ontbreekt kennelijk de noodzaak om
zich te laten inenten, omdat het gewone leven doorgaat en zij het eiland niet hoeven
te verlaten.

De afgelopen maanden stond Nederland het eiland bij met economische hulp. De Nederlandse
staat heeft vanwege de coronapandemie zowel Statiaanse bedrijven als het Openbaar
Lichaam Sint Eustatius (OLE) zelf financieel ondersteund. Over 2020 en het eerste
kwartaal in 2021 is er op Sint Eustatius voor ongeveer € 780.000 uitgekeerd aan bedrijven
als tegemoetkoming voor de vaste lasten (TVL-regeling). Verder hebben Statiaanse bedrijven
over 2020 en het eerste kwartaal in 2021 voor ongeveer € 2,8 miljoen aan tegemoetkomingen
ontvangen voor de loonkosten (NOW-regeling). Het overzicht van uitgegeven tegemoetkomingen
over het tweede kwartaal in 2021 is nog niet bekend, aangezien deze periode op het
moment van schrijven van deze voortgangsrapportage nog liep. Deze tegemoetkomingen
zijn uitgekeerd aan 150 ondernemingen en aan 350 werknemers. De grootste drie sectoren
waaraan financiële hulp is toegekend zijn de horeca, de sector cultuur, sport en recreatie,
en verhuur en overige zakelijke diensten. Het OLE heeft in 2020 € 2.324.840 ontvangen
om derving van belastinginkomsten te compenseren. Ook ontving het OLE de eerste drie
tranches van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)6. Voor het eerste en tweede kwartaal van 2021 is er nog eens € 1.946.920 toegekend.
Al deze financiële hulp was zeer noodzakelijk om de eilandbewoners en het OLE te ondersteunen
in deze periode waar de grenzen gesloten waren.

Momenteel ben ik in gesprek met het Ministerie van VWS om te bekijken hoe we het eiland,
ondanks de lage vaccinatiegraad, op een verantwoorde wijze kunnen openen zodat deze
steunpakketten kunnen worden afgebouwd.

Voor heel Caribisch Nederland geldt dat er grote sociaaleconomische uitdagingen liggen.
Om de levensstandaard echt te verbeteren heb ik, samen met de Staatssecretaris van
SZW, in 2019 een ijkpunt voor het sociaal minimum vastgesteld. Daarnaast heeft de
Staatssecretaris van SZW de uitkeringen, pensioenen en kinderbijslag verhoogd. U leest
de concrete getallen onder «sociaal domein».

Bestuurlijk domein

In de zesde voortgangsrapportage informeerde ik u over de volgende stap in het herstel
van de democratie: de eilandsraadverkiezingen van 21 oktober 2020. Door de verkiezingen
is de eilandsraad, met beperkte bevoegdheden, weer actief. Deze bevoegdheden zijn
vastgelegd in de Wet herstel voorzieningen. Deze huidige wet voorziet erin dat stapsgewijs
aan de hand van vastgelegde criteria en fasen herstel van de democratie plaatsvindt.

De eilandsraadsleden beschikken over een beperkt aantal (niet-financieel gerelateerde)
bevoegdheden. Een van de bevoegdheden is het indienen van moties7. In de afgelopen maanden is hier vier keer gebruik van gemaakt. De moties gingen
over sociale huisvesting, een nierdialysecentrum, het verbeteren van het bancaire
systeem en de connectiviteit van het eiland. Daarnaast werd een verzoek ingediend
voor extra fractieondersteuning.

De samenwerking tussen de eilandsraadsleden en de regeringscommissaris verliep over
het algemeen constructief. Door diverse eilandsraadsleden is de dialoog evenwel recentelijk
meer via de media gevoerd dan met de regeringscommissaris.

De herstelde griffie biedt ondersteuning. De eilandsraad heeft de griffier benoemd8. Er is een plaatsvervangend griffier/coach aangetrokken en een griffiemedewerker.
Vanwege het overlijden van de griffier in april is die positie nu vacant.

