Parlementaire enquêtecommissie Corona
Wat onderzoekt de commissie?
De enquêtecommissie kijkt specifiek naar de wijze waarop afwegingen zijn gemaakt tussen het belang van de volksgezondheid en andere maatschappelijke belangen. Ook de omgang met grondrechten en de plaats die de zorg heeft gehad in de afwegingen en de besluitvorming komt aan de orde. De commissie wil met haar onderzoek inzicht krijgen in het handelen van het kabinet, de afwegingen die zijn gemaakt en de inzichten die daaraan ten grondslag lagen. Dat geldt ook voor de rol en het functioneren van de Tweede Kamer. Zo komt de commissie tot een oordeel en kunnen lessen worden getrokken voor de toekomst.
Het doel van de parlementaire enquête is om te leren van de ervaringen uit deze crisis om beter voorbereid te zijn op eventuele volgende (gezondheids)crises.
Bekijk het onderzoeksvoorstel.
Onderzoeksperioden en thema’s
De commissie onderzoekt de periode vanaf december 2019, toen de eerste signalen vanuit China over het nieuwe coronavirus kwamen, tot en met het afschalen van de maatregelen in het voorjaar van 2022. Daarin onderscheidt de commissie zes perioden: de aanloop, de eerste lockdown, de lockdown na versoepeling, de vaccinatiecampagne, het coronatoegangsbewijs en de Omikron-lockdown. Steeds staat de politieke besluitvorming over de kenmerkende onderwerpen voor die periode centraal.
Dwars door deze onderzoeksperiodes heen onderscheidt de commissie zesthema’s waarop zij het onderzoek richt. Dit zijn:
- Doelen, strategie en crisisorganisatie;
- Afwegingen, dilemma’s en proportionaliteit;
- Rol van adviseurs en omgang met maatschappelijke groepen en critici;
- Communicatie van kabinet en crisisorganisatie;
- Rol van de Tweede Kamer;
- Lerend vermogen en lessen voor de toekomst.
- Bekijk de infographic op groot formaat.
Planning
De parlementaire enquête duurt naar verwachting zo’n drie jaar en kent vier onderzoeksfasen;
- In de eerste fase richt de commissie zich op het vorderen van informatie en documenten. Op 22 mei 2024 zijn de vorderingsbrieven aan zo’n 30 organisaties, ministeries en instellingen de deur uit gegaan. In deze fase bestudeert de commissie vervolgens alle gevorderde documenten.
- In de tweede fase voert de commissie vanaf februari 2025 besloten voorgesprekken met deskundigen, bestuurders, beslissers en andere betrokkenen;
- In de derde fase, in het voorjaar van 2026, worden de openbare verhoren gehouden. In de Enquêtezaal van de Tweede Kamer verhoort de commissie mensen onder ede;
- In de vierde en laatste fase schrijft de commissie haar rapport. Naar verwachting is dit rapport in december 2026 gereed en presenteert de commissie haar eindrapport.
De commissie vergadert normaliter wekelijks op maandag. Om de parlementaire enquête zo goed mogelijk te kunnen verrichten zijn de leden een gedragscode overeengekomen.
Expositie ‘Nationaal stilstaan bij corona’
Het onderzoek van de enquêtecommissie gaat onder meer in op de effecten die de coronacrisis heeft gehad op de samenleving. Daarom heeft de commissie besloten om de expositie ‘Nationaal stilstaan bij corona’ in het gebouw van de Tweede Kamer tentoon te stellen. In deze expositie vertellen 44 mensen een verhaal over de persoon die tijdens de pandemie de meeste indruk op hen heeft gemaakt. De expositie heeft op verschillende plekken in Nederland gestaan.
Achtergrond
Op dinsdag 14 mei 2024 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het gewijzigd onderzoeksvoorstel van de parlementaire enquetecommissie Corona dat op woensdag 24 april werd aangeboden.
Voorzitter gekozen
Op dinsdag 30 januari zijn de Kamerleden van de parlementaire enquêtecommissie Corona benoemd. De commissie bestaat uit de Kamerleden: Peter Smitskam (PVV), Anita Pijpelink (GroenLinks/PvdA), Daan de Kort (VVD), Rosanne Hertzberger (NSC), Claudia van Zanten (BBB) en Pepijn van Houwelingen (FVD). Tijdens de constituerende vergadering op dinsdag 6 februari is Daan de Kort verkozen tot commissievoorzitter en Anita Pijpelink tot ondervoorzitter.
Herzien onderzoeksvoorstel
De commissie is, conform de motie waarmee zij haar onderzoeksopdracht kreeg, nagegaan of er aanleiding was om het onderzoeksvoorstel van de Tijdelijke commissie Corona te wijzigen of in te korten. Dit heeft geresulteerd in een aangepast onderzoeksvoorstel waarin een aantal zaken zijn ingeperkt en een betere stroomlijning is aangebracht door thema’s samen te voegen. Zo komt de focus van het onderzoek nadrukkelijker te liggen op het transparant maken van dilemma’s en afwegingen in de besluitvorming van het kabinet in de coronacrisis.
Aanleiding
De gevolgen van de coronapandemie voor de Nederlandse samenleving waren ingrijpend. Dit feit gecombineerd met het belang voor de toekomst om te leren van de ervaringen uit deze crisis vormden de aanleiding voor de motie Aukje de Vries c.s. om een parlementaire enquête in te stellen. De Tweede Kamer nam deze motie op 4 november 2021 aan. In september 2022 is de tijdelijke commissie Corona gestart met het uitwerken van een onderzoeksvoorstel voor de parlementaire enquête. De tijdelijke commissie is gekomen tot een onderzoeksopzet en onderzoeksvragen. Eind mei 2023 is het onderzoeksvoorstel aan de Kamer voorgelegd. De Kamer heeft destijds besloten om te wachten met de enquête. Op 13 december 2023 is de enquêtecommissie alsnog ingesteld met een (met algemene stemmen aangenomen) motie.
Wat is een parlementaire enquête?
Een parlementaire enquête is het zwaarste onderzoeksinstrument dat de Tweede Kamer tot haar beschikking heeft als zij zelf onderzoek wil doen. De parlementaire enquête corona is de vijftiende naoorlogse parlementaire enquête. Lees meer over de verschillende parlementaire onderzoeksinstrumenten.