Brief regering : Evaluatie sociaal-emotionele ondersteuning in aardbevingsgemeenten

Nr. 833 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 11 december 2020

Hierbij bied ik uw Kamer de resultaten aan van de evaluatie van sociaal-emotionele
ondersteuning van bewoners van de aardbevingsgemeenten1, welke is uitgevoerd door de aardbevingsgemeenten en de GGD Groningen. Daarmee geef
ik uitvoering aan de toezegging u te informeren over de besteding van de voor dit
doel aan gemeenten beschikbaar gestelde € 5,4 miljoen2.

De afgelopen jaren heeft het Rijk onderzoek laten doen naar de gevolgen van de gaswinningsproblematiek
door onder andere wetenschappers van het onderzoekscollectief Gronings Perspectief
onder leiding van de Rijksuniversiteit Groningen. Op 30 juni jl. heeft Gronings Perspectief
een laatste rapport uitgebracht3. Uit dit rapport bleek dat de ervaren veiligheid sinds de laatste metingen toeneemt
en er een lichte stijging is in het vertrouwen in instanties als de NCG. Desalniettemin
is het vertrouwen in de overheid laag. Daarnaast concludeert Gronings Perspectief
dat de samenhang in dorpen en buurten onder druk staat door de gaswinningsproblematiek
en dan met name door de versterkingsoperatie. De gaswinningsproblematiek heeft ook
gevolgen voor de gezondheid van Groningers. Vooral Groningers met meervoudige schade,
kampen met een slechtere gezondheid. Ook veroorzaakt de onduidelijkheid over de versterkingsopgave
stressklachten. Uit de evaluatie van sociaal-emotionele ondersteuning van bewoners
van de aardbevingsgemeenten blijkt dat de GGD een toename van zorggebruik ziet dat
gekoppeld is aan stress vanuit de aardbevingen en versterkingsopgave. Ik zie zelf
ook als ik in Groningen ben en met inwoners van het aardbevingsgebied spreek wat de
impact van de gaswinningsproblematiek is op hun dagelijks leven en op de sociale cohesie
in dorpen en wijken.

Daarom is de afgelopen periode naast de fysieke veiligheid ook aandacht geweest voor
het bredere welzijn van de Groningers. Zo zet ik mij, samen met de provincie, de betrokken
gemeenten en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) in om de bewoners centraal te
stellen, door ze te ontlasten, keuzevrijheid te geven en perspectief te bieden. Dat
waren ook belangrijke uitgangspunten in de bestuurlijke afspraken van 6 november 2020
tussen rijk en regio (Kamerstuk 33 529, nr. 830). In dat akkoord zijn niet alleen aanvullende middelen voor sociaal-emotionele ondersteuning
vrijgemaakt maar is ook € 50 mln. beschikbaar gesteld om schrijnende situaties met
meervoudige problematiek op te kunnen lossen. Deze middelen staan los van de extra
middelen die rijk en regio de afgelopen periode hebben ingezet voor geestelijke verzorging
(€ 550.000) en sociaal-emotionele ondersteuning (€ 5,4 mln.) waarop bijgevoegde evaluatie
ziet. Over geestelijke verzorging in het aardbevingsgebied heeft de Minister van VWS
uw Kamer geïnformeerd bij brief van 2 november 2020 (Kamerstukken 29 509 en 33 529, nr. 74).

Uit de evaluatie van sociaal-emotionele ondersteuning van bewoners van de aardbevingsgemeenten
blijkt dat er behoefte bestaat aan verschillende vormen van deze ondersteuning, zoals
bijvoorbeeld aardbevingscoaches en onafhankelijke ondersteuners van inwoners, maar
dat nog niet alle dorpen en wijken naar behoefte kunnen worden bediend. De evaluatie
geeft een goed overzicht van de activiteiten op dit gebied. De GGD geeft daarbij aan
dat de ondersteuning van de professionals die sociaal-emotionele ondersteuning bieden
cruciaal is. De ondersteuning krijgt vorm door kennis ter beschikking te stellen en
vaardigheden/competenties te versterken om inwoners met minder draagkracht als gevolg
van de aardbevingsproblematiek te herkennen, te ondersteunen en waar nodig door te
verwijzen, maar ook door de eigen veerkracht van de professionals te versterken. De effecten van de extra inzet voor sociaal-emotionele ondersteuning
zijn moeilijk kwantitatief te meten, zeker binnen de relatief korte periode van één
jaar. In de evaluatie wordt geconcludeerd dat het waarborgen van de continuïteit en
het daadwerkelijk effectief kunnen inzetten van sociale en emotionele ondersteuning
in relatie tot de aardbevingsproblematiek voor een lange termijn noodzakelijk zal
zijn om de betreffende gemeenten in Groningen de kans te geven op herstelde gezondheid
en welzijn waarbij positieve gezondheid, sociale cohesie en leefbaarheid belangrijke
pijlers zijn.

In de eerdergenoemde bestuurlijke afspraken van 6 november 2020 zijn er ook aanvullende
middelen vrijgemaakt voor sociaal-emotionele ondersteuning. Over de invulling van
deze middelen ben ik in overleg met de regio (gemeenten en GGD) en het Ministerie
van VWS. Hierbij betrek ik ook deze evaluatie. Ik zal uw Kamer in hierover in het
eerste kwartaal van 2021 informeren.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren