Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Campen over het bericht 'From pipe dream to NATO pitch: Meloni tries to rescue long-awaited bridge to Sicily'

Antwoord van Minister Brekelmans (Defensie) (ontvangen 20 juni 2025).

Vraag 1

Deelt u de opvatting dat civiele infrastructuur in sommige gevallen een rol kan spelen
bij militaire mobiliteit, maar dat dit niet mag leiden tot een te ruime of opportunistische
interpretatie van het begrip «defensiegerelateerd project» binnen de EU-subsidieprogramma’s?1

Antwoord 1

Investeren in infrastructuur is op diverse locaties in Europa van groot militair belang.
De EU investeert in infrastructuur door financiële middelen uit te keren aan infrastructuurprojecten
van lidstaten. Dit doet de EU vanuit de Connecting Europe Facility (CEF). Vanuit CEF worden EU-middelen ingezet om de ontwikkeling en verbetering van
Europese infrastructuurnetwerken te ondersteunen. Dit is – met name – gericht op het
Trans-Europees Transportnetwerk (TEN-T). Ook wordt vanuit CEF geïnvesteerd in projecten
waarbij civiele infrastructuur wordt aangepast en verbeterd, zodat deze ook geschikt
is voor militair gebruik. Dit zijn zogenoemde dual use infrastructuurprojecten. Vanuit CEF kan maximaal 50% van een dual use-project worden gefinancierd. Dual use-projecten komen pas in aanmerking voor financiering vanuit CEF als aan een aantal
voorwaarden uit de CEF-verordening2 is voldaan, zoals het voldoen aan de Military Requirements for Military Mobility3. Deze militaire vereisten zijn door de Raad goedgekeurd. Deze voorwaarden waarborgen
dat dual use-projecten daadwerkelijk bijdragen aan het verbeteren van militaire mobiliteit.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van berichten dat de Italiaanse regering Europese Unie (EU)-defensiesubsidies
wil inzetten voor de bouw van de brug naar Sicilië, en acht u dit project een legitieme
aanwending van middelen die bedoeld zijn voor versterking van de Europese defensiecapaciteit?

Antwoord 2

Sicilië is aangesloten op het Trans Europees Transportnetwerk (Ten-T), met name omdat
het onderdeel uitmaakt van de Scandinavian-Mediterranean Corridor. Deze corridor verbindt Noord-Europa met Zuid-Europa en het Middellandse
zeegebied. De geplande brug naar Sicilië ligt op deze route. Uit de CEF-verordening
blijkt dat aansluiting op het TEN-T netwerk een belangrijke voorwaarde voor financiering
is. Het is aan de Europese Commissie om te beoordelen of de infrastructuurprojecten
die worden ingediend door lidstaten voldoen aan alle voorwaarden voor financiering
vanuit CEF. Daarbij beoordeelt de Commissie in geval van dual use-projecten of het project daadwerkelijk bijdraagt aan de verbetering van militaire
mobiliteit.

Vraag 3

Acht u het risico reëel dat het aanmerken van grootschalige nationale infrastructuurprojecten
als «defensie-gerelateerd» de deur opent voor willekeur en misbruik van EU-defensiesubsidies
en daarmee Europees belastinggeld?

Antwoord 3

Om in aanmerking te komen voor co-financiering voor dual use projecten ter verbetering van infrastructuur moet worden voldaan aan de vereisten
in de CEF-verordening. Deze voorwaarden zien onder meer op het voldoen aan de Military Requirements for Military Mobility, ook is in de voorwaarden opgenomen dat het project op een strategisch belangrijke
route of knooppunt voor militaire verplaatsingen ligt. Deze regelgeving vormt een
belangrijke waarborg voor rechtmatig gebruik van EU-subsidies aangezien de Commissie,
beoordeelt of een project daadwerkelijk zal bijdragen aan verbetering van militaire
mobiliteit. Bij deze beoordeling heeft de EU Military Staff een adviserende rol. Door deze regelgeving wordt willekeur tegengegaan.

Vraag 4

Kunt u toelichten op basis van welke criteria een civiel infrastructuurproject momenteel
als defensiegerelateerd wordt goedgekeurd binnen de EU, en of u deze criteria voldoende
scherp geformuleerd acht?

Antwoord 4

De criteria van toepassing op dual use-projecten voor het TEN-T (Trans-Europees Transportnetwerk) zijn erop gericht ervoor
te zorgen dat infrastructuurprojecten zowel civiele als militaire doeleinden kunnen
dienen om zo de algehele mobiliteit en veerkracht van het transportnetwerk te vergroten.
Infrastructuurprojecten die uitsluitend voor militair gebruik zijn kunnen niet in
aanmerking komen voor financiering vanuit CEF.

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 3 staan in de CEF-verordening voorwaarden waar
een dual use-project aan moet voldoen om in aanmerking te komen voor co-financiering. In de uitvoeringsverordening
(2021/1328)4 zijn specifieke infrastructuurvereisten vastgesteld, om dual use gebruik te faciliteren. Deze criteria zijn gedetailleerd en eenduidig geformuleerd.

Vraag 5

Bent u bereid binnen de Raad of andere gremia expliciet op te roepen tot een nauwere
afbakening van het begrip «defensiegerelateerd project», om misbruik of uitholling
van het defensiebudget te voorkomen?

Antwoord 5

Het is essentieel om militaire mobiliteit binnen Europa te verbeteren. Het snel en
efficiënt kunnen verplaatsen van militair materieel en personeel is noodzakelijk voor
een geloofwaardige afschrikking in NAVO-verband. Ik zet mij er daarom in EU-verband
voor in dat bij investeringen in dual use-projecten prioriteit wordt gegeven aan de projecten die het meest urgent zijn vanuit
militair oogpunt. Ik roep de Commissie daarom op goed te kijken naar criteria voor
projecten die in aanmerking komen voor financiering vanuit de EU-begroting. Ook zet
ik mij in EU-verband in voor het verminderen van juridische barrières voor de inzet
en gereedstelling van nationale krijgsmachten. In dat kader kijk ik uit naar de door
de Commissie in het Witboek aangekondigde mededeling waarin het voorstellen, inclusief
wetgeving, zal doen ter verbetering van militaire mobiliteit.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de mate van militaire relevantie van de brug naar Sicilië in het
licht van Europese militaire mobiliteitsdoelstellingen, en is hier sprake van een
directe bijdrage aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO)-inzetbaarheid?

Antwoord 6

Zoals aangegeven in vraag 2 maakt de brug naar Sicilië onderdeel uit van TEN-T. Het
is aan de Europese Commissie om te beoordelen of infrastructuurprojecten die worden
ingediend door lidstaten voldoen aan de voorwaarden voor financiering vanuit CEF.
Daarbij beoordeelt de Commissie in geval van dual use-projecten of het project daadwerkelijk bijdraagt aan de verbetering van militaire
mobiliteit.

Vraag 7

Deelt u de zorg dat het inzetten van EU-defensiemiddelen voor civiele prestigeprojecten,
zonder duidelijke militaire noodzaak, afbreuk doet aan het draagvlak voor verdere
defensiesamenwerking binnen de EU?

Antwoord 7

Het is inderdaad van groot belang dat EU-middelen die bedoeld zijn voor het verbeteren
van militaire mobiliteit ook naar projecten gaan die daar daadwerkelijk aan bijdragen.
Het is daarom van belang dat de Commissie ook bij een eventueel nieuw financieel instrument
in het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK) zorgt dat de voorwaarden zo worden
opgesteld dat financiering naar projecten gaat die vanuit militair oogpunt het meest
urgent zijn. Daar zet ik mij bij de EU voor in.

Vraag 8

Welke risico’s ziet u voor de geloofwaardigheid van het Europese defensiebeleid als
infrastructuurprojecten te makkelijk financiering krijgen onder de noemer van het
defensiebudget?

Antwoord 8

Zie antwoord vraag 5 en 7.

Vraag 9

Is de Europese Commissie verplicht om bij twijfel of betwisting van de militaire relevantie
van projecten onafhankelijke toetsing toe te passen? Zo ja, hoe wordt dit proces georganiseerd,
en welke rol heeft Nederland hierin?

Antwoord 9

In de CEF-verordening zijn een aantal waarborgen ingebouwd om ervoor te zorgen dat
alleen de projecten die voldoen aan de doelstellingen van de CEF, worden gesubsidieerd.
De Europese Commissie stelt met behulp van CEF-Coördinatiecomités werkprogramma’s
op, waarin prioriteiten, thema’s en budgetten worden vastgesteld. De comités bestaan
uit vertegenwoordigers van alle EU-lidstaten. Voor toekenning van de financiering
toetst de Commissie de voorstellen op basis van vooraf vastgelegde criteria, waaronder
geschiktheid binnen het TEN-T netwerk. Daarnaast worden de door de Europese Raad goedgekeurde
Military
Requirements for Military Mobility meegenomen in de beoordeling van dual use-projecten. De lidstaten bewaken deze toetsing via hun stemrecht in de coördinatiecomités,
en de Commissie sluit pas subsidieovereenkomsten af na formele goedkeuring volgens
de comitologieprocedures.5

Vraag 10

Acht u het verdedigbaar dat Nederland als nettobetaler via de EU-begroting meebetaalt
aan infrastructuurprojecten met discutabele militaire waarde, terwijl tegelijkertijd
tekorten bestaan op het gebied van daadwerkelijke defensiecapaciteit, zoals munitie,
luchtverdediging en interoperabiliteit?

Antwoord 10

Naast investeringen in munitie en capaciteiten zoals luchtverdediging is het ook van
essentieel belang om militaire mobiliteit te verbeteren. Zoals aangegeven in het antwoord
op vraag 5 is het snel en effectief kunnen verplaatsen van militair materiaal en personeel
is noodzakelijk voor een geloofwaardige afschrikking en verdediging van het grondgebied
van de lidstaten, ook in NAVO-verband. Het belang van militaire mobiliteit is door
de Russische agressie oorlog tegen Oekraïne alleen maar toegenomen. Het is aan de
Commissie om te beoordelen of dual use-projecten voldoende bijdragen aan het verbeteren van militaire mobiliteit, en daarmee
in aanmerking komen voor financiering vanuit de EU-begroting.

Vraag 11

Bent u het ermee eens dat elke euro aan EU-defensiesubsidie ten dienste moet staan
van concrete versterking van de Europese militaire paraatheid?

Antwoord 11

Daar ben ik het mee eens. Daarbij ben ik van mening dat investeringen in infrastructuur
ter verbetering van militaire mobiliteit bijdragen aan de versterking van defensie
in Europa.

Vraag 12

Bent u bereid zich in te zetten voor een herziening van de regels omtrent de besteding
van EU-defensiesubsidies, zodat alleen projecten met aantoonbare militaire waarde
hiervoor in aanmerking komen?

Antwoord 12

In de CEF-verordening zijn waarborgen opgenomen voor een defensiegerelateerde besteding
van EU-middelen. Wel ben ik bereid de Commissie op te roepen om bij een eventueel
nieuw financieel instrument in het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK) te zorgen
dat bij investeringen in dual use-projecten consistent prioriteit wordt gegeven aan de projecten die het meest urgent
zijn vanuit militair oogpunt.