Voorzitter

Nieuwspoort bestaat dit jaar zestig jaar! Ik mocht op maandagavond 21 maart samen met Nieuwspoort-voorzitter Wilco Boom het lustrumjaar openen. Het internationale perscentrum ziet er anders uit dan zestig jaar geleden. Het groepje journalisten van toen is een community van tweeduizend trotse Poorters geworden. Van politici en bestuurders tot journalisten en lobbyisten. Ik ben er trots op dat Nieuwspoort de komende jaren óók een plekje heeft in B67, onze tijdelijke huisvesting. Waar het democratische debat plaatsvindt, daar is ook Nieuwspoort. En zo hoort het te zijn.

• Lees mijn speech voor het jubilerende Nieuwspoort.

Tijdens zijn doorreis vanuit Gabon terug naar Suriname, maakte de voorzitter van de nationale assemblée van de Republiek Suriname, Marinus Bee, een tussenstop in Nederland. Tijdens onze korte ontmoeting spraken wij over de politieke situatie in Suriname, de coronapandemie en onze interparlementaire samenwerking. Suriname en Nederland hebben een hele bijzondere relatie. We delen meer dan driehonderd jaar geschiedenis met elkaar en spreken dezelfde taal. De culturele en persoonlijke banden zijn ook na de Surinaamse Onafhankelijkheid in 1975 zeer nauw gebleven. Dat is ook niet vreemd, aangezien er ruim 350 duizend Nederlanders met een Surinaamse achtergrond in ons land wonen. Ik vond het een eer om parlementsvoorzitter Bee te mogen ontvangen en met hem te spreken over zaken die ons allen raken.

Ik heb de bundel ‘Lang, heel lang’ van het Montesquieu Instituut in ontvangst genomen. In deze bundel reflecteert het onderzoeksinstituut op het lange proces van de afgelopen kabinetsformatie en stelt het terecht vragen bij de lengte van het proces en de rol van de Kamer. Er worden handreikingen gedaan om het formatieproces te verbeteren – ook voor de Kamervoorzitter. Zelf laat ik ook nog een evaluatie van de formatie uitvoeren. Het is geen geheim dat het gehele proces wat mij betreft sneller had moeten gaan. Lange formatieprocessen dragen niet bij aan vertrouwen in de politiek. Ondanks alle moeilijke omstandigheden en met zicht op een goede evaluatie, overheerst bij mij de blijdschap dat we afscheid hebben genomen van de demissionaire status.

Samen met de pers en Eerste Kamervoorzitter Jan Anthonie Bruijn liep ik vandaag voor de laatste keer door het oude Tweede Kamergebouw. We liepen langs mijn voormalige werkkamer, de Eerste commissiekamer en de plenaire zaal. Ook brachten we een bezoek aan de Eerste Kamer. Vanwege de grootschalige renovatie is het Binnenhof vanaf vandaag niet meer toegankelijk voor publiek. De komende jaren is het deze plek gesloten voor doorgaand verkeer. Dat roept een weemoedig gevoel op. Na afloop van het rondje sloot ik samen met Jan Anthonie Bruijn de bouwhekken.

Ik had vanmiddag een telefoongesprek met de ambassadeur van Oekraïne, Maksym Kononenko. Hij heeft mij bijgepraat over de humanitaire situatie en de behoefte aan opvang van vluchtelingen in Europa. Ik deel deze informatie met de Tweede Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken.
Ik ben onder de indruk van de moed die inwoners van Oekraïne tonen. Deze oorlog is niet alleen een aanval op het land Oekraïne, maar ook een aanval op vrede, veiligheid en de democratie.

Ter voorbereiding op het debat morgen schreef ik een notitie aan de Kamerleden en een opiniërende toevoeging onder de titel 'De geest moet weer in de fles'. De Tweede Kamer debatteert op woensdag 9 maart vanaf 13.00 uur over de versterking van de functies van de Tweede Kamer en de parlementaire omgangsvormen.

De notitie geeft een duiding van bestaande regels - wanneer zijn Kamerleden aan zet, wanneer de Voorzitter en wanneer samen? - en daarmee een richting voor de noodzakelijke omslag. In de notitie doe ik ook een voorstel om het Reglement van Orde aan te scherpen, zodat expliciet wordt geregeld dat onder ontoelaatbaar gedrag ook valt: intimideren en bedreigen. Ik heb de Kamerleden gevraagd zich hierover uit te spreken.
We moeten het gevoelde onbehagen keren en onze democratie laten floreren. Daarvoor moeten we de vicieuze cirkel waarin we soms lijken te verkeren, doorbreken. Dat kan wanneer wij grenzen stellen aan verruwing in het debat. De omslag van papier naar praktijk zullen wij in de komende tijd moeten maken.

Naast het onderwerp omgangsvormen, is ook het rapport van de werkgroep Versterking functies Tweede Kamer een belangrijk onderwerp in het debat. Om de inhoudelijke rol van de Kamer te versterken, deed de werkgroep onder leiding van Kamerlid Van der Staaij – op initiatief van het Presidium - in december 2021 voorstellen om de medewetgevende, controlerende en vertegenwoordigende functie van de Kamer verder te verbeteren. Ook heeft de werkgroep aanbevelingen gedaan om de informatievoorziening naar de Kamer te verbeteren.
Lees meer over het debat en hoe je het kunt volgen. 

Vanmorgen voerde ik samen met de voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken Attje Kuiken een videogesprek met dhr. Bakir Izetbegović, (roulerend) voorzitter van het Huis van het Volk van Bosnië-Herzegovina, onderdeel van het parlement. Wij spraken over de politieke situatie in Bosnië-Herzegovina en over de oorlog in Oekraïne.  

De spanningen in Bosnië-Herzegovina zijn toegenomen. Dat komt door dreigementen van politicus Milorad Dodik. Bosnië-Herzegovina kent een presidentschap dat bestaat uit drie leden. Milorad Dodik is het Servische lid. Hij wil het Bosnisch-Servische deel van het land, de zogeheten Republika Srpska, afscheiden van de rest van het land.  De heer Izetbegović uitte in het gesprek hierover zijn zorgen.

De Tweede Kamer heeft in november 2021 het kabinet per motie gevraagd om in de EU te pleiten voor een sanctiepakket dat is gericht op Dodik en zijn machtskring. Zo wordt druk gehouden op het Bosnisch-Servische deel zonder dat de bevolking van Bosnië wordt geraakt. Hier spraken wij over.

Aan het einde van het gesprek vroeg ik de heer Izetbegović zijn zorgen over de politieke ontwikkelingen in zijn land op papier te zetten, zodat het terechtkomt bij de leden van de commissie voor Buitenlandse Zaken. Dat zal hij doen. De commissie Buitenlandse Zaken legt van 24 t/m 27 maart een werkbezoek af aan Bosnië en Herzegovina.

Ik heb vanmorgen een videogesprek gevoerd met Ruslan Stefanchuk, de Voorzitter van het parlement van Oekraïne ofwel de Verkhovna Rada. Ik heb de parlementsvoorzitter en zijn collega’s, evenals de burgers van Oekraïne, veel sterkte en kracht gewenst. Ook afgelopen maandag, voor de aanvang van het debat in de Tweede Kamer over de situatie in Oekraïne, sprak ik enkele woorden om het medeleven over te brengen aan de slachtoffers van het oorlogsgeweld. Ruslan Stefanchuk heeft contact met zo veel mogelijk Europese collega-parlementsvoorzitters om enkele verzoeken ingewilligd te krijgen. Ik heb die verzoeken doorgeleid naar de commissie Buitenlandse Zaken en het kabinet. 

• Kijk mijn speech van maandag 28 februari terug. 

Vier examenleerlingen van het Agnieten College Nieuwleusen reisden vandaag met hun leraar maatschappijleer naar Den Haag. In januari begon de klas met het examenonderdeel Politiek Debat. Voor dit vak hebben de leerlingen en een aantal docenten het debat over de regeringsverklaring online gekeken. Zij hadden veel kritiek op de toon van het debat en daarom besloten ze een open brief te schrijven aan de Tweede Kamer. Op mijn uitnodiging hebben een aantal van deze leerlingen met hun leraar Mink vandaag de plenaire vergadering bezocht. We spraken onder meer over de stemmingen in de zaal. Ik waardeer het zeer dat ze dat de leerlingen goed naar het regeringsdebat hebben gekeken en met hun open brief de Kamer een spiegel hebben voorgehouden.

De Tweede Kamer debatteert op donderdag 17 februari vanaf 11.00 uur over parlementaire omgangsvormen. Ter voorbereiding op het debat stuurde ik een notitie naar de Leden om meer duiding te geven aan een aantal specifieke voorschriften uit het Reglement van Orde met betrekking tot gedrag en omgangsvormen tijdens debatten. Op deze wijze hebben alle deelnemers aan het debat en de Voorzitter meer handvatten om een waardig debat te voeren en te leiden.

De afgelopen periode heb ik gesprekken gevoerd met de fractievoorzitters over de wijze waarop het debat gevoerd wordt en het aanzien van de Kamer. Uit deze gesprekken kwam naar voren dat de vrijheid van meningsuiting een groot goed is, maar dat de Kamer tegelijkertijd scherper moet krijgen wat wel en niet toelaatbaar is in het debat op grond van de eigen regels. Bedreiging en intimidatie horen niet thuis in de vergaderzalen. De meeste debatten verlopen waardig. Niettemin is er tegelijkertijd sprake van een groeiend gevoel van onbehagen over de verruwing van het parlementaire debat.

Naast het onderwerp omgangsvormen, is ook het rapport van de werkgroep Versterking functies Tweede Kamer een belangrijk onderwerp in het debat. De werkgroep onder leiding van Kamerlid Van der Staaij deed in opdracht van het Presidium in december 2021 voorstellen om de medewetgevende, controlerende en vertegenwoordigende functie van de Kamer verder te versterken. Ook heeft de werkgroep aanbevelingen gedaan om de informatievoorziening naar de Kamer te verbeteren.

Lees mijn notitie en aanbiedingsbrief.