Brief regering : Afspraken zero-emissie stadslogistiek

Nr. 224 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 oktober 2020

In het Klimaatakkoord is overeengekomen dat wordt toegewerkt naar de invoering van
middelgrote zero-emissiezones voor stadslogistiek in 30 tot 40 grotere steden vanaf
2025. Gezonde en leefbare steden zijn belangrijk om in te wonen, te werken, te winkelen
en te ondernemen. Door emissieloze logistiek in onze steden neemt de uitstoot van
broeikasgassen verder af, verbetert de lucht die mensen inademen structureel en ontstaat
een betere doorstroming door nieuwe logistieke concepten. De zones vormen een belangrijke
tussenstap op weg naar volledig schoon wegverkeer in 2050. De overstap naar schoon
transport in steden vraagt veel van ondernemers en gemeenten. Het kabinet vindt het
belangrijk om deze overstap zo in te voeren dat het voor hun praktisch, haalbaar en
betaalbaar is. En tegelijkertijd dat de overstap tijdig gemaakt wordt om te voldoen
aan de afgesproken CO2-reductie. De afgelopen periode is daarover intensief gesproken met gemeenten, VNG,
MKB Nederland, TLN, Evofenedex, RAI Vereniging, BOVAG en Natuur&Milieu. Ik kan u melden
dat er recent goede afspraken zijn gemaakt voor een soepele overgang en een geleidelijk
en zorgvuldig proces, waarbij ondernemers voldoende tijd hebben om te kunnen overstappen
op een emissieloze bestel- en vrachtauto. In deze brief schets ik u het toegangsregime,
zoals toegezegd aan uw Kamer.

Landelijk geharmoniseerde zero-emissiezones voor stadslogistiek met geleidelijke ingroei
van emissieloze bestel- en vrachtauto’s

In de gesprekken met de betrokken partijen werd gepleit voor een systeem met als kern
eenduidige landelijke afspraken en waar nodig ruimte voor lokaal maatwerk. Zo wordt
het ontstaan van een lappendeken voorkomen, maar blijft er ruimte om lokaal aandacht
te geven aan de uitzonderingen op de regel. De volgende drie basisafspraken gelden
voor de introductie van iedere zone:

1. Gemeenten kondigen minimaal vier jaar voor de invoering de ligging en omvang van de
zero-emissiezone aan. Dit is belangrijk om vroegtijdig aan iedereen duidelijkheid
te geven.

2. Alle nieuwe bestel- en vrachtauto’s die vanaf 1 januari 2025 op kenteken worden gezet
moeten zero-emissie aan de uitlaat zijn om de zero-emissiezone voor stadslogistiek
in te mogen.

3. Alle bestel- en vrachtauto’s die rondrijden in de zero-emissiezone moeten vanaf 1 januari
2030 zero-emissie zijn.

Deze drie afspraken vormen de basis om te voldoen aan de doelstelling voor 2030 uit
het Klimaatakkoord. Maar deze spelregels zijn nog niet afdoende om de transitie soepel,
kosteneffectief en tijdig te laten verlopen. Ik vind het zeer belangrijk om partijen
vooraf duidelijkheid te geven zodat ze bij investeringen in voertuigen tijdig kunnen
anticiperen. Ook houdt de overgangsregeling rekening met de wens om over te stappen
op een natuurlijk investeringsmoment. Dat biedt ondernemers zekerheid en helpt de
transitie naar schone mobiliteit vooruit. Wanneer de voorlopers tijdig de overstap
naar zero-emissie voertuigen maken, komt vervolgens ook de tweedehands markt tot stand
die voor andere ondernemers van belang is.

a) Overgangsregeling vrachtauto’s

In het Klimaatakkoord is voor Euro VI-vrachtauto’s een overgangsregeling afgesproken
voor bakwagens van 5 jaar en voor trekker-opleggercombinaties van 8 jaar. Deze is
vooral ingegeven om de afschrijvingstermijnen van deze voertuigen zoveel mogelijk
te respecteren. Niet voor iedere logistieke sector gelden dezelfde afschrijvingstermijnen
en het aanbod van geschikte emissieloze vrachtauto’s komt nog langzaam op gang. Daarom
ben ik met de eerdergenoemde partijen overeengekomen dat het verstandig is om op de
volgende manier invulling te geven aan de afspraken uit het Klimaatakkoord:

• Euro VI-vrachtwagens die op 1 januari 2025 maximaal 5 jaar oud zijn (bakwagens) respectievelijk
maximaal 8 jaar oud zijn (trekker-opleggercombinatie) uiterlijk tot 1 januari 2030
de zone in mogen rijden.

• Plug-in hybride vrachtauto’s hebben tijdelijk, tot 1 januari 2030, toegang tot de
zero-emissie voor stadslogistiek, als zij daar aantoonbaar en handhaafbaar emissieloos
rijden.

Voor de toelating van plug-in hybride vrachtauto’s worden op dit moment de technische
mogelijkheden in kaart gebracht om vast te stellen of een vrachtauto emissieloos rijdt.
Aansluitend wordt in beeld gebracht op welke wijze dit juridisch verankerd kan worden.
Ik verwacht uw Kamer hierover begin 2021 nader te informeren.

b) Overgangsregeling bestelauto’s

Voor bestelauto’s is in het kader van het Klimaatakkoord afgesproken dat bij de uitwerking
aandacht besteed zal worden aan de situatie van kleine ondernemers met bestelauto’s,
om zo aan te kunnen sluiten bij natuurlijke momenten van investeringen. Hiertoe zijn
in de voorbije periode afspraken gemaakt over een overgangsregeling. Hierbij is ook
rekening gehouden met de wens om over te stappen op een natuurlijk investeringsmoment.

Het aanbod van elektrische bestelauto’s ontwikkelt zich relatief snel, er verschijnen
verschillende nieuwe modellen tegen een lagere prijs en deze positieve ontwikkeling
biedt perspectief bij de aanschaf van nieuwe voertuigen de komende jaren. Tegelijkertijd
is de keuze voor een bestelauto een belangrijke investering voor veel kleinere ondernemers
in hun bedrijfsvoering, die ook meerdere jaren mee moet gaan. Bij de overgangsregeling
voor bestelauto’s is daarom, in navolging van de overgangsregeling voor vrachtauto’s,
gekozen voor een brede overgangsregeling op basis van Euroklasse.

Voor de gemeenten draagt de overgangsregeling stapsgewijs bij aan een gezondere lucht
in de stad. Bestelauto’s van euroklasse 4 zijn niet uitgevoerd met een roetfilter
en hebben geen toegang tot de zero-emissiezone. Verder moet een overgangsregeling
ook uitvoerbaar zijn voor de gemeenten.

De gevolgen van COVID-19 stelt ons allemaal, en veel kleinere ondernemers in het bijzonder,
voor grote uitdagingen. Ook daar is rekening mee gehouden bij de inrichting van de
overgangsregeling. Samen met MKB Nederland, Evofenedex en enkele gemeenten heb ik
de volgende overgangsregeling uitgewerkt:

• Bestelauto’s met minimaal Euroklasse 5 hebben tot en met 31 december 2026 onbeperkt
toegang tot de zero-emissiezones voor stadslogistiek.

• Bestelauto’s met minimaal Euroklasse 6 hebben tot en met 31 december 2027 onbeperkt
toegang tot de zero-emissiezones voor stadslogistiek.

Ik hecht eraan dat met dit systeem tevens tegemoetgekomen wordt aan de positie van
de kleine ondernemer die moet sparen voor de stap naar een nieuwe bestelauto. Met
deze overgangsregeling hebben ondernemers die nu nog een nieuwe bestelauto met verbrandingsmotor
kopen nog ruim 7 jaar toegang tot de zero-emissiezone. Met de voorgestelde geleidelijke
uitfasering van de verschillende euroklasses stimuleren we bovendien een geleidelijke
overstap, wat bijdraagt aan het kunnen leveren van voldoende voertuigen voor de Nederlandse
markt en de ontwikkeling van een tweedehandsmarkt. Hiermee is naar inschatting van
de betrokken partijen de juiste balans gevonden tussen de proportionaliteit van de
zero-emissiezone, het financieel draagvlak van de onderneming en de terugverdientijd
van de zero-emissie bestelauto. Tegelijkertijd realiseren we de afgesproken klimaatdoelen
in 2030, omdat voordien de overstap naar zero-emissie voertuigen gerealiseerd wordt.

Mijn inzet is erop gericht om in het voorjaar van 2021 een voorstel tot wijziging
van het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 aan uw Kamer voor te leggen,
waarin de overgangsregeling voor bestel- en vrachtauto’s is verwerkt.