Ondanks deze vorderingen is de eilandsraad van mening dat de terugkeer naar de democratie
niet snel genoeg gaat. Dit staat in «Proposal route-timetable return democracy in
St. Eustatius»; de brief van de Eilandsraad. In de brief vraagt de eilandsraad om
drie artikelen in de huidige wet (Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius) vroegtijdig
in werking te laten treden. Het gaat om de volgende artikelen:

• artikel 13 (Herstel voorzieningen eilandgedeputeerden);

• artikel 14 (Herstel voorzieningen griffie en ambtelijke organisatie);

• artikel 15 (Herstel verantwoordelijkheden financiële taken).

Daarnaast verzoekt de eilandsraad om op basis van artikel 13 (fase 2.0) gedeputeerden
te benoemen en tegelijkertijd de verantwoordelijkheden van de regeringscommissaris
uit fase 1.0 in stand te houden.

Beide voorstellen zijn niet in lijn met de huidige Wet herstel voorzieningen die met
zeer brede steun is aangenomen in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.

Ik heb de eilandsraad aangegeven dat ik volledig achter de Wet herstel voorzieningen
sta. Het eventueel aanpassen van deze wet is niet aan de eilandsraad.

In juni 2020 nam de Tweede Kamer een motie9 aan. Daarin wordt de regeringscommissaris gevraagd een route-tijdtabel op te stellen
met mijlpalen per criterium en fase. De criteria die in de memorie van toelichting
van de wet staan, moeten worden gekoppeld aan een helder tijdspad. Zo komt er een
stip op de horizon op basis van de doelstellingen en criteria voor de terugkeer naar
de democratie.

In de eerder genoemde brief geeft de eilandsraad ook aan dat men het niet eens is
met deze realistische streefdata en dat herstel van de democratie te lang duurt. U
ontvangt separaat van deze 7e voortgangsrapportage een afschrift van mijn brief aan de eilandsraad. In deze brief
geef ik aan dat mijn doel en het doel van de (plaatsvervangend) regeringscommissaris
gelijk zijn. We streven er allebei naar de democratie zo snel mogelijk te herstellen.
Maar wel op basis van de wet waarin de stappen naar duurzaam herstel zijn aangegeven.

Route-tijdtabel Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius

Het invullen van de criteria in de route-tijdtabel met deelresultaten en een planning
is een taak van de (plaatsvervangend) regeringscommissaris en de eilandsraad samen.
Voor fase 2.0 zijn alle technische briefings inmiddels gegeven en gekoppeld aan streefdata.
Zoals het er nu naar uitziet, werken we ernaar toe om van fase 1.0 naar fase 2.0 te
gaan op 31 december 2022. De plaatsvervangend regeringscommissaris stuurde de eilandsraad
een overzicht van de streefdata per brief van 21 mei 2021 waarmee een start is gemaakt
met het invullen van de route-tijdtabel.

Vertrek regeringscommissaris

Van 15 februari 2020 tot 18 april 2021 vervulde de heer Van Rij de rol van regeringscommissaris.
Ik dank de heer Van Rij voor zijn inspanningen en de geboekte resultaten in de afgelopen
periode. Inmiddels is deze positie vacant.

Tot opvolging is geregeld, neemt mevrouw Francis, de plaatsvervangend regeringscommissaris,
de functie van regeringscommissaris waar. Mevrouw Dijkshoorn-Lopes, de eilandsecretaris,
ondersteunt haar daarin. Zij is op 11 april 2021 benoemd na een lange periode van
waarnemen. Als directeur van het ambtenarenapparaat werkt zij actief aan het verder
professionaliseren van het ambtelijke apparaat. Het gaat daarbij om de kennis en kunde
rond beleidsontwikkeling, het werken met vastgestelde processen en het opstellen van
meerjarige strategische plannen.

Good governance: ICT-project

Het ambtenarenapparaat kan de noodzakelijke moderniseringsslag niet maken met verouderde
faciliteiten. Daarom is een eerste stap gezet om de ICT te vernieuwen in samenwerking
met de Shared Service Organisatie Caribisch Nederland (SSO CN). In fases wordt toegewerkt
naar goed toegeruste werkplekken die passen bij het nieuw te bouwen Centraal Overheidskantoor.

In de eerste fase van het ICT-project is de elektra- en netwerkbekabeling aangelegd.
Oorspronkelijk stond dat werk ingepland voor 2019 en 2020. De vertraging wordt ingehaald
in juni 2021.

