Nationale Klimaatraadpleging

De commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft advies gevraagd aan de bevolking via een Nationale Klimaatraadpleging. Van 9 maart tot en met 21 april 2023 konden Nederlanders deelnemen. De resultaten zijn op 25 oktober 2023 openbaar gemaakt. Op initiatief van de commissie is de raadpleging ontwikkeld door Populytics, een start up van de TU Delft. Commissieleden hebben meegedacht over het ontwerp van de raadpleging.

Silvio, Raoul en Joris zitten naast elkaar aan tafel tijdens de lancering van de Nationale Klimaatraadpleging.
Kamerleden Silvio Erkens, Raoul Boucke en Joris Thijssen tijdens de lancering van de Nationale Klimaatraadpleging.

In de Nationale Raadpleging 2023 kregen de burgers de mogelijkheid hun voorkeuren te uiten over het nationale klimaatbeleid. Ruim 11.500 Nederlanders brachten hun advies uit.

Ruim 11.500 deelnemers

Van de ruim 11.500 Nederlanders die meededen, kwamen circa 3.000 personen uit een geselecteerde groep die representatief is voor de Nederlandse volwassen bevolking. Circa 8.500 personen namen deel via een open raadpleging. Door naast het representatieve onderzoek een open raadpleging uit te voeren, zijn meer mensen in de gelegenheid gesteld om hun advies met de Tweede Kamer te delen.

Energiebronnen en maatregelen

De deelnemers adviseren de Kamerleden over twee onderwerpen. Zo is er gevraagd op welke bronnen moet worden ingezet om Nederland in 2050 op duurzame wijze van energie te voorzien. Ten tweede wil de commissie meer inzicht krijgen in hoe Nederlanders vinden dat de lusten en lasten van klimaatbeleid moeten worden verdeeld tussen generaties. Welke maatregelen zijn nodig om de consumptie in Nederland in lijn te brengen met de grenzen van de planeet?

Keuzes in energie: onafhankelijkheid van buitenland

Uit de raadpleging blijkt dat er veel draagvlak is voor een hogere energieproductie binnen de eigen landsgrenzen. De deelnemers gaan voor gemiddeld 80 procent productie op Nederlandse bodem, circa 20 procent meer dan nu.Het meeste draagvlak onder de deelnemers is er voor een drietal energie-opties: een beter gebruik van restwarmte van de industrie om woningen te verwarmen, de inzet van meer windmolens op zee inclusief het opslaan van energie in waterstof, en het beter benutten van warmte uit de bodem om woningen te verwarmen.

Rechtvaardigheidsprincipes van belang

Rechtvaardigheidsoverwegingen spelen een belangrijke rol in de acceptatie van klimaatbeleid. De raadpleging laat daarnaast zien dat een grote ‘middengroep’ van deelnemers (circa 80 procent) extra belasting op niet-duurzame producten of diensten ondersteunt. Belangrijke voorwaarde is dat de opbrengsten hiervan gebruikt worden om duurzame alternatieven te stimuleren. Ook is er een breed draagvlak voor het ontmoedigen van vliegverkeer ten gunste van treinverkeer.

Klimaatbeleid

Klimaatverandering leidt steeds tot nieuwe keuzes en dilemma’s. De keuzes die nu gemaakt worden, hebben gevolgen voor iedereen die in Nederland woont en werkt. Door deel te nemen aan de volksraadpleging kregen burgers de mogelijkheid om hun ideeën over klimaatbeleid te delen met de Tweede Kamer. De Kamerleden Raoul Boucke, Silvio Erkens en Joris Thijssen waren aanwezig bij de lancering van de Nationale Klimaatraadpleging en hebben er samen met studenten als eersten aan deelgenomen.

Waarden, zorgen en kansen

Deelnemers kregen ook uitgebreid de mogelijkheid om hun keuzes te motiveren en te nuanceren. Dit levert een scherp beeld op van hun waarden en de zorgen en kansen die zij zien. De raadpleging verschaft inzicht in hoe verschillende groepen burgers opties tegen elkaar afwegen, welke prioriteiten er zijn en welke waarden daarbij een rol spelen. Daarbij biedt de analyse inzicht in de verschillen en overeenkomsten tussen groepen Nederlanders. 

Methodiek en uitkomsten

De raadpleging volgt een methodiek die zeer geschikt is om burgers over belangrijke maatschappelijke vraagstukken aan het woord te laten. De methode heet Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) en is ontwikkeld om te achterhalen hoe grote groepen burgers in een specifieke context publieke waarden wegen en hoe zij vinden dat waarden concreet moeten worden vertaald in beleid. In een PWE wordt een keuzesituatie van een overheid nagebootst waardoor deelnemers het dilemma kunnen doorleven. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van Populytics, een startup van de TU Delft.