De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. Zij is ontstaan na de Tweede Wereldoorlog omdat het besef ontstond dat conflicten voorkomen konden worden door samen te werken en dat grensoverschrijdende problemen het beste samen aangepakt kunnen worden. Nederland is lid van de EU en werkt bij de aanpak van die zaken samen met de 27 andere lidstaten. In de loop van de tijd heeft de EU op steeds meer gebieden meer zeggenschap gekregen, wat betekent dat de deelnemende landen op die gebieden eigen bevoegdheden hebben overgedragen aan de EU. Dit gebeurt in principe alleen op beleidsterreinen waarop het beter is om samen te werken dan als elk land apart actie te ondernemen.
Typisch Europese onderwerpen
Grensoverschrijdende criminaliteit
Criminaliteit stopt niet bij de grens: steeds vaker zijn criminele organisaties actief in meerdere landen. Personen die verdacht worden van terroristische activiteiten kunnen door het Europese aanhoudingsbevel makkelijker worden uitgeleverd van de ene aan de andere lidstaat van de EU. Ook hebben de EU-landen besloten dat de aanbieders van telefonie en internet bepaalde gegevens moeten bewaren voor eventueel strafrechtelijk onderzoek.
Milieubescherming
Milieuvervuiling houdt niet op bij de grens. Je staat sterker als je met meerdere landen tegelijk iets internationaal probeert te bereiken. Bovendien is het van belang om snel te handelen. Twee concrete voorbeelden zijn luchtkwaliteit en waterkwaliteit. De lucht moet schoner worden, zo is in Europees verband besloten. Nederland heeft een plan gemaakt om de problemen met luchtkwaliteit op te lossen. Doel van het plan is om gezondheidsproblemen aan te pakken en tegelijkertijd stilstand van ruimtelijke ontwikkelingen te voorkomen. De Europese Commissie vindt dat Nederland een goed plan heeft opgesteld en heeft Nederland daarom meer tijd gegeven om aan de Europese normen voor luchtkwaliteit te voldoen. Zonder uitstel zou Nederland niet op tijd aan de luchtkwaliteitsnormen kunnen voldoen.
Een ander voorbeeld. Nitraten zijn schadelijk voor de kwaliteit van het water. Europese regels moeten de hoeveelheid mest (waar nitraten in zitten) verminderen. De Nederlandse wetgeving is hiervoor aangepast. Voor de Nederlandse boeren betekent dit dat zij minder mest mogen produceren en dat de mest beter verwerkt moet worden. Dat kan gevolgen hebben voor de omvang van de Nederlandse veestapel.
De euro
In zeventien Europese landen betalen mensen met dezelfde munt, de euro. De euro is in 2002 ingevoerd. Op den duur zal bijna elke lidstaat de euro gaan gebruiken. Tijdens de financiële crisis is voor veel mensen het nut van een sterke gezamenlijke munt duidelijk geworden.
Vrije markt voor telefonie
Lange tijd hadden een paar grote bedrijven veel macht op de markt voor telefonie in de EU. De EU heeft voor deze vrije telefoniemarkt een aantal regels vastgesteld. Uitgangspunt is dat consumenten vrij zijn om hun provider te kiezen en steeds minder voor gesprekskosten hoeven te betalen. Door allerlei EU-regels mogen providers geen buitensporig hoge tarieven meer in rekening brengen bij mobiel bellen en internetten in het buitenland. Daardoor zijn tussen 2008 en 2013 de tarieven flink gedaald.
Wederzijdse erkenning van diploma’s in het beroepsonderwijs
Europa heeft afspraken gemaakt waardoor diploma's in het beroepsonderwijs beter onderling vergelijkbaar zijn. Het is de bedoeling dat in het ene Europese land behaalde beroepsdiploma's ook in andere Europese landen worden erkend. Dat maakt het makkelijker om in een ander land van de Europese Unie te werken.