Brief regering : Herijking tarieven gerechtsdeurwaarders en inventarisatie beleidsopties incasso en deurwaarderij

24 515
Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting

Nr. 645
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 april 2021

Hierbij informeer ik u over de herijking van de tarieven voor ambtshandelingen van
gerechtsdeurwaarders. Aanleiding is de kamerbrede motie van de leden Van Beukering-Huijbregts
(D66) en Jasper van Dijk (SP).1 De motie roept de regering op de herijking die onderdeel is van een bredere set noodzakelijke
hervormingen ter versteviging van de onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder,
zoals is beschreven in de brief van 4 februari 20202, uit te stellen tot 1 juli 2021. Daarnaast informeer ik u over de inventarisatie
van verbeteringen in het huidige stelsel van maatschappelijk verantwoorde incasso
en deurwaardersactiviteiten in het licht van de eerdere motie van het lid Van Beukering-Huijbregts
(D66) c.s.3 Daarbij zal ik in ieder geval de in de motie genoemde partijen betrekken.4

Het belang van de onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder

De gerechtsdeurwaarder vormt een onmisbare schakel tussen rechtspraak en maatschappij.
Het zorgt ervoor dat mensen voor de civiele rechter verschijnen, vonnissen worden
betekend en dwangbevelen worden uitgevoerd. Die rechtszekerheid is onmisbaar in onze
rechtstaat. Dat maakt echter ook dat de gerechtsdeurwaarder in de uitvoering van zijn
ambtelijk werk te maken kan hebben met schuldenaren die een rekening of boete niet
kunnen of willen betalen. Een gedeelte van deze groep betreft (kwetsbare) mensen met
problematische schulden. Juist om ook die schuldenaren te beschermen zijn de tarieven
die aan hen in rekening mogen worden gebracht – de zogenoemde schuldenaarstarieven
– vastgesteld.5 De schuldeiser kan dus niet willekeurig extra kosten doorberekenen.

In de afgelopen jaren is door het kabinet en de publieke en private sector – niet
in de laatste plaats door de deurwaarderij zelf – stevig geïnvesteerd in maatschappelijk
verantwoorde incasso, verbetering van de kwaliteit van incassodienstverlening en in
herziening van het beslag- en executierecht.

Het WODC heeft laten onderzoeken hoe de private markt invulling geeft aan betalingsregelingen
en hoe gestimuleerd kan worden dat vaker haalbare minnelijke betalingsregelingen worden
getroffen voordat zaken voor de rechter worden gebracht.6 Een inhoudelijke reactie op het rapport zal ik uw Kamer bij separate brief sturen.

Met meer oog voor de menselijke maat en meer aandacht voor mensen die niet in één
keer hun vordering kunnen betalen, probeert de sector de totale hoeveelheid ambtshandelingen
en de daarmee samenhangende maatschappelijke kosten voor de schuldenaren te beperken.
Daarbij is juist de schuldenaar, hoewel die dit zelf misschien niet altijd zo zal
ervaren, gebaat bij een stevige onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder.
Daarin zit de waarborg voor een afgewogen oordeel en gezaghebbend advies over de proportionaliteit
van de in te zetten middelen.

Het ambtelijk werk wordt hierdoor voor de gerechtsdeurwaarder complexer. Het vraagt
meer inspanning van de gerechtsdeurwaarder aan de voorkant. Er vindt meer onderzoek
plaats naar de vermogenspositie van de schuldenaar en intensiever contact met schuldenaren
en opdrachtgevers om tot passende oplossingen te komen voor de betalingsachterstanden.
Zo nodig geleidt de gerechtsdeurwaarder kwetsbare schuldenaren door naar passende
hulpverlening.

Versteviging van de onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder

De versteviging van de onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder krijgt gestalte
door enkele perverse prikkels uit het beloningssysteem te halen en door de schuldenaarstarieven
in lijn te brengen met de huidige ambtsuitoefening van de gerechtsdeurwaarder. Naast
de herijking van de tarieven, is in lijn met de brief van 4 februari 2020 en gesteund
door de motie van het lid Van Weyenberg (D66) c.s.7, een verbod op kickbackfees geregeld. Voortaan wordt het onmogelijk voor de gerechtsdeurwaarders
om in contracten met opdrachtgevers prijsafspraken te maken die er op zijn gericht
dat derden kunnen verdienen aan ambtshandelingen. Dit voorkomt dat de opdrachtgever
in de verleiding kan worden gebracht om de gerechtsdeurwaarder extra ambtshandelingen
te laten verrichten. Reden daartoe kan zijn dat een gedeeltelijke inning voor de schuldeiser
aantrekkelijk kan zijn vanwege het van te voren afgesproken percentage dat hij daaruit
ontvangt. De mogelijkheid om aan een gedeeltelijke inning te verdienen wordt overigens
ook nog beperkt door verbod op financiering door de deurwaarder van de out-of-pocket-kosten.
Eveneens voorkomt dit dat de gerechtsdeurwaarder in de verleiding kan worden gebracht
om meer ambtshandelingen te verrichten dan strikt nodig zijn om diens niet gedekte
kosten te compenseren.

