Na de Tweede Kamerverkiezingen onderhandelen de fractievoorzitters welke partijen in de komende vier jaar samen gaan regeren. Zij gaan samen de coalitie vormen. Als dat duidelijk is, selecteert de formateur kandidaten die minister of staatssecretaris kunnen worden in het nieuwe kabinet.
Verkiezingen en formatie: alle stappen
Kandidaat stellen > campagne voeren > verkiezingen > de uitslag > nieuwe Kamerleden > de formatie > taken van de informateur > taken van de formateur > het regeerakkoord > een nieuw kabinet > de regeringsverklaring
Kandidaat stellen
Als iemand de Nederlandse bevolking in de Tweede Kamer wil vertegenwoordigen, moet hij of zij zich kandidaat stellen. Die kandidaat kan zich dan eerst aansluiten bij een politieke partij of een nieuwe partij oprichten, maar dat hoeft niet. Zowel politieke groeperingen als personen kunnen meedoen met de verkiezingen door een kandidatenlijst in te leveren. Op deze lijst staan alle mensen die gekozen kunnen worden.
Campagne voeren
Voor de verkiezingen maken de partijen hun plannen bekend in verkiezingsprogramma’s. Politici gaan op pad om met burgers hierover te praten. Tijdens de verkiezingscampagne maken ze reclame voor hun politieke partij. Ze leggen uit wat de partij wil en hoe ze dat voor elkaar willen krijgen. Op televisie, op openbare bijeenkomsten en op scholen gaan politieke leiders en andere kandidaat-Kamerleden met elkaar in debat.
Stemmen
Op de dag van de verkiezingen mogen alle kiesgerechtigden een stem uitbrengen. Kiesgerechtigden zijn alle mensen van achttien jaar of ouder met de Nederlandse nationaliteit. De kiezer laat door te stemmen weten welke politieke partij hij of zij in de Tweede Kamer en wellicht ook in de regering wil.
Verkiezingsuitslag
Als de stembureaus om 21.00 uur sluiten, worden de stemmen geteld. Het Centraal Stembureau in Den Haag verzamelt de uitslagen van de plaatselijke stembureaus, telt deze op en stelt de uitslag van de verkiezingen vast.
Nieuwe Kamerleden
Een Kamerlid aanvaardt zijn benoeming met 'geloofsbrieven': een uittreksel uit het bevolkingsregister en opgave van eventuele ‘openbare betrekkingen’, zoals een baan of bestuursfunctie.
De formatie
Na de verkiezingen voor de Tweede Kamer begint de formatie van een nieuw kabinet, een ingewikkeld en spannend proces.
Taken informateur
De informateur gaat na welke partijen met elkaar een nieuw kabinet kunnen en willen vormen en welke problemen daarbij overwonnen moeten worden.
Taken formateur
De formateur is de man of vrouw die waarschijnlijk minister-president wordt. Hij of zij rondt de formatiebesprekingen af.
Regeerakkoord
In het regeerakkoord staat wat de regering in de komende kabinetsperiode wil doen en bereiken. Dat noemen we het regeringsbeleid.
Nieuw kabinet
Bij het aantreden van een nieuw kabinet benoemt en beëdigt de koning de ministers. Hiermee is de formatie ten einde.
Regeringsverklaring
Het eerste wat het nieuwe kabinet doet, is een regeringsverklaring opstellen met daarin de hoofdlijnen van het regeerakkoord. De minister-president spreekt de regeringsverklaring uit in de Tweede Kamer.