Brief regering : Update situatie in het gevangeniswezen ten aanzien van de bestrijding van het coronavirus

25 295 Infectieziektenbestrijding

Nr. 780 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 juni 2020

De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid heeft mij op 5 juni verzocht om een
update voorafgaand aan het notaoverleg over de Justitieketen op 30 juni 2020. Deze
update betreft de situatie in het gevangeniswezen ten aanzien van de bestrijding van
het coronavirus.

U heeft daarbij verzocht specifiek in te gaan op de volgende punten:

1. de maatregelen in het gevangeniswezen om corona buiten te houden;

2. mogelijke versoepelingen (in het licht van het perspectief voor gedetineerden) zoals
in de rest van de samenleving;

3. vanaf wanneer het weer mogelijk wordt bezoek te ontvangen van partners en kinderen;

4. personele inzet;

5. meerpersoonscelgebruik;

6. detentiefasering;

7. de mogelijkheden voor gedetineerden contact te hebben met hun naasten (zijn er genoeg
telefoons, werkt de videoverbinding wel altijd, etc.);

8. het testbeleid van medewerkers en gevangenen;

9. of er genoeg beschermingsmiddelen zijn voor alle medewerkers.

Ik heb uw Kamer in mijn brieven van 13 en 15 maart en 2 april geïnformeerd over de
getroffen maatregelen in het gevangeniswezen (punt 1).1 Op 29 mei en 15 juni heb ik uw Kamer vervolgens bericht over de stapsgewijze versoepeling
daarvan (punt 2) en de mogelijkheden voor gedetineerden om weer bezoek te ontvangen
(punt 3).2 In deze brief beperk ik mij daarom tot de overige onderwerpen (punt 4 t/m 9) waarnaar
uw Kamer heeft gevraagd en geef ik tevens een doorkijk naar de situatie voor de komende
periode.

Ad 4. Personele inzet

De coronacrisis stelt onze samenleving voor grote uitdagingen en vraagt van ons allemaal
een bijzondere inspanning. Dit geldt ook voor de medewerkers van DJI. Ik herhaal dat
ik grote waardering heb voor de wijze waarop zij zich in de afgelopen maanden aan
deze moeilijke situatie hebben aangepast. Het vraagt veel van hen om dit binnen de
inrichtingen in goede banen te leiden.

In de afgelopen maanden (januari t/m mei 2020) is de personeelsbezetting in het gevangeniswezen
en de vreemdelingenbewaring toegenomen met ruim 405 fte (er zijn 681 medewerkers ingestroomd
en 253 medewerkers uitgestroomd). Daarmee zat eind mei de bezetting op gemiddeld 99%
van de beoogde formatie.

Het blijft van belang om nieuwe medewerkers te werven. Ook nu wordt de werving (op
digitale wijze) voortvarend voortgezet.

Het ziekteverzuim onder personeel in het gevangeniswezen steeg aanvankelijk (eind
maart) tot ca. 15%, maar is sindsdien weer gestaag gedaald tot inmiddels (17 juni
2020) ca. 9%. Dat is nog circa 1,5% hoger dan in de periode voor de coronacrisis.
De personele bezetting is in alle inrichtingen toereikend om de continuïteit op een
veilige en verantwoorde wijze te waarborgen.

Ad 5. Meerpersoonscelgebruik

Het gebruik van meerpersoonscellen is in de afgelopen maanden gedaald van ca. 30%
naar 12% (op 22 juni 2020). Dat was nodig om van buiten komende gedetineerden de eerste
twee weken in een eenpersoonscel te plaatsen om te kunnen nagaan of zij coronagerelateerde
klachten zouden gaan vertonen en om gedetineerden met klachten te kunnen isoleren
in een eenpersoonscel. Zoals aangegeven in mijn brief van 25 juni jongstleden (contouren
aanpak achterstanden strafrechtketen) wordt inmiddels bezien wat de mogelijkheden
zijn om de periode in de inkomstenafdeling in een eenpersoonscel te verkorten, uiteraard
met voldoende waarborgen voor de veiligheid en gezondheid van gedetineerden en medewerkers.

Ad 6. Detentiefasering

De detentiefasering ligt niet stil. Zoals bij brief van 13 maart jl. is aangekondigd,
is het verblijf in detentie van een beperkte groep gedetineerden tijdelijk geschorst.
Dit betreft gedetineerden die aan het eind van hun straf zijn en al een groot deel
van de tijd buiten de penitentiaire inrichting verblijven. Zij verbleven op de zeer
beperkt beveiligde inrichting (ZBBI). Deze groep gedetineerden beweegt normaal gesproken
dagelijks in en uit de inrichting. Voor personeel en gedetineerden is het veiliger
om deze bewegingen zo veel mogelijk te beperken. Dit doen we door langer aaneengesloten
verlof te verlenen waarbij het verlof wordt uitgevoerd met inzet van elektronische
monitoring. Daarnaast is de plaatsing van nieuwe gedetineerden in een ZBBI opgeschort.
Andere stappen binnen de detentiefasering, zoals het penitentiair programma vinden
wel plaats. Inmiddels bent u geïnformeerd dat de detentiefasering geleidelijk aan
verder wordt uitgebreid. Hiermee wordt ook verlof voor deze doelgroep weer mogelijk.

