Brief regering : Nationaal Plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2021-2025

Nr. 746 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 januari 2021

Met deze brief stuur ik u, mede namens de bewindspersonen van Economische Zaken en
Klimaat, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het nieuwe plan
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) voor de komende vijf jaar, genaamd «Opdrachtgeven
met ambitie, inkopen met impact»1. Doel van dit plan is het stimuleren van alle overheden om hun inkoopkracht in te
zetten voor het realiseren van onze maatschappelijke doelen in het fysieke en het
sociale domein. Het vorige plan2, is eind 2020 afgelopen.

Uit evaluatie van dit beleid3 blijkt brede steun voor het opgebouwde instrumentarium en een groeiend gebruik van
inkoop om onze maatschappelijke doelen te helpen realiseren. Tegelijkertijd is MVI
nog lang geen gemeengoed en is er behoefte aan een vervolg om het gebruik en het effect
van MVI snel verder te vergroten. Zoals eerder aangegeven is het kabinet van mening
dat maatschappelijke doelen niet langer een bijzaak van het inkoopproces zijn, maar
juist een hoofdzaak4. Er is een aantal knelpunten geïdentificeerd die dit nu nog in de weg staan. Het
is belangrijk om deze de komende jaren gericht aan te pakken.

In het nieuwe plan zijn vier hoofdlijnen uitgezet, waarlangs de komende jaren zal
worden gewerkt.

Ten eerste zal worden ingezet op goed opdrachtgeverschap, waarbij de maatschappelijke
doelen zo goed mogelijk worden doorvertaald naar de opdrachtformulering en deze werkwijze
wordt erkend en toegepast door de hele organisatie heen. Van bestuurder tot jurist
en van controller tot inkoper. Goed opdrachtgeverschap is zo belangrijk voor het daadwerkelijk
realiseren van duurzame en sociale inkoop, dat het in de titel van het plan is opgenomen.
Een voorbeeld van goed opdrachtgeverschap geeft de gemeente Leiden met haar Europese
aanbesteding voor nieuwe bushokjes, waarbij innovatie, milieuvriendelijkheid en circulariteit
als belangrijke doelen waren geformuleerd. De uitvraag heeft geleid tot een overeenkomst
van maximaal 20 jaar voor het produceren, plaatsen, beheer, onderhoud en de exploitatie
van 179 bushokjes. De gekozen bushokjes zijn ruim 70% minder belastend voor het milieu
dan de standaard waar Leiden vanuit ging (de bankjes zijn van bamboe, er ligt een
zonnepaneel op het dak en ze worden met een elektrische cargofiets onderhouden).

Daarnaast wil ik MVI minder vrijblijvend maken. Ik wil daarvoor de ambities en wijze
van rapporteren en monitoren borgen in nieuwe bestuurlijke afspraken met de andere
overheden en het Rijk, in opvolging van het huidige Manifest MVI5. In die nieuwe afspraken wordt ook de operationalisering van de klimaatdoelstellingen
meegenomen. Voor het Rijk wordt dit al opgepakt, zoals is gemeld bij Kamerbrief in
20193. Zo is afgesproken dat in 2023 tien bedrijfsvoeringcategorieën circulair zijn ingericht,
zoals kantoormeubilair, bedrijfskleding en ICT-hardware, en dat infraprojecten klimaatneutraal
en circulair worden uitgevoerd in 2030.

Een derde belangrijke hoofdlijn is om extra impact te realiseren in kansrijke sectoren.
Hiervoor ben ik onder meer buyer groups6 gestart, waarin Rijk en andere overheden samen optrekken in specifieke inkoopdomeinen.
Zij ontwikkelen samen een visie op de verduurzaming van een productcategorie, passen
die toe in hun aanbestedingen en moedigen ook andere opdrachtgevers hiertoe aan. Zo
ontstaat een sterker effect naar de markt en wordt het leren versneld. Eén van de
buyer groups werkt bijvoorbeeld toe naar versnelde toepassing van emissieloos bouwmaterieel bij
projecten zoals baggeren, maaien en grondverzet bij dijkversterkingen en bouwwerkzaamheden.
Daarmee wordt een aanzienlijke uitstoot van CO2 en stikstof voorkomen.

Ten slotte zetten we in op een meer integrale aanpak van de duurzame en sociale thema's.
Een goed voorbeeld hiervan is de renovatie en nieuwbouw van de kinder- en jeugdkliniek
van Emergis in Kloetinge (Zeeland). Daar is 80% van de materialen en grondstoffen
uit het districtskantoor van Rijkswaterstaat in Terneuzen hergebruikt, zijn via werkleerbedrijven
mensen met afstand tot de arbeidsmarkt ingezet en is een impuls gegeven aan de lokale
werkgelegenheid.

Ik geloof dat we met dit plan een volgende, grote stap kunnen zetten in het verder
maatschappelijk verantwoord maken van de overheidsinkoop. Daarmee helpen we als overheden
Nederland transformeren naar de sociale, duurzame, inclusieve en innovatieve markt
en samenleving die we nodig hebben. Tegelijkertijd leveren we een stevige bijdrage
aan het beoogde duurzaam economisch herstel van de crisis als gevolg van de COVID-19
pandemie.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer