De cultuur van de Tweede Kamer
In de tweede helft van de negentiende eeuw had de Tweede Kamer zich ontwikkeld tot een volwassen parlement met eigen normen, waarden en omgangsregels. De Griffier en de Voorzitter zorgden voor een ordelijke agenda en overzichtelijke debatten; bodes deden statig hun plicht. In de vergaderzaal groeide een aantal gebruiken waaraan langzittende leden status ontleenden. In het Kamergebouw en rond het Binnenhof werd druk overleg gevoerd en zoemde het van de politieke activiteit.
Werden de banken eerst ingedeeld naar leeftijd of op alfabet; later ontstond een verdeling in links en rechts waarbij de verschillende fracties bij elkaar zaten. Alle woorden in de Kamer gesproken werden vanaf 1849 vastgelegd door de Stenografische Inrichting der Staten-Generaal en de debatten waren voor iedereen na te lezen in de Handelingen van de Tweede Kamer. Door de groei en verbetering van de organisatie kreeg het instituut meer maatschappelijk gewicht en genoten de leden meer aanzien in het openbare debat.