Het is van belang dat er voldoende aanbod is van emissieloze bestel- en vrachtauto’s,
zodat ondernemers tijdig de overstap kunnen maken. De afgelopen jaren brengen voertuigfabrikanten
een groeiend aantal zero-emissie modellen van vracht- en vooral bestelauto’s op de
markt. Om dat verder te versterken organiseert de Transport Decarbonisation Alliance onder mijn voorzitterschap een mondiale serie bijeenkomsten. Hierover heb ik uw Kamer
eerder geïnformeerd. De ontwikkelingen en trends in het voertuigaanbod zal ik jaarlijks
monitoren en zo nodig zal ik zo nodig actie ondernemen met het oog op de beschikbaarheid
van zero-emissie bestel- en vrachtauto’s voor de Nederlandse markt. Gelet op de overgangstermijn
voor bestelauto’s, heb ik met alle partijen afgesproken om in 2024 te evalueren of
de wereldwijde productie van zero-emissie bestelauto’s naar verwachting voldoende
is voor de Nederlandse markt.

Lokaal maatwerk voor bijzondere voertuigen

Ik verwacht dat de landelijke regels voor verreweg de meeste ondernemers een redelijk
en bruikbaar kader bieden. In sommige situaties zal dat echter niet het geval zijn.
Daarvoor heb ik met gemeenten afgesproken dat zij als sluitstuk van het systeem, lokaal
aanvullend maatwerk kunnen leveren in de vorm van een ontheffing op grond van een
hardheidsclausule. Zij kunnen dit inzetten voor gevallen waarin een voortijdige investering
niet proportioneel is en ondernemers, in afwijking van de landelijke regels, meer
tijd wordt gegund om de overstap naar zero-emissie bestel- en vrachtauto’s te maken.
Deze is vergelijkbaar met de hardheidsclausule zoals nu bij de milieuzones wordt toegepast.

Ook behouden de gemeenten ruimte om lokaal maatwerk te leveren voor particulieren
met een bestelauto. De zero-emissiezone is namelijk bedoeld voor stadslogistiek en
niet voor particulieren. Zij kunnen daarom bij de gemeente een ontheffing aanvragen
voor hun bestelauto, mits zij aan kunnen tonen dat het voertuig niet bedrijfsmatig
gebruikt wordt.

Daarnaast geldt dat, net als bij de milieuzones, voor specifieke voertuigen een vrijstelling
of een ontheffing kan worden afgegeven. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld hiervan gebruik
maken wanneer voor een specifiek gebruik nog geen zero-emissie voertuig beschikbaar
is. Voertuigen waarvoor in ieder geval een ontheffing kan worden aangevraagd zijn
net als bij bestaande milieuzones de voertuigen van gehandicapten, welke zijn aangepast
voor € 500 of meer, kermis- en circusvrachtauto’s, vrachtauto’s voor exceptioneel
transport, verhuisauto’s en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van
35 tonmeter of meer en die een datum eerste toelating hebben van twaalf jaar of jonger.

Daar waar het de bevoegdheid van gemeenten betreft om lokaal maatwerk te leveren,
zal ik bij de gemeenten erop aandringen dat zij onderling afspraken maken dat gelijke
gevallen in de verschillende zero-emissiezones ook gelijk behandeld worden. Dit om
willekeur te voorkomen en de eenduidigheid voor de weggebruiker te bevorderen.

Subsidieregeling zero-emissie bestelauto’s

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat ondernemers kunnen rekenen op financiële
ondersteuning bij de aanschaf van een zero-emissie bestelauto. Daarvoor heb ik een
subsidieregeling in voorbereiding, waarbij ik ernaar streef dat de regeling op 1 januari
2021 of kort daarna in werking treedt. Binnenkort start hiervoor de internetconsultatie
en zal ik aansluitend uw Kamer informeren over de regeling en over de uitkomsten van
de consultatie.

Tot slot

Ik ben zeer tevreden met het meedenken en de medewerking van alle betrokken partijen
om tot deze gezamenlijke afspraken te komen. Iedereen is zich ervan bewust dat we
alleen samen kunnen toewerken naar een leefbare en gezonde stad, ongeacht of je er
woont, winkelt of onderneemt. Ik reken ook op de steun van deze partijen in de afronding
en vaststelling van de Uitvoeringsagenda Stadslogistiek dit najaar.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer