Voorzitter

Ronald Plasterk is op voordracht van PVV-fractievoorzitter Geert Wilders aangewezen als de nieuwe verkenner. Ik heb hem zijn opdracht overhandigd. Plasterk brengt op 5 december verslag uit aan de Kamer. Ik stel aan de nieuwe Kamer voor om het debat over de verkiezingsuitslag op donderdag 7 december te houden. Plasterk wordt uitgenodigd om bij het debat aanwezig te zijn, zodat hij eventuele vragen over het verslag kan beantwoorden.

Met de aanwijzing Gom van Strien is vandaag een eerste stap gezet in de kabinetsformatie. De naam van de verkenner kwam naar voren tijdens de bijeenkomst met de lijsttrekkers die op 22 november (voorlopig) zijn gekozen. De verkenner heeft als taak om gesprekken te voeren met de fracties en te onderzoeken welke coalitiemogelijkheden deze voor zich zien. Op basis van deze gesprekken en de definitieve verkiezingsuitslag brengt hij op 5 december verslag uit aan de Tweede Kamer, waarna de nieuwe Tweede Kamer waarschijnlijk op 7 december een debat voert. De nieuwe Tweede Kamer wordt op 6 december geïnstalleerd.

"Een week is een lange tijd in de politiek", zo begint het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2023. Vandaag mocht ik het eerste exemplaar in ontvangst nemen. Ook de Voorzitter van de Eerste Kamer, Jan Anthonie Bruijn was aanwezig. In de vijfentwintigste editie van het jaarboek wordt de rol van de tijd in de politiek vanuit verschillende invalshoeken belicht, met daarbij het passende thema 'Een kwestie van tijd'. 

Het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, de redactie en alle auteurs hebben opnieuw een boeiende editie afgeleverd. In het jaarboek staan onder andere artikelen en recensies van journalisten, hoogleraren, oud-politici en onderzoekers. Onderwerpen zoals ‘politiek en moraal’ en ‘politieke jongerenorganisaties door de jaren heen’ worden besproken. En natuurlijk nog veel meer. Met dit jaarboek is opnieuw een periode vastgelegd in de parlementaire geschiedschrijving van Nederland. Dat is nodig en nuttig.

• Lees mijn toespraak terug.

Het boek 'Sam van Houten tegen de rest' van Coen Brummer mocht ik op 16 november in ontvangst nemen. In dit boek wordt Samuel van Houten (1837-1930) omschreven als één van de hoofdrolspelers van de liberale politiek van de negentiende eeuw. Hij was 25 jaar lang Kamerlid en een bepalende stem in het politieke debat. Op 19 september 1874 werd er een wet aangenomen die kinderen moest beschermen voor te zwaar werk en verwaarlozing: ‘Het Kinderwetje van Van Houten’. Vanaf dat moment was het verboden om kinderen jonger dan twaalf jaar in dienst te hebben. Dit was de eerste sociale wet van Nederland. Het boek is een mooie bijdrage aan onze parlementaire geschiedenis en heeft mij meegenomen in het leven van Sam van Houten als politicus. 

In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden in nazi-Duitsland 1.500 synagogen vernield, 400 Joden vermoord en 30.000 Joden naar concentratiekampen gedeporteerd. De nacht ging de geschiedenisboeken in als de Kristallnacht ofwel de nacht van het gebroken glas vanwege de vele gesneuvelde ruiten van Joodse huizen, synagogen en winkels. De Kristallnacht wordt gezien als voorbode van de Tweede Wereldoorlog. In onder andere de Portugese Synagoge in Amsterdam werd vandaag de Kristallnacht herdacht. Ik was er namens de Tweede Kamer.

Ik nam op donderdag 26 oktober namens de Tweede Kamer de Klimaatnota in ontvangst. Rob Jetten, demissionair minister voor Klimaat en Energie, bood de nota in een duurzame klimaatkoffer aan. De nota bevat de verantwoording van het kabinet over het gevoerde klimaatbeleid en schetst de prioriteiten voor het komende jaar. Samen met de Klimaatnota ontvangt de Kamer ook de Klimaat- en Energieverkenning. In deze verkenning monitort het Planbureau voor de Leefomgeving de voortgang van het klimaatbeleid. Het is een belangrijk hulpmiddel voor de Kamer om haar controlerende taken goed uit te kunnen voeren. 

Voor het tiende jaar is er parlementaire honing geslingerd. De Tweede Kamer kreeg als eerste parlement ter wereld haar eigen bijenvolk in april 2013. De Tweede Kamer gaf toen uitvoer aan de motie van Kamerlid Graus. Deze motie betreft het plaatsen van bijenkasten op daken van overheidsgebouwen. Het jubileum is gevierd met het uitreiken van de ‘Kamerhoning’. Samen met Kamerleden Dion Graus en Caroline van der Plas mocht ik het eerste potje van dit jaar in ontvangst nemen.

Van Freek Broekman en Margriet Veeger heb ik vandaag de medaille overhandigd gekregen die COC Nederland heeft laten maken ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan. Dat jubileum was al twee jaar geleden, maar de coronapandemie dwarsboomde toen de overhandiging. Ik ben er, ook als oud-voorzitter van COC Nederland,  trots op dat artikel 1 van de Grondwet is uitgebreid. Discriminatie wegens seksuele gerichtheid en handicap zijn  expliciet toegevoegd aan de wet. Dit is voor veel mensen van onschatbare waarde.

Meer dan zestig collega's kwamen de afgelopen dagen bijeen in het prachtige Dublin. Ik reisde samen met Eerste Kamervoorzitter Jan Anthonie Bruijn af naar deze tweejaarlijkse Europese conferentie van parlementsvoorzitters. Secretaris-generaal Marija Pejčinović Burić benadrukte de noodzaak om de 'ruimte waarin de representatieve democratie haar werk doet', de parlementen dus, in stand te houden tegen 'onverwachte crises, nieuwe en evoluerende uitdagingen, een verandering in de verwachtingen van het publiek'. Tussen de besprekingen en ontmoetingen door hadden wij een prettig weerzien met onze evenknie uit Oekraïne, Ruslan Stefanchuk.

Voor de 78^e keer vond de herdenking Nationaal Monument Oranjehotel plaats. Ook dit jaar was ik namens de Tweede Kamer aanwezig. Het Oranjehotel was de bijnaam voor de Scheveningse gevangenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ruim 25.000 mensen zaten hier tussen 1940 en 1945 opgesloten voor verhoor en berechting. Vincent de Kom, achterkleinzoon van vrijheidsstrijder Anton de Kom, hield dit jaar de herdenkingsrede. Verder werden er kransen gelegd bij Doodencel 601, gevolgd door een Stille Gang langs de cel door alle aanwezigen. Samen met Maarten van Ooijen, demissionair staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, voorzitter van de Eerste Kamer Jan Anthonie Bruijn en de andere aanwezigen luisterden wij naar een prachtig optreden van de Oekraïense musici Galyna Bilych en Oksana Mukosii. Ik raad iedereen aan het Oranjehotel te bezoeken.