De verordening8 waarin voornoemde prijsregulering is opgenomen is op 30 november 2020 door de Koninklijke
Beroepsgroep van Gerechtsdeurwaarders (hierna: de KBvG) gepubliceerd en is op 1 januari
2021 in werking getreden. De regeling zal zes maanden na datum publicatie gelden voor
alle contracten tussen gerechtsdeurwaarders en opdrachtgevers.

De algemene maatregel van bestuur (hierna: de amvb)9 met de herijking van de schuldenaarstarieven zal conform de Motie- Van Beukering-Huijbregts
(D66) en Jasper van Dijk (SP)10 pas per 1 juli 2021 in werking treden. De herijking van de tarieven komt gezien de
overgangstermijn derhalve op het moment dat het verbod op kickbackfees in de praktijk
gaat werken. Samen met het herziene beslag- en executierecht zal het dempend effect
op het aantal ambtshandelingen worden vergroot. Tegelijkertijd krijgen schuldeisers,
schuldenaren en gerechtsdeurwaarders nu ook de vereiste zekerheid omtrent het verhaalbare
tarief voor het ambtelijk werk van de gerechtsdeurwaarder.

Beleidsopties maatschappelijke verantwoorde incasso en deurwaarderij

Zoals ik in de inleiding heb aangegeven ga ik in deze brief ook graag in op de Motie-Van
Beukering-Huijbregts (D66), c.s.11 Deze motie stelt dat de noodzakelijke hervormingen zijn ingezet en dat het evenzo
zaak is om de beleidsopties naar de nabije toekomst in kaart te brengen om zo ook
in de komende periode de juiste stappen te kunnen zetten op het gebied van incasso
en deurwaarderij.

Dit voorjaar voer ik thematafelgesprekken hierover met partijen uit het incasso en
schuldendomein. Er is nog veel winst te behalen met een goede samenwerking in de incasso-
en schuldenketen, zoals tussen de buitengerechtelijke fase (van eerste factuur tot
en met laatste aanmaning), de gerechtelijke fase (van moment van inschakelen gerechtsdeurwaarder
voor de dagvaarding tot en met de executiefase) en de minnelijke náfase tot en met
finale sanering. Ik nodig partijen uit om ideeën van te voren schriftelijk in te brengen
en zal deze met instemming van partijen met Uw Kamer delen.

In afwachting van suggesties van partijen benoem ik hierbij al een aantal voorbeelden
van kwesties die ik aan de thematafels aan de orde wil stellen:

– Hoe houden we kleine schulden klein?

– Aan welke knoppen kan worden gedraaid om dit te bereiken?

– Hoe zorgen we voor snellere doorstroom in de schuldenketen? Hierbij is het vertrouwen
van de schuldeisers een bepalende factor om aan schuldenregelingen mee te werken.
Hierin trek ik nauw op met mijn ambtsgenoot op Sociale Zaken en Werkgelegenheid die
uitvoering geeft aan moties van enkele leden die zien op verbeteringen in het stelsel
van schuldhulpverlening.12

– Hoe werkt het stelsel van financiële prikkels en bekostiging van de verschillende
interventies, ondersteunen deze de stappen die wij met elkaar in het licht van maatschappelijk
verantwoorde buiten (gerechtelijke) incasso wenselijk achten? Zo valt voor de verschillende
interventies te denken aan een sociaal tarief dat de preventieve oplossingsgerichte
afhandeling van schulden ondersteunt.13

– Hoe kan het proces rondom de onbetwiste erkende vorderingen worden georganiseerd?
Wat heeft de gerechtsdeurwaarder in het voorportaal van de rechtspraak nodig en wat
kan de rechtspraak hierin betekenen?

– Niet alleen in de minnelijke fase maar ook in de gerechtelijke fase zijn interventies
van kantonrechters en schuldenrechters denkbaar. De rechtspraak heeft pilots met de
schuldenrechter lopen die hierop naadloos aansluiten. Daar gaat de rechtspraak over,
die ik graag bij de inventarisatie van de beleidsopties betrek.

De opbrengsten van de sessies verwacht ik voor de zomer aan de Kamer te doen toekomen
zodat deze betrokken kunnen worden om nu en in de toekomst de juiste keuzes te kunnen
blijven maken die bijdragen aan een maatschappelijk verantwoord (buiten) gerechtelijk
incassostelsel. De gerechtsdeurwaarder zal als belangrijke schakel hierin met de doorgevoerde
hervormingen zijn onafhankelijke ambtelijke positie weten te behouden. Het draait
uiteindelijk om de goede balans tussen het kunnen innen van vorderingen waar de schuldeiser
recht op heeft én het bieden van ruimte en uitzicht op een schuldenvrij bestaan voor
iedere constructief meewerkende schuldenaar.

De Minister voor Rechtsbescherming,
S. Dekker