Brief regering : Reactie op het verzoek van het lid Belhaj, gedaan tijdens de Regeling van Werkzaamheden van 11 mei 2021, over het bericht dat het leger informatie verzamelt over de Nederlandse samenleving

Nr. 183
BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 mei 2021

Tijdens de regeling van werkzaamheden op 11 mei jl. heeft uw Kamer verzocht om een
feitenrelaas en reconstructie over de instelling van het experimentele Land Information
Manoeuvre Centre (LIMC) (Handelingen II 2020/21, nr. 74, Regeling van werkzaamheden).
Hierbij ontvangt u dit overzicht. Nadat ik in november nader ben geïnformeerd over
de activiteiten van het LIMC in relatie tot de juridische kaders, heb ik die activiteiten
per direct stilgezet. Bij afwezigheid van een verzoek van de civiele autoriteiten
was hiervoor geen grondslag. Ook bij experimenten als het LIMC geldt dat onze krijgsmacht
altijd gericht moet zijn op het opereren binnen de kaders van de democratische rechtsorde.

Feitenrelaas en reconstructie

Het experimentele LIMC was actief van 23 maart 2020 tot 27 november 2020. Zoals ik
de Kamer heb geïnformeerd in mijn brief van 7 mei jl. met mijn appreciatie van het
LIMC-rapport van de Functionaris Gegevensbescherming (Kamerstuk 32 761, nr. 182), is dit centrum opgericht en ingezet vanuit het gevoel van urgentie om de civiele
autoriteiten te hulp te schieten bij de bestrijding van COVID-19 alsmede met het oog
op de noodzakelijke doorontwikkeling van de informatiecapaciteiten van Defensie. Sinds
de oprichting van het LIMC hebben de civiele autoriteiten hiertoe echter geen verzoek
ingediend, zoals ik u liet weten in mijn brief van 27 november 2020 (Kamerstuk 32 761, nr. 175). Daarnaast heb ik geen mandaat gegeven voor gegevensverwerking die niet tot de eigen
taak van de krijgsmacht behoort.

Het Commando Landstrijdkrachten was door de CDS aangewezen als het uitvoerend Operationeel
Commando voor alle land gerelateerde steunverlening tijdens deze operatie. Het is
dan normaal militair gebruik om zo snel mogelijk een overzicht van de toestand te
genereren en indien mogelijk een inschatting voor planningsdoeleinden te maken. Op
19 maart 2020 gaf het Commando Landstrijdkrachten de volgende opdracht aan het Operationeel
Ondersteuningscommando Land: Richt in en lever in «Direct Support» aan Territoriaal Operatiecentrum van CLAS een
Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) om binnen de vigerende regelgeving en in
«close cooperation with» KMAR bij te dragen aan de «situational awareness/situational
understanding» van CLAS teneinde een bijdrage te kunnen leveren aan civiele overheden.
Het oogmerk hierbij was: Bouw een Land Information Manoeuvre Centre, waarin Operationeel Ondersteuningscommando
Land (OOCL)-capaciteiten worden samengebracht, teneinde digitale en analoge producten
ten behoeve van civiele en militaire besluitvorming te leveren. Voor een meer uitgebreide weergave hiervan verwijs ik u naar het onderzoek naleving
Algemene verordening gegevensbescherming van de Functionaris Gegevensbescherming Defensie
over de experimenteeromgeving LIMC (zie pp. 38–39).

Op 26 augustus 2020 besloot de Commandant van de Landstrijdkrachten dat de verspreiding
van de LIMC-rapporten zich moest beperken tot intern Defensie.

Op 19 november 2020 besloot de Functionaris Gegevensbescherming van Defensie tot een
AVG onderzoek bij het LIMC naar aanleiding van het NRC-artikel over het LIMC van 16 november
2020.

Op 27 november 2020 heb ik, na inhoudelijk te zijn gebriefd, het besluit genomen om
de activiteiten van het LIMC voor wat betreft het verzamelen en analyseren van informatie
per direct stil te leggen. Hierover heb ik de Kamer geïnformeerd in mijn brief van
27 november.

Op 7 mei 2021 ontving de Tweede Kamer het onderzoeksrapport van de Functionaris Gegevensbescherming
met mijn appreciatie. Gelijktijdig ontving de Kamer de antwoorden op de kamervragen
van de leden Belhaj en Karabalut over het LIMC (Aanhangsel Handelingen II 2020/21,
nr. 2623). Op verzoek van de Kamer heb ik toen tevens de 80 rapporten openbaar gemaakt die
het LIMC heeft opgesteld1.

Naar de onderliggende documenten over de oprichting van het experimentele LIMC en
de door het LIMC uitgebrachte evaluaties is een WOB-verzoek gedaan. Het WOB-besluit
en de onderliggende documenten zijn gelijktijdig met deze brief op rijksoverheid.nl
geplaatst.

Vervolg

De eindconclusie en de aanbevelingen van het AVG-onderzoek van de Functionaris Gegevensbescherming
neem ik over. Defensie organiseert de komende tijd werkgroepen waarin militaire juristen,
AVG-functionarissen, experts op het vakgebied van de ethiek en vertegenwoordigers
van operationele eenheden die in de informatie-omgeving actief zijn, bijeenkomen om
te onderzoeken wat de mogelijkheden en beperkingen in het informatiedomein zijn. Daarbij
wordt onderzocht of «willen, mogen en kunnen» voor Defensie in de informatie-omgeving
nog steeds met elkaar in evenwicht zijn. Op 11 mei jl. was de kick-off van dit programma
waarbij de aftrap werd verricht door de Commandant der Strijdkrachten.

Verder zal een extern bureau nader onderzoek doen naar de naleving van de AVG bij
de informatieactiviteiten van verschillende Defensieonderdelen. Dit bureau zal ook
nader onderzoek doen naar de activiteiten die nu uit voorzorg zijn aangepast of stopgezet.
Tevens wordt aan hen gevraagd de door de onderdelen gesignaleerde knelpunten voor
de uitvoering van hun taken te inventariseren en aanbevelingen te doen voor het oplossen
van deze knelpunten. Eind dit jaar zal ik uw Kamer over de voortgang en de bevindingen
van de werkgroepen en het externe onderzoek informeren.

De Minister van Defensie,
A.Th.B. Bijleveld-Schouten