Brief regering : Additioneel budget informatiecampagnes over migratie

Nr. 210
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 februari 2024

Naar aanleiding van het op 24 november 2022 ingediende amendement1 door Lid Brekelmans is een additioneel budget van € 500.000 vrijgemaakt voor het
opzetten en uitbreiden van informatiecampagnes over migratie. Tijdens het Commissiedebat
consulaire zaken op 11 oktober 2023 heb ik toegezegd uw Kamer voor de behandeling
van de begroting van het Ministerie van Buitenlandse Zaken te informeren over de besteding
van dit additionele budget.2 Met deze brief doe ik deze toezegging gestand en informeer ik uw Kamer tevens over
de bredere inzet van Nederland ten aanzien van bewustwording onder migranten over
irreguliere migratie en een evaluatie naar door Nederland gefinancierde informatiecampagnes.

Additioneel budget voor informatiecampagnes

Met het additioneel budget van € 500.000 is per 1 december 2023 een nieuw project
van start gegaan dat zich via verschillende benaderingen richt op jongeren in Noord-Afrika.

Uit de Staat van Migratie 2023 blijkt dat het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen
(amv’s) dat asiel aanvroeg in Nederland meer dan verdubbeld is ten opzichte van het
voorgaande jaar.3 Dit vormt een bijzonder kwetsbare groep migranten, het gaat om kinderen die een ongelukkige
start in het leven hebben gehad, worstelen om te overleven en kwetsbaar zijn voor
criminele uitbuiting.4

Het nieuwe project beoogt daarom weloverwogen besluitvorming over irreguliere migratie
naar Europa onder 13 tot 18 jarigen in Noord-Afrika te verbeteren door informatie
te verschaffen over lokale mogelijkheden en legale migratieroutes. De volgende benaderingen
maken hier onderdeel van uit:

− Vergroten van de kennis en vaardigheden van leerkrachten bij het geven van effectieve
voorlichtingssessies om de kans op irreguliere migratie te verkleinen en praktische
begeleiding te bieden bij alternatieven. Hiermee worden naar verwachting 15.000 leerlingen
bereikt.

− Vergroten van de betrokkenheid van ouders bij de plannen voor irreguliere migratie
van hun kinderen.

− Ondersteunen van een sociale mediacampagne gericht op de doelgroep, gestimuleerd door
influencers. Hiermee worden naar verwachting 2.000.000 mensen bereikt.

− Ondersteunen van lokale filmmakers bij het produceren van invloedrijk audiovisueel
materiaal voor 13–18 jarigen en het online verspreiden van deze inhoud. Hiermee worden
naar verwachting 120.000 kijkers bereikt.

Bredere inzet op bewustwording van migranten

De Nederlandse inzet ten aanzien van bewustwording van migranten reikt verder dan
op zichzelf staande informatiecampagnes. Gezien de verhoogde effectiviteit van een
geïntegreerde benadering wordt hier over het algemeen ook de voorkeur aan gegeven.
Via het COMPASS-partnerschap tussen Nederland en de Internationale Organisatie voor
Migratie (IOM) worden in verschillende landen in West-, Noord- en Oost-Afrika jongeren
en volwassenen, waaronder ouders/voogden en gemeenschapsleiders, bereikt via bewustmaking
over irreguliere migratie en legale alternatieven. Binnen COMPASS is deze informatievoorziening
geïntegreerd onderdeel van de sociale, psychosociale en economische ondersteuning
in gemeenschappen met hoge aantallen potentiële en teruggekeerde migranten. In 2022
zijn door middel van theatervoorstellingen, sportevenementen, workshops, radioprogramma’s,
websites en bijeenkomsten in lokale gemeenschappen meer dan 15.000 jongeren en 20.000
volwassenen bereikt met informatie over de risico’s van irreguliere migratie en legale
alternatieven.

Evaluatie naar informatiecampagnes

Binnen huidige en toekomstige inzet op bewustwording van migranten wordt voortgebouwd
op geleerde lessen uit recente evaluaties. In 2017 sprak het kabinet immers de intentie
uit om informatiecampagnes gericht op (potentiële) migranten in herkomst- en transitlanden
effectiever te maken.5

Om meer inzicht te verkrijgen in de effectiviteit van door Nederland gefinancierde
informatiecampagnes liet het Ministerie van Buitenlandse Zaken in 2021–2022 een onafhankelijke
evaluatie uitvoeren.6 Deze evaluatie bevat een vergelijkende analyse van vier informatiecampagnes voor
potentiële migranten in Afghanistan, Irak en West-Afrika. Op basis hiervan worden
onder meer de volgende conclusies getrokken:

1. Combinatie van verschillende informatie kanalen kan de effectiviteit van campagnes
vergroten. Zo toont de evaluatie aan dat bij maatwerk en een één-op-één-aanpak van informatie
verstrekking, begunstigden de boodschap van campagnes zich beter herinneren, hier
meer vertrouwen in hebben en vaker van gedachten veranderden als het gaat om irreguliere
migratieplannen. Echter is deze methode zeer kosten intensief. Door deze methode te
combineren met het bieden van bijvoorbeeld online consulten, kan een campagne grootschaliger
opereren en privacy beter waarborgen.

2. Informatiecampagnes dienen gekoppeld te worden aan bestaande ontwikkelingsinterventies. Door informatiecampagnes te koppelen aan sociaaleconomische activiteiten gericht
op het verbeteren van levensonderhoud zijn potentiële migranten beter bestand tegen
economische uitdagingen. Dit kan de geloofwaardigheid van campagnes vergroten en daadwerkelijk
een alternatief bieden voor potentiële migranten in het land van herkomst.

3. Verwachtingen over de duurzaamheid en resultaten van informatiecampagnes dienen realistisch
te zijn. Beslissingen van mensen over irreguliere migratie zijn zeer persoonlijk en complex.
Naast praktische overwegingen zoals welke routes op het moment van vertrek veilig,
betaalbaar en begaanbaar zijn, spelen allerlei factoren een rol: beschikbare informatie,
de verwerking daarvan, verwachtingen of druk vanuit de omgeving, cultuur, het gevoel
van uitzichtloosheid en nog veel meer. Campagnes kunnen op een aantal van deze factoren
ingrijpen, niet op alle. Het effect hangt dus af van het gewicht van deze factoren
in een persoonlijke beslissing.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot