Brief regering : Heroverweging bestuurlijk kopstuk hersteloperatie toeslagen

Nr. 15
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 april 2025

Bij het laatste commissiedebat over de voortgang van de hersteloperatie toeslagen
op 27 maart jl. heb ik uw Kamer toegezegd om voor het meireces met een heroverweging
ten aanzien van een bestuurlijk kopstuk hersteloperatie te komen. De commissie Van
Dam heeft geconstateerd dat de regie op onderdelen van de hersteloperatie sterker
kan en adviseert daarom een bestuurlijk kopstuk aan te stellen. Met deze brief informeer
ik u over het standpunt van het kabinet ten aanzien van dit advies en licht ik de
keuze toe om in plaats daarvan te kiezen voor gerichte versterking binnen de bestaande
ministeriële structuur.

Eerder heb ik in de kabinetsreactie1 aangegeven dat de primaire verantwoordelijkheid om de hersteloperatie in goede banen
te leiden ligt bij het kabinet. Als de Staatssecretaris voor Herstel en Toeslagen
ben ik aangesteld om regie te voeren op de hersteloperatie en intensief contact te
onderhouden met alle betrokken partners. Daarbij ben ik als bewindspersoon politiek
verantwoordelijk en aanspreekbaar in de Kamer. Ik word hierin ondersteund en gevoed
door onder meer een programma-directoraat-generaal gericht op de coördinatie van de
hersteloperatie, de oudercommissie en door de Inspectie belastingen, toeslagen en
douane. Dit is door mijn voorgangster eerder met uw Kamer gedeeld in reactie op de
motie «vertrouwd gezicht» (Kamerstuk 35 510, nr. 129).2

Het herstelproces is complex, met meerdere betrokken partijen en opgebouwde kennis
binnen het ministerie en uitvoeringsorganisaties. In lijn met het advies van de commissie
van Dam wil het kabinet overzicht, slagkracht en menselijkheid vergroten en tegelijkertijd
geen grootscheepse herstructurering doorvoeren, zoals bestuurlijke lagen introduceren
of organisatorische of juridische herinrichting doorvoeren. Daarnaast kennen de vraagstukken
die voortvloeien uit de kabinetsreactie op het rapport van de commissie een grote
diversiteit, van beleidsontwikkeling tot uitvoeringsregie.

Het kabinet kiest daarom voor gerichte versterking van bestaande organisaties, processen, samenwerking en menskracht binnen de herstelketen.
Ten aanzien van de door de commissie aanbevolen versterking van de regievoering spelen
hierbij twee grote vraagstukken: het bieden van integrale ondersteuning en de vereiste
opschaling en uitvoering van de schaderoute van de Stichting (Gelijk)waardig Herstel.
Twee thema’s die een andere benadering vragen. Vanzelfsprekend staat het belang van
ouders en kinderen daarbij steeds centraal.

Bestuurlijk regisseur integrale ondersteuning

De commissie Van Dam adviseert de brede ondersteuning door gemeenten te harmoniseren.
Het kabinet wil toe naar integrale ondersteuning waar de verschillende ketenpartners
en belanghebbenden – waaronder Rijksoverheid, gemeenten, uitvoeringsorganisaties,
ouders en kinderen en jongeren – gezamenlijk zorg voor dragen.

Het overkoepelende doel van de integrale ondersteuning is het bieden van tijdige,
samenhangende en mensgerichte hulp. Focuspunten hierbij zijn de naar schatting 2.000–3.000
gezinnen die al vóór of als gevolg van de toeslagenaffaire de regie over hun leven
zijn kwijtgeraakt en harmonisatie van de brede ondersteuning. Daarnaast is specifieke
aandacht nodig voor nazorg, dat onder andere erkenning, mentaal welzijn, emotioneel
herstel en toekomstperspectief van ouders en jongeren omvat.

Het kabinet is voornemens om een bestuurlijk regisseur integrale ondersteuning aan
te stellen die de opdracht krijgt om in een regisserende en verbindende rol bij te
dragen aan de verbetering van de uitvoering van de integrale ondersteuning binnen
de hersteloperatie. Vanuit een onafhankelijke positie verbindt hij/zij de verschillende
ketenpartners en belanghebbenden en houdt daarbij scherp in het oog of de uitvoering
in de praktijk recht doet aan de uitgangspunten van tijdigheid, samenhang, rechtsgelijkheid,
uitlegbaarheid en maatwerk. Verder draagt de bestuurlijk regisseur bij aan een zorgvuldig
en breed gedragen voorstel voor overgang van de brede ondersteuning naar reguliere
gemeentelijke en landelijke voorzieningen.

Samenwerkingsrelatie Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH)

De ambitie van het kabinet is dat de SGH-route zo snel mogelijk opschaalt, op een
wijze die uitlegbaar is naar de ouders en de samenleving en waarbij het verhaal van
de ouder centraal staat. Helaas slaagt de Stichting er niet in om op te schalen. Onlangs
is er opnieuw een impasse ontstaan door een verschil van inzicht over de voorwaarden
die nodig zijn voor een succesvolle uitvoering, opschaling en afwikkeling van de SGH-route.

Uw Kamer is eerder deze maand geïnformeerd over het besluit een tijdelijke regeringscommissaris
aan te stellen die door middel van een advies aan het kabinet de voorwaarden vaststelt
voor een werkzame en duurzame samenwerkingsrelatie tussen het Ministerie van Financiën
en SGH voor de vereiste opschaling en uitvoering van de aanvullende schaderoute door
SGH. Zoals bekend heeft mevrouw Sorgdrager zich helaas genoodzaakt gevoeld de opdracht
hiertoe terug te geven.

Het kabinet blijft van mening dat de impasse tussen het ministerie en de SGH te doorbreken
is, door hiervoor een tijdelijke gezant aan te stellen. Ik beraad mij momenteel op
de ontstane situatie, waarbij uw Kamer er vanuit mag gaan dat alle inzet erop is gericht
om gedupeerde ouders en hun gezin zo snel mogelijk het onrecht voorbij te helpen.

Tot slot

Bij de volgende Voortgangsrapportage Hersteloperatie toeslagen informeer ik uw Kamer
opnieuw over de meest actuele stand van zaken aangaande de voortgang van de hersteloperatie.
Deze Voortgangsrapportage wordt kort voor het zomerreces aan uw Kamer aangeboden.
Hierbij zal ik uw Kamer ook informeren over het overgangspad naar een vereenvoudigd
schadestelsel (motie Van Eijk/Vijlbrief (Kamerstuk 31 066, nr. 1486)).

De Staatssecretaris van Financiën,
S.Th.P.H. Palmen