Regeringsverklaring

Het eerste wat het nieuwe kabinet doet, is een regeringsverklaring opstellen met daarin de hoofdlijnen van het regeerakkoord. De minister-president spreekt de regeringsverklaring uit in de Tweede Kamer. Nog dezelfde dag, of uiterlijk de volgende dag, debatteert de Tweede Kamer over de inhoud van de verklaring.

Bij het debat over de regeringsverklaring zijn in principe alle Kamerleden en alle ministers en staatssecretarissen aanwezig. Het debat duurt meestal twee dagen. Dit debat is officieel geen onderdeel van de kabinetsformatie. Doel van het debat is om formeel vast te stellen of de nieuwe regering het vertrouwen van een meerderheid van de Tweede Kamer heeft.

Vertrouwen

Een minister én het kabinet als geheel moeten het vertrouwen hebben van een meerderheid van de Tweede Kamer. Dat betekent dat een minister, of het hele kabinet, moet aftreden als er geen vertrouwen meer is. Een of meer fracties in de Tweede Kamer kunnen het vertrouwen opzeggen door bijvoorbeeld een motie van wantrouwen in te dienen. In geval van een conflict met de Kamer biedt het hele kabinet meestal zijn ontslag aan de koning aan. Dan volgen nieuwe verkiezingen en dus een nieuwe kabinetsformatie.

De nieuwe regering

Na het debat over de regeringsverklaring blijkt hoe de Tweede Kamer tegenover de nieuwe regering staat. Het gaat er om of het kabinet mag rekenen op een goede samenwerking met het parlement. De kans dat het kabinet onmiddellijk bij het eerste optreden valt, is heel klein. De regeringsfracties hebben tijdens de formatie natuurlijk intensief overleg gevoerd. Ze staan achter het regeerakkoord en de regeringsverklaring. Tot nu toe is het slechts één keer gebeurd dat een kabinet direct na zijn aantreden viel. Dat was het vijfde kabinet-Colijn in 1939. Belangrijkste reden was dat het kabinet zonder directe inbreng van de partijen was samengesteld.