Brief regering : High Impact Crimes (HIC)-slachtofferschap onder ouderen en het weerbaarder maken van ouderen

Nr. 566 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 juni 2019

Tijdens de Begrotingsbehandeling van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, d.d.
22 november jl., heb ik het lid Helder (PVV) toegezegd om op basis van beschikbare
data onderzoek te doen naar het aantal ouderen dat slachtoffer is van High Impact
Crimes (HIC).1 Tevens is naar aanleiding van voornoemde begrotingsbehandeling de motie van de heer
Krol (50PLUS) aangenomen om ouderen in algemene zin meer weerbaar te maken tegen criminaliteit.2 Met deze brief informeer ik u over de uitvoering van deze motie en toezegging.

Aantallen slachtoffers onder ouderen

De politie registreert het aantal misdrijven op basis van aangifte van een slachtoffer
en/of wanneer er een verdachte is. Dit laatste gebeurt bijvoorbeeld in geval een verdachte
meerdere inbraken bekent. Op basis daarvan verstrekt de politie uit de politiesystemen
cijfers over het aantal slachtoffers.

Uit de door de politie geregistreerde en geaccordeerde criminaliteitscijfers, zoals
die luiden op 4 juni 2019, blijkt dat 125.815 mensen in 2018 als slachtoffer van een
HIC-delict zijn geregistreerd (zie onderstaande tabel). Hiervan zijn 16.597 mensen
65 jaar of ouder.

Aantal slachtoffers

2015

2016

2017

2018

Woninginbraak1

63.994

58.528

52.037

45.458

Geweld2

70.934

79.311

75.268

75.088

Straatroof

4.506

4.368

3.773

3.775

Overval

1.062

1.307

1.254

1.494

Totaal

140.496

143.514

132.332

125.815

Aantal slachtoffers 65+

2015

2016

2017

2018

Woninginbraak

17.299

16.555

14.740

13.611

Geweld

2.185

2.551

2.510

2.589

Straatroof

322

261

264

251

Overval

163

131

146

146

Totaal

19.969

19.498

17.660

16.597

X Noot

1

Hieronder valt diefstal in/uit woning al dan niet met geweld.

X Noot

2

Onder geweld valt openlijk geweld (tegen personen), bedreiging en mishandeling.

Uit de cijfers blijkt dat het aantal geregistreerde HIC-slachtoffers van 65 jaar of
ouder in de afgelopen drie jaar met circa 17% is afgenomen van 19.969 in 2015 naar
16.597 in 2018. Daarmee is het aantal oudere slachtoffers sterker afgenomen dan het
totaal aantal slachtoffers van HIC-delicten dat in de afgelopen drie jaar met 10,5%
daalde.

Deze High Impact Crimes zijn ingrijpend voor slachtoffers en daarom zet ik in op het
aantal slachtoffers zoveel mogelijk te beperken. Een kwetsbare groep als de ouderen
krijgt daarbij specifieke aandacht. Hieronder zal ik ingaan op specifiek op ouderen
gerichte maatregelen.

Weerbaarheid ouderen en motie Krol (Kamerstuk 35 000 VI, nr. 67)

Zoals ik uw Kamer eerder heb gemeld, is de aanpak van overvallen, straatroven, woninginbraken
en gewelddelicten bij uitstek een maatschappelijke opgave die door samenwerking tussen
publieke en private partijen vorm wordt gegeven.3 De fysieke integriteit van ieder individu en zijn of haar bezit is een groot goed
en inbreuk hierop mag niet ongestraft blijven. Ook is het van belang dat mensen in
de omgeving van ouderen, bijvoorbeeld buren, hun kinderen en mantelzorgers, daar waar
mogelijk ouderen bijstaan en hun kwetsbaarheid helpen te verminderen.

Om deze High Impact Crimes tegen te gaan, wordt met een integrale aanpak gewerkt waarbij
zowel het voorkomen als het aanpakken van criminaliteit de aandacht heeft. Het openbaar
ministerie en de politie hebben een belangrijke taak ten aanzien van de opsporing
van daders. Daarnaast wordt ingezet op het voorkomen van slachtofferschap, onder andere
door het nemen van preventieve maatregelen in samenwerking met verschillende maatschappelijke
partners. Daartoe worden onder andere publiekscampagnes ingezet op het thema woninginbraken
en is eind mei ook de publiekscampagne cybercrime gestart om burgers bewuster te maken
van wat ze zelf kunnen doen om te voorkomen dat ze slachtoffer worden. Ouderen vormen
een doelgroep die extra en op de doelgroep toegesneden aandacht krijgt. In dit kader
heb ik de motie Krol (50PLUS) omarmd waarmee uw Kamer heeft gevraagd om ouderen in
algemene zin meer weerbaar te maken tegen criminaliteit en hen hiervoor waar mogelijk
handvatten te bieden.

Om senioren weerbaarder te maken werk ik samen met de ouderenbonden (ANBO en KBO-PCOB)
op het gebied van voorlichting aan senioren over veiligheid. Onder andere door middel
van de organisatie van kleine en middelgrote evenementen worden senioren geïnformeerd
over preventieve maatregelen die ze kunnen nemen om de veiligheid in en rondom het
huis te bevorderen. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan het herkennen en voorkomen
van babbeltrucs. In dit kader heeft de KBO-PCOB in samenwerking met de Vrije Universiteit
een virtuele weerbaarheidstraining ontwikkeld voor ouderen. Door de adviezen ten aanzien
van het herkennen van babbeltrucs en voorkomen van slachtofferschap in de praktijk
te brengen kunnen ouderen hun weerbaarheid vergroten.

Daarnaast wordt dit jaar meer aandacht besteed aan internetveiligheid en is de nieuwe
publiekscampagne cybercrime ook mede gericht op senioren. Ouderen krijgen immers steeds
vaker te maken met digitale babbeltrucs of phishing-mails of -sms‘jes. Om te bevorderen
dat senioren minder kwetsbaar zijn voor online oplichting, worden onder andere trainingsmodules
ontwikkeld om digitale babbeltrucs beter te herkennen. Ook heeft de KBO-PCOB van hun
magazine een themanummer over cybercrime uitgebracht.

Naast deze activiteiten is dit jaar, evenals vorig jaar, in samenwerking met de ouderenbond
ANBO een Veiligheids-10-daagse georganiseerd. Ook hier lag de focus op veiligheid
in en om de woning en internetcriminaliteit. Van 1 tot en met 12 april jl. zijn op
verschillende plaatsen in het land informatiebijeenkomsten georganiseerd voor senioren,
waar verschillende workshops werden gegeven. De workshops zijn verzorgd door publieke
en private partijen. Ik heb zelf de Veiligheids-10-daagse geopend en gepromoot en
kunnen zien dat door middel van deze publiek-private samenwerking een mooie bijdrage
wordt geleverd aan het weerbaarder maken van deze doelgroep. De verschillende bijeenkomsten
worden geëvalueerd om zo goed mogelijk te kunnen (blijven) aansluiten op de ervaringen
en behoeften van ouderen.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus