Brief regering : Resultaten onderzoeken banenafspraak en cijfers beschut werk

Nr. 205
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 december 2020

Het Kabinet streeft naar een inclusieve arbeidsmarkt waar mensen met een arbeidsbeperking
meer kansen hebben op een baan bij een reguliere werkgever. De Wet banenafspraak en
quotum arbeidsbeperkten (Wet banenafspraak) is een belangrijk instrument voor het
behalen van deze doelstelling. Het is daarom van belang de verschillende aspecten
van de uitvoering van de Wet banenafspraak goed te volgen. Om die reden heeft mijn
ambtsvoorganger twee onderzoeken in gang gezet, waarvan de resultaten in deze brief
worden beschreven. Het eerste onderzoek geeft inzicht in de duurzaamheid van banen
in de banenafspraak1. Dit onderzoek wordt jaarlijks herhaald. Over het laatste onderzoek bent u op 4 juli
2019 geïnformeerd.2 Het tweede onderzoek kijkt of er op termijn voldoende mensen in de doelgroep banenafspraak
zitten om de banenafspraak te realiseren3. Dit onderzoek is een update van een onderzoek uit 2018. Mijn ambtsvoorganger heeft
u per brief4 over de resultaten geïnformeerd. Met deze brief informeer ik u ook over de laatste
cijfers van gerealiseerde beschut werkplekken.

De metingen waarop beide onderzoeken zijn gebaseerd zijn van voor de uitbraak van
Covid-19 in Nederland. De gevolgen van de Covid-19 op de ontwikkelingen rond de banenafspraak
zijn daarom niet terug te zien in de onderzoeken. Pas bij de meting van het aantal
banen over 2020 zal er een volledig beeld zijn van de impact van Covid-19 op de banenafspraak.
Deze meting is naar verwachting in juli 2021 beschikbaar.

1. Onderzoek naar de duurzaamheid van de banen voor de banenafspraak

UWV voert op verzoek van het Ministerie van SZW jaarlijks het onderzoek naar de duurzaamheid
van de banen in de banenafspraak uit. De onderzoeksperiode loopt van het derde kwartaal
van 2018 tot en met het derde kwartaal van 2019.

Werkzaam zijn en werkzaam blijven

Uit het onderzoek blijkt dat van alle werkzame mensen in de banenafspraak in het derde
kwartaal van 2018, een jaar later 86 procent nog steeds werk had. Tien procent van
deze groep heeft het werk verloren en drie procent is uit het doelgroepregister gestroomd.
Deze cijfers zijn vergelijkbaar met de onderzoeken uit eerdere jaren. Deze cijfers
verschillen wel licht per groep binnen het doelgroepregister. Voor de mensen met de
grondslag Participatiewet geldt dat 82 procent van deze mensen die in het derde kwartaal
van 2018 een baan hadden, een jaar later nog steeds werk hadden. Voor de mensen met
de grondslag Wajong was dit 85 procent en voor de mensen met grondslag Wsw – Wiw/ID
was dit 89 procent.

Van de mensen in de banenafspraak met een baan in het derde kwartaal van 2018, had
een jaar later 64 procent dezelfde baan. Dit cijfer is vergelijkbaar met de cijfers uit eerdere jaren. Voor mensen met
de grondslag Participatiewet was dit 43 procent, bij de groep met de grondslag Wajong
57 procent en bij de groep met de grondslag Wsw – Wiw/ID was dit 76 procent.

Werkzaam worden en blijven

UWV heeft ook specifiek gekeken naar de groep mensen die in de periode van het vierde
kwartaal van 2017 tot en met het derde kwartaal van 2018 begonnen zijn met werken.
Van deze groep heeft 67 procent een jaar later nog steeds werk. Dit is vergelijkbaar
met de cijfers van de afgelopen twee jaar.

Van deze groep is 35 procent nog werkzaam in dezelfde baan. Dit cijfer was vorig jaar 38 procent, maar twee jaar geleden 34 procent.

Vast of tijdelijk contract

Het totaal aantal gewerkte uren van mensen uit de doelgroep banenafspraak, neemt sinds
2015 elk jaar toe. Zo ook in het derde kwartaal van 2019. Het percentage van het aantal
uren op basis van een vast contract, daalt. In het derde kwartaal van 2019 was 57
procent van het aantal gewerkte uren op basis van een contract voor onbepaalde tijd.
Een jaar eerder was dat 58 procent en in 2015 was dit 67 procent. Deze trend is te
verklaren doordat de samenstelling van de doelgroep banenafspraak verandert. Het aandeel
Wsw’ers is in de afgelopen jaren gedaald. Deze mensen hebben vaak een vast contract.
Daarnaast zijn er meer mensen die voor het eerst beginnen met werken. Deze mensen
werken vaak (nog) in een tijdelijk contract.

Duur contracten

De gemiddelde duur van de banen was in het derde kwartaal van 2019 5,6 jaar. Dit cijfer
is de afgelopen jaren gestaag gedaald. Vorig jaar was de gemiddelde duur van een baan
6,1 jaar en in 2015 was dit 8,1 jaar. Voor deze trend gelden dezelfde verklaringen
als voor de afname van het aandeel vaste contracten, namelijk de afname van het aandeel
Wsw’ers in de doelgroep en de toename van nieuwe groepen die voor het eerst beginnen
te werken.

2. Onderzoek naar de omvang van de doelgroep banenafspraak in relatie tot de doelstellingen
van de banenafspraak

Dit onderzoek heeft tot doel een inschatting te maken van de omvang van het doelgroep
banenafspraak in 2025. Op deze manier wordt inzicht verkregen in de vraag of het aantal
mensen in doelgroepregister voldoende is om de doelstelling van 125.000 extra banen
eind 2025 te realiseren. Om deze inschatting te kunnen maken, hebben de onderzoekers
een model ontwikkeld dat de dynamiek van het doelgroepregister zo goed mogelijk beschrijft.
De onderzoekers hebben hiervoor de gegevens gebruikt van 2015 tot en met 2018. Met
deze gegevens doet het model uitspraken over de verwachte omvang van de doelgroep
en het aantal banen in de daaropvolgende jaren.

Raming doelgroepgrootte

De eerste conclusie van het onderzoek is dat in 2025 naar verwachting ongeveer 350.000
mensen in het doelgroepregister banenafspraak staan ingeschreven. De banenafspraak
gaat uit van in totaal ongeveer 200.000 banen voor deze groep mensen eind 2025. Dit
aantal van 200.000 banen is gebaseerd op ongeveer 75.000 banen tijdens de nulmeting
in 2012 plus de doelstelling van 125.000 extra banen zoals afgesproken in het sociaal
akkoord.

In het vorige onderzoek werd de doelgroepgrootte in 2025 ingeschat op ongeveer 400.000
mensen. Het verschil tussen de uitkomsten is met name te verklaren omdat de mensen
met een grondslag5 Participatiewet minder hard instromen dan in het vorige onderzoek werd verondersteld.
In het vorige onderzoek waren alleen de gegevens beschikbaar over 2015 en 2016. Toen
waren er nog maar zeer recent gegevens over de instroom vanuit de Participatiewet
in het doelgroepregister banenafspraak. Nu er over meer jaren gegevens beschikbaar
zijn, is een betere inschatting mogelijk.

Om een volledig beeld te krijgen is in de raming ook de groep Participatiewet beschut
werk opgenomen die niet valt onder de banenafspraak. Ditzelfde is ook gebeurd in 2018.

Inschatting aantal gerealiseerde banen in 2025

De onderzoekers hebben ook een inschatting gemaakt van het aantal banen in 2025. Deze
inschatting is tot stand gekomen door de baanvind- en baanverlieskansen van de verschillende
doelgroepen over de afgelopen periode te meten. Deze zijn vervolgens toegepast op
de geraamde grootte van de doelgroep tot en met 2025.

De trend in het aantal extra banen is positief. In 2018 werd namelijk geschat dat
er in 2025 73.314 extra banen gerealiseerd zouden worden. In het meest recente onderzoek
komen de onderzoekers uit op 92.610 banen. Dit is dus een groei van 20.000 banen ten
opzichte van het vorige onderzoek. Dit neemt niet weg dat de baanvindkansen met een
factor 1,5 omhoog moeten om tot de 125.000 extra banen te kunnen komen.