Ad 7. De mogelijkheden voor gedetineerden contact te hebben met hun naasten

Contact met familieleden en naasten is voor iedereen van belang, ook voor gedetineerden.
Om de opschorting van bezoek en verlof te compenseren zijn de mogelijkheden voor beeldbellen
(Skype) in hoog tempo vergroot. Binnen een week na de maatregelen waren er hiervoor
400 tablets beschikbaar. Voor 8.500 justitiabelen beschikt DJI inmiddels over 850
tablets met een veilige Skypeverbinding voor alle inrichtingen. Dit werkt goed: gedetineerden
hebben veel meer mogelijkheden voor persoonlijk contact met vrienden of familie, ook
als deze bijvoorbeeld in het buitenland verblijven. Daarnaast houden gedetineerden
de mogelijkheid tot telefonisch contact.

Ad 8. & 9. Testbeleid en beschermingsmiddelen

DJI volgt de richtlijnen van het RIVM. Medewerkers nemen bij corona-gerelateerde klachten
contact op met de leidinggevende en blijven zoveel mogelijk thuis. Met ingang van
1 juni 2020 kan iedereen met klachten passend bij een coronavirusinfectie zelf de
GGD bellen voor een test. Justitiabelen met corona-gerelateerde klachten worden getest
en geïsoleerd. Conform de richtlijnen gebruiken alleen medisch personeel en medewerkers
die in direct contact komen met (mogelijk) besmette justitiabelen, beschermingsmiddelen.
DJI beschikt over voldoende voorraad van deze middelen.

Vervolg versoepeling bezoek en verlof

Als het gaat om het aantal besmettingen, zowel landelijk als binnen de inrichtingen
van DJI, zijn er geen contra-indicaties qua besmettingen om een nieuwe vervolgstap
te kunnen zetten in de versoepeling van de regels rond bezoek en verlof.

Gevangeniswezen

Zoals gemeld in mijn brief van 15 juni jl. heb ik alle inrichtingen van DJI toegestaan
het bezoek weer op te starten. Voor de penitentiaire inrichtingen geldt dat daartoe
eerst aan de voorwaarden voor veilig bezoek voldaan dient te zijn. Zo goed als alle
inrichtingen zijn hiermee gestart. Inmiddels kan in 19 van de 27 inrichtingen weer
fysiek bezoek worden ontvangen.

De volgende stap in het verruimen van de bezoekregeling, beoogd per 1 augustus, is
het mogelijk maken dat een gedetineerde meer dan één bezoeker per bezoekmoment ontvangt.
Het zal echter per inrichting verschillen of en wanneer dit mogelijk wordt, gelet
op het – ook met hogere bezoekersaantallen – kunnen blijven voldoen aan de RIVM-richtlijnen,
zoals het houden van 1,5 meter afstand. Het streven is bovendien om met ingang van
augustus de verlofmogelijkheden ten behoeve van re-integratie weer toe te staan, indien
dit niet digitaal kan.3

TBS-klinieken en jeugdinstellingen

Voor de maatregelen rond verlof geldt dat per 30 juni a.s. voor de tbs-klinieken en
jeugdinrichtingen de tijdsduur van onbegeleid verlof in tbs-klinieken en jeugdinrichtingen
kan worden uitgebreid. Ook kunnen er tijdens deze verloven meer doelgerichte activiteiten
worden gedaan, zoals boodschappen of een bezoek aan de gemeente. Tevens wordt de tijdsduur
voor bezoek uitgebreid.

Vanaf augustus zal, als de situatie dat toelaat, verlof en bezoek in de tbs-klinieken
en jeugdinrichtingen weer volgens het normale stappenplan plaatsvinden, zoals dat
ook voor de coronacrisis gold.

Tot slot

In de afgelopen maanden heb ik u regelmatig bericht over de situatie in het gevangeniswezen.
Dat gold zowel voor de start van de maatregelen als voor de versoepeling ervan. Met
deze brief sluit ik deze informatieverstrekking hierover af. Zoals aangegeven in mijn
brief over de aanpak van de ontstane voorraden zal ik u in dat kader informeren over
de voortgang.

De Minister voor Rechtsbescherming, S. Dekker