Brief regering : Aanschaf beoogde resterende drie F-35 toestellen

Nr. 444 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 oktober 2018

In deze brief informeer ik u over mijn besluit over te gaan tot de aanschaf van de
beoogde resterende drie F-35 toestellen voor de Nederlandse vloot. De bestelling van
deze toestellen in LOT 15 zal uiterlijk eind oktober 2018 bij het Joint Program Office (JPO) worden bevestigd om de Full Operational Capability (FOC), gepland voor 2024, te garanderen. Een vertraging van de FOC heeft operationele
en financiële gevolgen, omdat we dan langer moeten doorvliegen met de F-16. Met deze
bestelling heeft Nederland straks 37 toestellen bevestigd (zie tabel 1).

Tabel 1. Overzicht bestellingen en leveringen van toestellen sinds 2013

Besteld en geleverd

2 testtoestellen in LOT 3 en 4 geleverd in 2013

Besteld

LOT 11 (8 toestellen) te leveren in 2019

Besteld

LOT 12–14 (24 toestellen) te leveren in 2020–2022

Te bestellen in oktober 2018

LOT 15 (3 resterende toestellen) te leveren in 2023

Op basis van de nieuwe overeengekomen lagere stuksprijs voor LOT 11, de nieuwe plandollarkoersen
en de risicoreservering van € 120,8 miljoen is op dit moment de aanschaf van de resterende
drie F-35 toestellen in LOT 15 financieel inpasbaar binnen het projectbudget. Tabel 2
geeft inzicht in de financiële inpasbaarheid. De eerste kolom, stand september 2018,
geeft het financiële beeld weer uit de reeds met Prinsjesdag verstuurde negentiende
jaarrapportage (bijlage bij Kamerstuk 26 488, nr. 443). In de tweede kolom, de stand na september 2018, is het beeld van de eerste kolom
geactualiseerd op basis van de nieuwe stuksprijs voor LOT 11 en de nieuwe plankoersen
1,17–1,271.

In de laatste kolom wordt vervolgens de financiële inpasbaarheid gegeven bij een maximaal
benodigde risicoreservering van € 120,8 miljoen. Elk jaar wordt de maximale benodigde
risicoreservering bepaald op basis van risicosessies bij de Nederlandse Organisatie
voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO). De uitkomst van de risicosessies
bij TNO afgelopen juli is, gezien de realisatiefase waarin het project zich momenteel
bevindt, dat voor het project een risicoreservering van maximaal € 120,8 miljoen nodig
is2. Met de € 120,8 miljoen risicoreservering komt het projectbudget met de bestelling
van de resterende drie toestellen uit op een saldo van € 73,4 miljoen.

Tabel 2. Financiële inpasbaarheid investeringskosten 37 F-35 toestellen (in miljoen €)

Omschrijving

Stand sept 2018

Stand na sept 2018

Stand na sept 2018 (met TNO risicoreservering)

Gehanteerde plankoers

1,22–1,24

1,17–1,27

1,17–1,27

Projectbudget

4.863,2

4.863,2

4.863,2

Projectraming

5.171,1

5.150,8

4.789,8

Waarvan raming investeringskosten

4.446,4

4.361,1

4.361,1

Waarvan risicoreservering

415,7

481,8

120,8

Waarvan overheveling naar exploitatie

309,0

307,9

307,9

Saldo

– 307,9

– 287,6

+ 73,4

Er wordt nog € 11,7 miljoen aan prijspeilbijstelling aan het projectbudget toegevoegd,
zoals reeds vermeld in de negentiende jaarrapportage. Met de toevoeging van € 11,7 miljoen
komt het projectbudget met de bestelling van de resterende drie toestellen uit op
een saldo van € 85,1 miljoen.

Zoals bekend streeft het F35 Joint Program Office (JPO) naar lagere prijzen. Dit gebeurt op drie afzonderlijke manieren. Ten eerste
is sprake van een kostendaling wegens hogere aantallen en de toegenomen ervaring (learning curve). Ten tweede worden investeringen gedaan om de productiekosten te laten dalen (Cost Reduction Initiatives). Ten derde heeft een meerjarige aanschaf (Block Buy en straks Multi Year Buy) een positieve invloed op de stuksprijs.

In de komende jaren zal duidelijk worden tegen welke dollarkoers de nog aan te gane
verplichtingen worden afgesloten. De valutareserve van Defensie biedt hierbij een
mogelijkheid om schokken in de Defensiebegroting als gevolg van valutaschommelingen
te kunnen opvangen. Daarbij biedt het besluit om, gezien de realisatiefase waar het
project zich momenteel in bevindt, het in 2013 vastgestelde aparte financiële kader
te laten vervallen tevens flexibiliteit om de bestelling van de resterende drie toestellen
financieel in te passen. Het project Verwerving F-35 wordt nu als een regulier investeringsproject
beschouwd. Financiële mee- of tegenvallers bij het project (waaronder valutaschommelingen)
zullen opgevangen worden via de risicoreservering, de valutareserve van Defensie en
het investeringsprogramma van Defensie.

De kostenramingen van de resterende drie van de 37 toestellen die Defensie aanschaft,
zijn commercieel vertrouwelijk en worden toegelicht in een afzonderlijke brief die
u gelijktijdig met deze ontvangt3.

De Staatssecretaris van Defensie, B. Visser