3. Conclusie onderzoeken

Uit de onderzoeken valt op te maken dat er de afgelopen jaren positieve ontwikkelingen
in de arbeidsmarktpositie van mensen uit de doelgroep banenafspraak zijn geweest.
Toch is er nog veel werk te verzetten. Nog teveel mensen met een arbeidsbeperking
staan aan de kant. Ook wordt door de huidige corona-crisis meer inspanningen gevraagd
van alle betrokkenen bij de banenafspraak, met name van werkgevers, om mensen aan
het werk te houden en aan het werk te krijgen.

Dit versterkt de noodzaak om de banenafspraak te vereenvoudigen. Hierdoor wordt het
voor werkgevers eenvoudiger om iemand uit de banenafspraak aan te nemen. Ook heeft
mijn ambtsvoorganger het Breed Offensief aangekondigd, waarin maatregelen worden genomen
om het voor werkgevers eenvoudiger te maken mensen met een beperking in dienst te
nemen en te houden. En om het voor mensen aantrekkelijker te maken om aan het werk
te gaan.

Vanwege de coronasituatie heeft het Kabinet als onderdeel van het steun- en herstelpakket
36 miljoen euro beschikbaar gesteld voor mensen uit de doelgroep banenafspraak. Met
dit geld kunnen mensen van werk naar werk worden begeleid en, als dat niet mogelijk
blijkt te zijn, zoveel mogelijk werkfit gehouden. Ik blijf daarnaast in gesprek met
de meest betrokken stakeholders over de vraag hoe we ook op de lange termijn meer
mensen met een zwakke positie op de arbeidsmarkt kunnen ondersteunen.

4. Ontwikkelingen beschut werk

Naast de banenafspraak is ook beschut werk een voorziening voor mensen met een arbeidsbeperking.
Mensen met arbeidsvermogen die, ook met extra begeleiding en ondersteuning, (nog)
niet in een reguliere baan kunnen werken, kunnen (onder voorwaarden) terecht op een
beschut werkplek. Onlangs heeft UWV weer de kwartaalcijfers beschut werk gepubliceerd6. Deze cijfers geven inzicht in het aantal beschut werkenden en het aantal adviezen
beschut werk t/m juni (Q2) 2020.

Het aantal beschut werkenden is met 187 mensen toegenomen van 4.301 eind maart tot
4.488 eind juni 2020. Ook het aantal positieve adviezen dat UWV heeft afgegeven is
gestegen: van 6.891 adviezen in Q1 2020 tot 7.441 adviezen in Q2 2020 (+550). Zowel
gemeenten als mensen zelf kunnen een advies aanvragen bij UWV.

Van alle aanvragen wordt 73 procent positief beoordeeld. Aanvragen door gemeenten
worden vaker positief beoordeeld dan aanvragen door burgers (82 procent tegenover
69 procent). Dat is een stijging ten opzichte van december 2018, toen 70 procent van
de adviezen positief was (79 procent gemeentelijke aanvragen tegenover 64 procent
van de burgeraanvragen). Het aantal beschut werkenden neemt dus nog steeds toe, hoewel
de toename wat minder is dan in vorige kwartalen. Gemeenten zijn het tweede kwartaal
heel druk geweest met onder andere de Tozo. Het feit dat ondanks de coronacrisis meer
mensen beschut zijn gaan werken is positief.

De afgelopen jaren heeft de Programmaraad zich samen met SZW ingezet binnen het project
«beschut werk: leren van elkaar». Hier is door veel gemeenten, UWV, sociale ontwikkelbedrijven
en andere partijen binnen de arbeidsmarktregio gebruik van gemaakt. Door middel van
allerlei sessies (zowel online als fysiek) en de beschrijving van verschillende praktijkvoorbeelden
op de website zijn veel ervaringen gedeeld. Ik houd de ontwikkelingen met betrekking
tot beschut werk nauw in de gaten en zal in overleg met betrokken partijen bezien
hoe we de positieve lijn kunnen voortzetten.

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
B. van 't Wout