In de tweede fase staat het aansluiten op de Microsoft Office 365-omgeving centraal.
Medewerkers van het OLE worden getraind om met het nieuwe systeem te werken. De trainingen
zijn onderdeel van het opleidingsprogramma voor ambtenaren (criterium 2.1) van de
Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius.

Sociaal domein

Om prioriteiten te stellen in het jeugddomein is een structureel samenwerkingsverband
opgezet (ook wel Samenwerkingsverband 13+ genoemd) tussen het OLE en de Ministeries
van BZK, VWS, SZW, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Justitie en Veiligheid
(JenV). Door deze brede samenwerking ontstaat een integrale aanpak van de problematiek
en een efficiënte inzet van het geld.

Graag belicht ik vijf projecten waaraan het OLE en de departementen de afgelopen maanden
hebben gewerkt. Voor de overige projecten in het sociale domein, kinderopvang, sociale
dienstverlening, jongerenparticipatie en jeugdzorg, verwijs ik u naar bijlage 2.

Emancipation Day

Emancipation Day is een officiële feestdag geworden op Sint Eustatius; het resultaat
van de samenwerking tussen het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)
en het OLE. Emancipation Day is bedoeld om de dialoog over slavernij en emancipatie
te waarborgen en de sociale cohesie en nationale trots (verder) te ontwikkelen. De
voorbereidingen voor de eerste officiële Emancipation Day op 1 juli aanstaande zijn
in volle gang en worden vormgegeven door Centraal Dialoog, SZW en het OLE.

Als het gaat om het erkennen van het slavernijverleden, speelt de archeologische opgraving
van circa 35 graven van tot slaaf gemaakte mensen een rol. Ik bezocht tijdens mijn
recente bezoek de site waar het Sint Eustatius Center for Archaeological Research
(SECAR) opgravingen uitvoert. Het is een van de grootste tot nu toe ontdekte slavenbegraafplaatsen
in de regio.

Arbeidsbemiddeling en -participatie

Voor een aantal arbeidsmarktprojecten op Sint Eustatius verstrekt SZW een bijzondere
uitkering.

«Iedereen doet mee» is een pilot waarin tien eilandbewoners met een grote afstand
tot de arbeidsmarkt de kans krijgen anderhalf jaar werkervaring op te doen bij reguliere
werkgevers. De werkgevers ontvangen een loonkostensubsidie. Een jobcoach helpt de
tien deelnemers.

«Golden opportunity» geeft 18 eilandbewoners in verschillende functiegroepen de kans
werkervaring en vaardigheden op te doen in het Golden Rock Resort10.

De grootste werkgever van het eiland, olie-overslagterminal Global Terminal Investments
(GTI), geeft 30 jongeren een technische training. Zo ontwikkelen zij vaardigheden
waaraan GTI behoefte heeft.

Armoedebestrijding en schuldhulpverlening

Om het beleid om armoede te bestrijden en hulp bij schulden te verlenen verder te
ontwikkelen, hebben SZW en VWS een beleidsadviseur beschikbaar gesteld die het OLE
helpt tot eind 2021. In bijlage 6 vindt u meer informatie over de maatregelen die
de strijd tegen armoede op het eiland aangaan11.

Sociale huisvesting

Op het vlak van sociale huisvesting werken BZK, SZW en VWS samen. De projectleider
Wonen en Leven ontwikkelt een Comprehensive Policy Plan Volkshuisvesting. Daarnaast
wordt een woningwaarderingsstelsel tot stand gebracht en een huurcommissie ingesteld.

Uit een woonwensonderzoek uit 2019 kwam naar voren dat 28 huishoudens onder zorgelijke
omstandigheden wonen. In het kader van armoedebestrijding streeft het OLE naar betaalbare
huisvesting voor huishoudens met een laag inkomen.

Inmiddels is de tweede tranche woningen klaar. Daarbij zijn vijf aanleunwoningen opgeleverd
in de wijk Lodi. De woningen zijn bedoeld voor begeleid wonen en bieden mensen met
een beperking de mogelijkheid langer zelfstandig te wonen. Ook zijn er vijf aanvullende
noodwoningen beschikbaar gesteld voor «urgente» huishoudens.

Er is een permanent samenwerkingsverband tussen het OLE, woningstichting Social Housing
Foundation (SHF), Woningcorporatie Bazalt Wonen en BZK. Dat ziet toe op het nakomen
van de afspraken over de renovatie en de bouw van sociale huurwoningen.

Sport en beweging Jeugd

Om de gezondheid van de bewoners te verbeteren sloten het OLE en VWS het Caribisch
Sport- en Preventieakkoord 2019–2022. In het kader van dit akkoord wordt het programma
Gezonde Voeding dit jaar voortgezet op drie basisscholen, de middelbare school, een
kinderopvangcentrum en drie organisaties voor buitenschoolse opvang.

Het Wilhelminapark kreeg schaaktafels en nieuwe apparaten voor buitensport en fitness
en vierde deze mijlpaal met een feestelijke opening. De parkeerplaats bij het sportcomplex
is geëgaliseerd en het zwembad heeft de nodige reparaties ondergaan. Voor het overkappen
van het Cruyff Court is de fundering gelegd. Het dak is dit najaar klaar. Met de verlichting
in het dak kan straks ook ’s avonds buiten worden gesport.

Statia Sports Facility Foundation (SSFF), de organisatie die het sportbeleid van het
eiland uitvoert en de sportvoorzieningen beheert, heeft interne vernieuwingen doorgevoerd.
Er is een nieuwe directeur en een beleidsmedewerker/projectleider die de verwerkelijking
van plannen doorvoeren.

Fysiek domein

Klif

De klif waarop het historische Fort Oranje staat, is gestabiliseerd. Het project is
bekostigd uit de Wederopbouwmiddelen12 die vrijkwamen na de verwoestende orkanen Irma en Maria in 2017. Het OLE vraagt een
Bijzondere Uitkering om de punten op de i te zetten. Het gaat om het aanleggen van
een hek om mensen van de klif te weren en om de bouw van een cascade waarmee de afwatering
naar zee wordt gekanaliseerd. Deze afrondende werkzaamheden kosten naar verwachting
$ 1,1 miljoen extra. Deze aanvraag wordt nu ambtelijk besproken.

Anti-erosie

Door achterstallig onderhoud, ongecontroleerde afvoer van hemelwater en loslopend,
grazend vee ontstaat erosie. Voor Sint Eustatius is erosie een serieus probleem. Er
zijn projecten klaar die verdere erosie een halt toeroepen.

Smoke Alley Road, de haarspeldbocht naar de zeehaven, is opnieuw verhard. Boven en
onder de grond zijn systemen aangebracht om het hemelwater af te voeren of juist op
te vangen. Eind 2020 is de weg volgens plan weer in gebruik genomen. De afrondende
werkzaamheden zijn deze zomer klaar.

Begin 2021 is een programma begonnen dat de stromingen, getijden en golfslag van de
zee bewaakt en in kaart brengt. De gegevens worden gebruikt voor een integraal en
erosiebestendig kust- en havenontwerp.

Roaming Animals/Loslopend vee

Loslopende geiten en koeien zorgen niet alleen voor overlast bij bewoners, maar zijn
een belangrijke oorzaak van de erosie. Alleen in het Nationaal Park Boven lopen al
duizenden geiten vrij rond.

Het project Roaming Animals legt het loslopend vee en de erosie aan banden. Er worden
hekken geplaatst (onder anderen de eerdergenoemde hekken bij Klif Fort Oranje), loslopende
kuddes worden bijeengedreven en loslopend vee op moeilijk bereikbare plekken wordt
afgeschoten. Dit gaat in nauwe samenwerking met Sint Eustatius National Park (STENAPA)
welke het National Park beheert. Dit alles moet worden vastgesteld in een duurzaam
landbouwbeleid.

De aanpak van het OLE zou beginnen met het afschieten van geiten in Boven National
Park. Recentelijk heeft een kleine groep veehouders aangegeven dat zij niet achter
deze aanpak staat. Het blijft moeilijk draagvlak te krijgen voor oplossingen waarmee
het probleem van loslopend vee wordt bestreden. Hierdoor komt het project niet van
de grond. Naast duurzaam landbouwbeleid willen (sommige) boeren extra grond, eten
en water voor de geiten als oplossing voor deze problematiek. Er wordt momenteel door
de regeringscommissaris hard gewerkt aan een breed gedragen oplossing.

Wegwerkzaamheden

Voor € 7,2 miljoen is 4,1 kilometer weg aangelegd. Hiermee is de infrastructuur op
Sint Eustatius veiliger en beter geworden. Zoals eerder genoemd, worden met het oog
op de maatregelen om erosie tegen te gaan, ook de nieuwe wegen voorzien van afwateringssystemen.

In mei 2021 werd het project «Weg naar Jeems» opgeleverd. Op het kruispunt van wegen
tussen Jeems, het vliegveld en de haven is een rotonde aangelegd. Met deze eerste
rotonde op Sint Eustatius wordt het verkeer gereguleerd en is er ook ruimte om de
verwachte stijging van het verkeer op te vangen. Het was een genoegen om deze unieke
rotonde samen met de aannemer te openen op 17 mei jl. Op dit moment staan er nog veertien
wegen op de lijst om te worden vervangen. Ook de weg naar het vernieuwde vliegveld
valt hieronder13.

Vliegveld

In 2017 is een begin gemaakt met de renovatie van het F.D. Roosevelt Airport en de
bouw van een nieuwe luchtverkeerstoren en een terminal. Na beschadigingen door de
orkanen Irma en Maria bleek nieuwbouw beter dan repareren. De nieuwe luchtvaartterminal
voldoet zo ook aan internationale eisen.

In het najaar van 2021 gaat het nieuwe vliegveld weer open. Met vier incheckbalies,
drie kantoren voor luchtvaartmaatschappijen en een bagagebedrijf kan Sint Eustatius
grotere aantallen reizigers ontvangen.

Connectiviteit

De pandemie zet de luchtconnectiviteit onder druk. Op dit moment vliegt Winair nog
maar drie dagen per week tussen Sint Eustatius en Sint Maarten. Voor de pandemie waren
er meerdere vluchten per dag.

In december 2020 heeft de rijksoverheid een hypothecaire lening gegeven aan WinAir
zodat de luchtconnectiviteit gewaarborgd blijft14. Om de vliegverbinding tussen Sint Eustatius en Bonaire te behouden subsidieerde
de rijksoverheid de zogenoemde CN-express. Op 13 april vond de laatste vlucht tussen
de eilanden plaats.

In december 2020 ontvingen Saba en Sint Eustatius een Bijzondere Uitkering van € 2 miljoen
voor een tweejarige pilot met een veerdienst om de connectiviteit tussen deze eilanden
te verbeteren. Het is de bedoeling dat op 1 november 2021 de eerste veerboot afvaart.

Tot slot

Tijdens mijn recente bezoek aan Sint Eustatius heb ik gezien dat de beloften die de
Nederlandse regering in 2018 deed aan de inwoners, op een groot aantal punten zijn
ingelost. Inwoners en medewerkers spraken hun waardering uit voor de zichtbare en
voelbare verbeteringen.

De eilandsraad heeft tijdens mijn bezoek aangegeven sneller stappen te willen zetten
om het herstel van de voorzieningen te realiseren. Dat is begrijpelijk. Maar de wet
en de daar bijhorende bevoegdheden en criteria moeten worden gevolgd en het eindresultaat
waar we naartoe werken moet wel duurzaam zijn.

Voorzichtigheid is daarom geboden. Het vertrekpunt was een situatie waarin zowel bestuurlijke
als sociaal-economische taken verwaarloosd waren en er veel achterstallig werk moest
worden ingehaald. Dat is nog niet klaar en het huidige hersteltempo vasthouden is
een ware uitdaging voor het OLE. Zeker nu COVID ook Sint Eustatius plaagt en de pandemie
de economische ontwikkeling en connectiviteit parten speelt.

De eilanden zijn met vliegverkeer en scheepvaart in beperkte mate met elkaar en met
de wereld verbonden. Als Sint Eustatius de grenzen weer opent voor

toeristen en andere bezoekers, vormt de nu lage vaccinatiebereidheid van de bevolking
een gezondheidsrisico dat moet worden verkleind.

De Statianen zijn energiek en fier. Krachten die mij ervan verzekeren dat de toekomst
van het kleine eiland groots kan zijn. Ik vertrouw er dan ook op dat ook de vervolgstappen
weer constructief en voortvarend worden gezet met de (plaatsvervangend) regeringscommissaris
en de eilandsraad.

In november zal de volgende rapportage verschijnen. Daarin zal ik uw Kamer opnieuw
berichten over de dan geboekte voortgang op Sint Eustatius.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.W. Knops