Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie
27 maart 2024, wetsvoorstel - Er moeten meer instrumenten voor gemeenten komen om de overgang naar duurzame energie te bevorderen, vinden minister De Jonge (Binnenlandse Zaken) en minister Jetten (Klimaat en Energie). De Kamer debatteert over hun voorstel.
Om de overgang naar het gebruik van duurzame energie in wijken goed en betaalbaar te laten verlopen, hebben gemeenten meer wettelijke instrumenten nodig. Met een aanpassing van de Omgevingswet en de Gaswet geven De Jonge en Jetten gemeenten de mogelijkheid om lokale regels te maken voor de overgang van aardgas naar duurzame vormen van energie.
Aanwijsbevoegdheid
Gemeenten krijgen een zogenaamde aanwijsbevoegdheid, waarmee ze eventueel kunnen aanwijzen welke gebieden overgaan op een duurzame energievoorziening. Die bevoegdheid moet echt het sluitstuk zijn, vindt Erkens (VVD). Hij wil meer waarborgen in de wet voor voorspelbaarheid, keuzevrijheid en betaalbaarheid. Dat moet voorkomen dat mensen die nu een warmtepomp aanschaffen over acht jaar op een warmtenet worden aangesloten.
Bij het gebruik van de aanwijsbevoegdheid moeten er voldoende voorwaarden zijn dat "iedereen het kan meemaken", zegt Flach (SGP). Postma (NSC) vraagt welk niveau van bewonersparticipatie het kabinet minimaal noodzakelijk acht. Zij wil dat gemeenten handvatten krijgen om burgers te kunnen meenemen en ontzorgen.
Hoe zorgen we ervoor dat de warmteprogramma's van gemeenten voldoende robuust zijn? Bontenbal (CDA) vindt dat de rijksoverheid de gemeenten een basis-set van uitgangspunten moet meegeven voor die programma's. De overheid moet pioniers belonen en achterblijvers een handje helpen, voegt De Groot (D66) toe. Hij pleit voor de menselijke maat in de "ingewikkelde overgang naar duurzame warmte".
Gemeenten kúnnen de aanwijsbevoegdheid gebruiken, zegt minister De Jonge. Met het door de gemeente op te stellen warmteprogramma en de uitwerking daarvan in het omgevingsplan wordt duidelijk in welke wijk vanaf welk moment een duurzaam alternatief moet worden gebruikt. In dat democratische proces is de participatie volgens De Jonge geborgd.
Betaalbaarheid
Het is onze opdracht om ervoor te zorgen dat het maatschappelijk meest wenselijke alternatief voor de bewoners ook het financieel meest aantrekkelijke is, zegt Kröger (GroenLinks-PvdA). Zij wil dat de wijken met de hoogste energiearmoede het eerst geholpen worden. Woonlastenneutraliteit garanderen voor huurders en kopers is voor Beckerman (SP) cruciaal: "Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of het zal niet zijn".
De Jonge wijst op een groot aantal regelingen en subsidies om de energierekening van mensen betaalbaar te houden. Rechtvaardigheid is volgens de minister een belangrijke toetssteen voor de juistheid van de genomen maatregelen: de betaalbaarheid van het duurzame alternatief moet gewaarborgd worden.
Warmtenetten
Minister Jetten wil voorkomen dat het te duur wordt voor huishoudens en neemt een aantal maatregelen om de tarieven van warmtenetten te beperken. Maar daarbij wil hij ook rekening houden met het businessmodel van de warmtenetten.
De door de minister voorgestelde maatregelen werken volgens Grinwis (ChristenUnie) onvoldoende. Hij wil in de wet vastleggen dat de tarieven voor warmte stapsgewijs worden gebaseerd op de kosten ervan en niet op de gasprijs. Jetten ontraadt dit. Hij wil niet vooruitlopen op de komende Wet collectieve warmte.
Warmtenetten zijn enorm duur in aanleg en onderhoud, zegt Madlener (PVV), en bovendien hebben energieleveranciers een monopoliepositie. Hij vreest dat bewoners door deze wet in de financiële problemen komen. Ook Vermeer (BBB) ziet weinig in warmtenetten. Ze bieden volgens hem geen prikkel om energie te besparen, aangezien de vaste kosten hoog zijn en de variabele kosten laag.
De Kamer zet het debat over het wetsvoorstel op een later moment voort.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct